£ | n 1986 ben ik gaan zoeken naar vormen om iets m et
I het verleden te gaan doen. In h et Haags Gemeente-
I museum zag ik toen een tentoonstelling van de
Belgische Marthe Wery. Ik was daar door nogal geshockeerd.
Ik vond het absurd om dat soort monochrome werken op te
hangen. Toch heeft het me aan h et zoeken gezet en ben ik
zelf grijze monochromen gaan maken, series m et een datum
daarop. Uiteindelijk vond ik dat niks maar eigenlijk zijn de
tekeningen die ik nu maak ook een soort monochromen. In
het begin werkte Van Eeden zijn tekeningen ook wel u it in
kleur maar nu maakt hij al jarenlang alleen gebruik van
zwart en wit. 'Dat komt ook doordat ik meestal 's nachts
werk, tussen tien en drie, vier uur.' Hij koestert zijn teken-
materiaal: een Kohinoor houder met een Negrostift, die hij
aanvult met dünnere Negropotloden, waarvan hij vier hard-
heden gebruikt. Het is een soort bergkrijt dat zwarter weergeeft
dan grafiet en dat niet gauw vlekt. Om het hoogste wit
in zijn tekeningen niet smoezelig te laten worden, fixeert
Van Eeden zijn tekeningen. Om het papier optimaal schoon
te houden begint hij zijn tekeningen altijd in de linker bo-
venhoek en eindigt hij rechts beneden. 'Ik vul het vlak als
een schilder, maar ik kan n iet schilderen.'
Als hij een heel gedetailleerde foto natekent, bijvoorbeeld
een interieur met veel personen, worden eerst de contou-
ren m et een hard potlood opgezet en daarna met stift en
zachtere potloden ingevuld. Maar andere keren kan een te-
kening geheel m et de stift worden vervaardigd. Om de punt
scherp te houden worden, punteslijper en schuurpapier be-
nut. 'Als de punt n iet goed is, kun je niet werken. Op som-
mige dagen heb je m inder controle over je hand en gaat er
eerder wat fout. Als een punt breekt, weet je dat h et m is is,
dan heb je niet de "touch".'
Afb. 1. Marcel van
Eeden, Zonder titel,
1993, potlood,
1 9 0 x 1 4 0 mm.
1 3
met oude foto's van Den Haag. Dat vond ik iets amateuris-
tisch hebben maar ook iets eerlijks.' Op een moment waren
die foto's op. De beschikbaarheid ervan werd ook be-
perkt omdat Van Eeden in zijn beginperiode alleen staande
formaten wilde gebruiken en de meeste stadsfoto's liggend
zijn. Hij tekende alles op h et formaat 19 bij 14 cm omdat
dit voortkwam u it de papiermaat die hij gebruikte. 'Dan
gooi je niks weg.' De eerste vier ä vijf jaar tekende hij een
tekening per dag op het aquarelpapier van Fabriano. Dit
vond hij later toch wat grof voor zijn kleine tekeningen en
verving het door papier van Saunders Waterford . Met het
verstrijken van de tijd zou hij ook overgaan op h et liggende
formaat. 'Maar het duurde heel lang voor ik daartoe
kwam.' Enkele jaren later werd de maat van de tekeningen
af en toe verdubbeld.
Een eenmaal begonnen tekening wordt door Van Eeden
vrijwel altijd to t een goed einde gebracht. 'Weggooien doe
ik eigenlijk nooit. In de ruim zeven jaar dat ik nu teken,
heb ik hooguit drie keer een tekening u it woede doorge-
Waarom Marcel van Eeden zo geobsedeerd is door oude fo- scheurd. Daar was ik dan ook dagen ziek van omdat ik het
to's vindt hij moeilijk u it te leggen. 'Het ging mij erom dat als een soort persoonlijke nederlaag ervaar.' In tegenstel-
al die foto's een tijd vertegenwoordigen die ik niet heb ling to t diverse andere tekenaars is Van Eeden gul met
meegemaakt. Als je zo'n foto natekent ben je als het wäre gummen. 'De m eeste tekeningen lukken uiteindelijk wel
in die foto, dan wandel je erin rond. Dat gebeurt dan in een alhoewel sommige m iddelmatiger zijn dan anderen.' Van
tijd dat je niet bestaat, omdat je nog n iet geboren bent en Eeden vindt wel dat er vooruitgang is in zijn tekenstijl. Het
dat intrigeerde m e.' De tijd van voor zijn geboorte heeft bekijken van oude tekeningen vindt hij deprimerend. Toch
voor Marcel van Eeden bijna m ythische proporties: 'Voor zijn er verzamelaars die prijs stellen op h et oudere werk,
mij is h et de meest wezenlijke toestand. Het is een soort
ideale toestand, een sublieme stilte. H et is een vreemd Van Eeden realiseert zieh dat zijn werkwijze bijzonder is:
schemergebied: je kunt er niet heen en toch ook m in of 'Eigenlijk zit ik n atuurlijk heel m oeilijk te doen. Je bent
meer wel. Het heeft iets paradijselijks.' een foto aan het natekenen maar je k unt hem natuurlijk
De foto's die tot uitgangspunt voor tekeningen dienen, ook reproduceren. Je kunt hem projecteren en overtrekken
geven vrijwel nooit dramatische m omenten u it de wereld- maar ik zit heel moeilijk te doen door urenlang alles heel
geschiedenis weer. Het zijn heel normale m omenten die precies na te tekenen.' Maar de keuze om n iet voor 100%
door zijn tekeningen worden verhevigd. 'Ik ben begonnen natuurgetrouw te kopieren, betekent n iet dat Van Eeden de