1 4
subjectiviteit vrij spel geeft. 'Ik laat wel eens w at weg,
maar voeg nooit iets toe, dat is immoreel.' Een tekening
met vijf witte cirkels is daarvan een voorbeeld. Het is een
advertentie waarin een deel van de tekst is weggelaten. Het
is tevens een voorbeeld van de 'wat gemakkelijker' teke-
ningen die Van Eeden zichzelf toestond in de période dat er
'heel streng' een tekening per dag moest worden vervaar-
digd en hij zieh een keer wat m inder goed voelde. Ook een
foto die na 1965 is gemaakt kan er niet doorheen gesmok-
keld worden. '1965 is een raar breekpunt, daarna werden de
foto's m eestal in kleur gereproduceerd. Ook in maatschap-
pelijk en sociaal en politiek oogpunt is h et een snijvlak: de
hippies komen op en je ziet h et ook heel goed aan de auto's.
Inmiddels ben ik zover dat ik heel goed kan zien of het na
of voor 1965 is, ook aan de vormgeving van h et boek waarin
de foto's staan.'
Als de foto's van Den Haag op zijn, gaat Van Eeden in anti-
quariaten en op m arkten op zoek naar reisboeken. Vooral
grote dikke boeken m et desolate plaatjes u it
Oostbloklanden trekken hem aan. 'Alle reisboeken zagen
er vroeger anders uit. In de wijze waarop die foto's gemaakt
zijn z it een bepaalde conventie. Het zijn niet echt artistie-
ke foto's. Ze lijken eigenlijk ook allemaal op elkaar. Want
als de foto's door een echt goede fotograaf gemaakt zijn, zo-
als Cas Oorthuys, kan ik ze niet gebruiken. Die zijn af,
daar kan ik niks meer mee. Ik kan alleen aan de slag met
die anonieme foto's, met die cliché's.'
De laatste twee jaar kiest Van Eeden vaak foto's w aar men-
sen op staan. 'waarschijnlijk ook omdat ik dat in h et begin
nog niet goed kon tekenen.' H et levert ook een extra ver-
stilling op. 'Een verstilde straat waarop het heel druk is en
alles stilstaat is nog veel stiller.'
Van Eeden probeert de foto's zo goed mogelijk na te tekenen.
'Maar ik accepteer wel dat h et niet altijd lukt. Het
wordt altijd anders dan de foto, het klopt nooit. Als je h et
over elkaar zou projecteren dan zie je de enorme verschil-
len in formaten en verhoudingen.' In h et begin heeft hij foto's
wel geprojecteerd. 'Maar dan zit je in h et halve donker,
dat is verschrikkelijk. Het is ook zo mechanisch, je bent alleen
maar aan h et kopieren.' 'Doordat je die moeite moet
doen om h et zo goed te bekijken om h et te tekenen, kom je
ook dicht bij het moment waarop die foto genomen is. Je
hoort de m ensen erop bijna praten m et elkaar maar niet
met jou, jij blijft een buitenstaander.'
De laatste tijd m aakt Van Eeden ook tekeningen op nög
groter formaat en doet daar meestal 2 to t 3 weken over.
'Eerst hing ik m ijn werk op tentoonstellingen heel strak in
rijen op m aar nu heb ik ontdekt dat ik h et heel leuk vind
om h et werk heel gevarieerd op te hangen. Als je meerdere
formaten hebt, ontstaan veel meer mogelijkheden.' Voor
een tentoonstelling in Keulen m aakte Van Eeden bij uit-
zondering een serie van een dramatisch onderwerp: 65 tekeningen
van branden. In een tentoonstelling in het
Stedelijk M useum in Amsterdam gebruikte hij de gedich-
tenserie 'Het spei van de wilde jacht' van Gerrit Achterberg
als overkoepelend thema. 'Maar er was niemand die dat er
uithaalde hoor.' In h et Haags H istorisch M useum reconst-
rueerde hij een reis van Jan van Goyen naar Brussel door de
diverse steden van Van Goyens tocht te tekenen.
Gemiddeld exposeerde Van Eeden in de periode 1993-2000
acht ä negen keer per jaar, waarbij het in 6en geval om een
solo-expositie ging. 'Ik w eet niet in hoeverre ik afhankelijk
ben van een soort schouderklopjes. Ik weet n iet of ik door
kan gaan als m ijn werk helemaal genegeerd zou worden.
De eerste zeven jaar ging het bij mij snel m aar nu is de
nieuwigheid er een beet je af en wordt h et wat rüstiger.
Maar dat vind ik niet zo erg want er gaat veel tijd in zitten.'
Van Eedens ideale tentoonstellingsfrequentie is drie. Dit
aantal zal hij dit jaar, mede dankzij deze tentoonstelling in
Teylers Museum, zeker halen. ■
Afb. 3. M arcel van
Eeden, Zonder titel,
2000, potlood, 380 x
560 mm.
T E N T O O N S T E L L I N G E N
■ HET TECHNISCH PARADIJS
HONDERO JAAR ELEKTRICITEIT
IN HUIS
8 juli t/m 17 September 2000
(Tentoonstellingszaal)
In een eeuw tijd is onze handmatige huishou-
ding veranderd in een geautomatiseerd be-
drijf. Deze ontwikkeling wordt getoond aan
de hand van honderden apparaten die fabri-
kanten en energiebedrijven ons in de loop der
tijd hebben aangeboden, van zinvol tot zin-
loos, van smaakvol tot levensgevaarlijk. Een
belangrijk onderdeel van de expositie is een
mini-laboratorium waar kinderen zeit experimenten
kunnen uitvoeren, die thuis ook veilig
en eenvoudig te herhalen zijn. De tentoonstelling
maakt duidelijk waarom de elektrische
botervloot het niet haalde en we voornamelijk
op gas koken. Hoe producenten in laboratoria
apparaten ontwikkelen en testen en uiteinde-
lijk de klant met reclame verleiden.
■ REIZEN D 0 0 R STAD EN LAND
HOLLANDSE LANDSCHAPS-
TEKENINGEN UIT DE 1 GE T/M
BEGIN 19E EEUW
7 Oktober t/m 3 december 2000
(Tentoonstellingszaal)
Door de eeuwen heen hebben kunstenaars
reizen gemaakt naar-voor hen onbekende en
exotische bestemmingen. Hun indrukken leg-
den zij vast op papier, zowel in schetsen als
in uitgewerkte tekeningen. Deze werken
vormden op hun beurt vaak weer een inspira-
tiebron voor volgende generaties kunstenaars.
Uit een particulière collectie is deze
tentoonstelling van landschapstekeningen
samengesteld. Meesterwerken van Hollandse
en Vlaamse meesters van de vroege 16e
eeuw tot en met het begin van de 19e eeuw
zijn te zien. Veel van de geëxposeerde werken,
waaronder meesters als Rembrandt, Jan
van Goyen, Adriaen van de Velde en Jacob
van Ruysdaal,:Zijn voor het eerst voor het pu-
bliek te bewonderen.
■ NEDERLANDSE TEKENINGEN
HOOGTEPUNTEN U IT EIGEN BEZIT
22 juli t/m 22 Oktober 2000
(Aquarellenzaal)
Zoals bekend is, bezit Teylers Museum een
groot aantal prächtige Hollandse tekeningen.
De samenstelling van deze uitgebreide collectie
is heel verschillend. Er werden tekeningen
van 17e - en vroeg 18e-eeuwse kunstenaars
als Hendrick Averkamp, Adriaan
van Ostade en Jacob Cats op veilingen aan-
gekocht door de ‘casteleijns van het museum’.
Maar zij kochten ook eigentijdse uitgewerkte,
gekleurde tekeningen, dikwijls direct
van de maker zelf. Meer schetsmatige
studies werden ook verzameld, zodat mees-
terlijke bladen van Rembrandt en Jacob de
Wit tot de collectie behoren. De bladen zijn
al die tijd zorgvuldig bewaard en zelden aan
het licht blootgesteld, waardoor ze zeer beider
zijn gebleven. Om die hoge kwaliteit in
stand te houden worden deze schatten uit de
tekenkunst nog steeds zelden tentoonge-
steld.
■ KLEINGEDIERTE
9 September t/m
Iß december 2000
(Boekenkabinet)
Vroeger noemden natuuronderzoekers insec-
ten wel de ‘minstgeachte schepselen’. Deze
benaming sloeg waarschijnlijk op de geringe
omvang van insecten. Maar hoe mingeacht
ook, het is zeker de soortenrijkste klasse van
het dierenrijk. En bekeken onder de micro-
scoop zijn zij net zo interessant als andere
diersoorten. In deze tentoonstelling is er spe-
ciale aandacht voor de parasiet binnen de
entomologie, zoals bijvoorbeeld de sluip-
wesp. Naast boeken van onder andere
Goedaert, Swammerdam en Van Leeuwenhoek
zijn er ook tal van 18de-eeuwse microscopi-
sche preparaten te zien.
■ DE SLAG BIJ NIEUWPOORT
1 6 0 0 -2 0 0 0
ß ¡uni 2000 t/m 7 januari 2001
(Penning- en muntenvitrine)
Velen hebben vroeger voor de lessen ge-
schiedenis rijtjes jaartallen en bijbehorende
gebeurtenissen moeten leren. ‘ 1 6 0 0 slag bij
Nieuwpoort’ was de gemakkelijkste. Het is
4 0 0 ja a r geleden dat deze belangrijke veldslag
plaatsvond. Het was de afsluiting van
een verder totaal mislukte Campagne die tot
doel had gehad a lle Vlaamse kuststeden tot
en met Duinkerken te veroveren. De overwin-
ning bij Nieuwpoort vestigde echter de repu-
tatie en prestige van Maurits van Nassau als
veldheer in de Nederlanden en de rest van
Europa. Aan de hand van de eigen collectie
wordt het verhaal van deze veldslag en diens
hoofdpersonen verteld.
D I V E R S E N
■ SCREENSAVER
Surf naar de website van Teylers Museum
(www.teylersmuseum.nl) en download gratis
de speciaal voor het museum ontwikkelde
. screensaver. Deze laat een aantal hoogte-
punten uit de collectie van Teylers Museum
zien en geeft tevens achtergrondinformatie
over het museum.
■ VOORTGEZET 0NDERWIJS
Speciaal voor het voortgezet onderwijs orga-
niseert Teyler in het kader van Cultuur en
Kunstzinnige Vorming (CKV) en het vak
Algemene Natuurwetenschappen (ANW) mu-
seumlessen. Deze lessen sluiten aan bij de
eindexamenstof en zijn vakoverschrijdend.
Voor meer informatie over deze museumles-
sen kunt u contact opnemen met de afdeling
Presentatie (0 2 3 - 531 9 0 1 0 ).
K I N D E R A C T I V I T E I T E N
■ P R I J S V R A A G
ln de tentoonstelling Het Technisch Paradijs
kun je zien wat voor gekke, rare of nutteloze
apparaten in de vorige eeuw zijn uitgevon-
den. Er is ook een kinderlaboratorium waar je
proefjes kunt doen. Voor jonge uitvinders
schrijft Teylers Museum een prijsvraag uit.
Als je een elektrisch apparaat dat nog niet
bestaat ontwerpt of een gekke uitvinding met
elektriciteit doet, maak je kans op hele
mooie prijzen. Voor meer informatie of het
wedstrijdformulier kan je bellen met de
Afdeling Presentatie (0 2 3 - 531 9 0 1 0 ) of
raadpleeg de website.
■ WOENSDAGMIDDAGACTIVITEITEN
Vanaf September laten kinderen elke woens-
dagmiddag weer hun handen wapperen in het
museum. Van 2 tot 4 uur kunnen 2 5 jongens
en meisjes in het educatief paviljoen aan de
slag. Allerlei onderwerpen uit het museum
komen aan de orde, van tekeningen en schild
erten tot fossielen en instrumenten. De mu-
seumlessen zijn er voor kinderen van 8 t/m
12 jaar. Kosten / 1 0 ,- per keer. Meer informatie
is verkrijgbaar bij de afdeling
Presentatie (0 2 3 - 531 9 0 1 0 ).
CU
CD
ÖD
C U
1 5
T E Y L E R S M U S E U M
lllllMlIJ INTERNET
http://www.teylersmuseum.nl