Teylers Magazijn is het kwartaalblad van Teylers
Museum en tevens mededelingenblad van de
Stichting Vrienden van Teylers Museum
ISSN 0920 0460, Nummer 57 (jaargang 15,
nummer 4, winter 1997), maand van verschijnen:
december 1997
ABONNEMENT OP TEYLERS MAGAZIJN
Teylers Magazijn verschijnt viermaal per jaar - in
de winter, lente, zomer en herfst. Dit blad infor-
meert u over alle wisselende activiteiten in het
museum en het belicht de achtergronden van de
verzamelingen en kabinetten, de geschiedenis en
andere onderwerpen die in nauwe betrekking
staan tot het museum.
Abonnementen gelden steeds voor een vol kalen-
derjaar en worden, tot wederopzegging, automatisch
verlengd. U kuntzich abonneren op jaargang
1998 door / 20,- over te maken op bankrekening
56.03.24.979 van de ABN te Haarlem of postre-
kening 56.99.019 onder vermelding van ‘Teylers
Magazijn 1998’.
Geschenkabonnementen zijn welkom, gaarne met
opgave of het abonnement voor een jaargang dan
wel voor onbepaalde tijd wordt geschonken. Vrienden
van Teylers Museum ontvangen dit tijdschrift
automatisch.
AUTEURS VAN DIT NUMMER
Mevr. M.H. Besselink, medewerker tentoonstellingen,
afdeling presentatie
B.C. Caron, wetenschappelijk medewerker Fysisch
Kabinet
Mevr. drs L.A. Schwartz, wetenschappelijk medewerker
Kunstverzamelingen
J.C. van Veen, hoofd collectie Paleontologisch-Mi-
neralogisch Kabinet
Eindredactie: B.C. Sliggers
Vormgeving/DTP: Lambert de Jong, Den Haag
Fotografie: M. Zegel
Drukwerk: Paswerk Bedrijven, Haarlem
Teylers Museum,
Spaarne 16,
2011CH Haarlem,
tel: 023-5319010,
fax: 023-5342004,
e-mail: teyler@euronet.nl
OPENINGSTUDEN:
dinsdagt/m zaterdag 10-17 uur,
zondag 12-17 uur.
Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag gesloten.
Correspondentie met de Stichting Vrienden van
Teylers Museum kan gericht worden per adres aan
het museum.
OMSLAG:
Rembrandt van Rijn, Drie studies van een oude
man, pen en bruine inkt, 174 x 160 mm, Fondation
Custodia.
Van 13 december 1997 tot en met 15 febru-
arl 1998 is de tentoonstelling Rembrandt en zijn school te zien.
Een selectle van honderd tekeningen uit de collectie Frits Lugt
wordt geëxposeerd, waarvan twlntig bladen door de meester
zelf. Daaronder bevinden zich topstukken als het Interleur met
Saskia In bed uit ca. 1645, een van de fraaiste en meest uitge-
werkte tekeningen in het oeuvre van Rembrandt (1606-1669),
en de meesterlljke studie Vrouw met een geschrokken kind en
een bond uit ca. 1636. Bovendien is er een indrukwekkende
keuze uit de veelal schilderachtige uitgewerkte tekeningen van
de Rembrandt-school, met namen als Lambert Doomer, Govaert
Flinck, Nicolaes Maes, Samuel van Hoogstraten; Philips Ko-
ninck en Jan Lievens. Hoewel een aantal tekenlngeneerder af-
zonderlfjk in buitenlandse exposities te zien was, is het voor het
eerst dat zij als groep buiten Parijs wordt vertoond.jj*
De tentoonstelling wordt gehouden ter gelègenheid'van het vijf-
tigjarig bestaan van de Fondation Custodlâ: de stichting waarin
de befaamde kunstkenner Frits Lugt (1884.1970) zijn kunst-
collectie in 1947 onderbracht.
t e k e n i n g e n U i t d
DE FONDATIÇtf CUSTODIA
In 1915 kegonnen met het verzamelen van voornamelijlbtekeningen e iv ^ r g n - ^
tfin;‘Ka4fFrim Lugt in tj^Ioop jva|i4e d jd e en aanzienlijkè,coUefetie yanmoog./0*
i- j< *^iwe aubpgebouw(l. J f f e e n s /l r ôbrlpg$jiiren^|di£ LugPmet zijn echtgêiaote ih
I ■; de Vereni^de^taten doj^braqjrt^raakte het echtpaaF-<ÿider ,de indruk|tan,het* I
jtttïîïiatief Y&ttirerzà^elaaj^enikupsp^fheDbers die hun vermogens ifi particgir i
LyJL * /üerestichtingenoQdeibracmenÆeMienstey^ide&jaaeenèchàp.Terpggekëerd 7
s in Nederland’ bracmen de Lugé MniKunstcolleeGein Billjuri^iscjii ondèj: i n , ‘7
een stichting: de Fond^ibh^GustodiC^Met het Aiftériieaapse vooKîgeldj/bor
ogen, pjrobeerde Lugfceen jnsfituut voor culturéle en acdstielce uinyisseimgeiï^ ■
van de grond te krijgen, mede met het doel zijn vei^ajnpling voor.de g e ^ e eS T ^
schap tqegankelijk t^m |k en .jHij heeft daarbij ongetwijfeld ook geda chtjan
de^pze^vanTe^fers-Scichtinjpdie Pieter Teyler bij zijjidôod ¿ h /l7^8 ^ad^ia-
f f î ^ Î e n o p ri6 h ten ^p ien s^ rît?d ^n werd in dienst gestéld v o t d^pevordering van
** de kunstoi en wetenschjgppen en het gevolg daarvan is de lezêT bèkend. Lugt
zou zelfs géïnformeerd nebben naar de mogelijkheid om de twee collecties onder
een dak bijeen te brengen, maar aile pogingen om de collectie in Nederland
te houden mislukten.
In 1953 kocht de Fondation Gustodia een gebouwencomplex in de rue de Lille
in Parijs, waaronder het 18de-eeuwse Hôtel Turgot, waar de collectie werd ge-
huisvest. De stichting beweegt zich op een breed terrein: zo beheert zij niet almeest
dierbaar was, nu in Nederland te
tonen.
De huidige tentoonstelling is in zekere
zin een reprise van het overzicht van tekeningen
en etsen uit de collectie Frits
Lugt dat in 1957 werd getoond ter gele-
genheid van de opening van het Institut
Néerlandais. Die tentoonstelling duurde
slechts 19 dagen en was vergezeld van een
kleine brochure waarin Lugt zich veront-
schuldigde voor de korte duur, die vol-
gens hem onvermijdelijk was vanwege de
kwetsbaarheid van de werken op papier.
Veerdg jaar later, dankzij de moderne
téchnieken waarmee licht en luchtvochtigheid
beter beheersbaar zijn, is het wél
mogelijk deze bijzondere tekeningen een
längere période te laten zien, eerst in Pa- ||B
rijs en nu in Haarlem. ggjB
Bij de tentoonstelling verschijnt een uit- IbB
gebreide catalogus in een Franse en een 3
Nederlandse uitgave.
WONDERKIND OF STUDIEBOL?
Als enige zoon van zeer toegewijde en cul-
tuurminnende ouders was de jonge Frits
al van j ongs af aan veelvuldig blootgesteld
aan kunst en cultuur. Net als zijn- moeder
bleek hij een aardig tekentalent te bezit-
ten en wellicht koesterde hij als kleine
jongen de wens om kunstschilder te worden.
Als veel kinderen begon hij een ver-
zameling (onder andere van bijzondere
schelpen) aan te leggen, maar hij ver-
toonde daarbij een voor zijn leeftijd uit-
zonderlijke doelmatigheid en nauwkeu-
righeid. Zo kon men bij zijn collectie de
Catalogus van het Museum Lugtius, Directeur
F.J. Lugt raadplegen: hierin waren de
voorwerpen genummerd, van een be- 2. Bladzijde uit het
schrijving voorzien en werd de herkomst manuscript van Lugts
vermeld. Op het binnenblad stond: ‘Het biografie van Remmuseum
is geopend als de directeur thuis brandt van 1899.
| leen de coliéctie, maar, bevordert weten-
J schappéûj^b|idep5C)ek, organiseert ten-
çooT^tejlmgÀiji sti'rnuleett jonge kurist-
•'hl^ôrièi enorade^nêünt kunsthj.storisqhe
• .¿ÎLS.t.el'lîngen. De Fondation .Cusuodia is
‘•"‘'liiéi^een muséum raâar^êen stu'doecen-
'•^run#waarr^gel m a tiep ubl ikaties en ten-
toonstellingen uit vbôrtvloSen. A
" ■ In 19*05 werd^hèt Institut, Néefflahdais,
' éveneenç «opgericht door het .echtpaar
^ gifeg g tn n samenwerking met de Nederlandse
overheid, gevestigd in hetzelfde ge-
bouw.
DE COLLECTIE FRITS LUGT
De collectie Lugt, aldus ondergebracht in
de Fondation Custodia, omvat tekeningen,
prenten, kunstenaarsbrieven, boe-
ken en schilderijen, voor het grootste deel
bijeengebracht door Frits Lugt vanaf
1915 tôt zijn dood in 1970. De tekeningen
vertonen een voorkeur van Lugt voor
'Uitgewerkte'bladen, voornamelijk land-
schappen en portretten van West-euro-
fpese Kginstenaars van de I6de tot de 20ste
eeuw,?maar het grootste deel bestaat uit
tekeningen van Hollandse meesters uit de
17dejseuw. Lugt bewaarde de tekeningen
op lMie-eeuwse wijze in prächtig be-
werkte“lederen albums (afb. 1). Er wordt
nog steeds actief verzameld.
In$|(|jderland zijn de collectie Frits Lugt
en de Fondation Custodia misschien niet
zo bekend als in Parijs, waar de tentoon-
stellingen van de Fondation tot de hoog-
tepunten van het cultúrele jaar behoren.
De vijftigste verjaardag bood een goede
gelegenheid om daar verandering in te
brengen en de tekeningen van Rembrandt
en zijn School, het onderdeel van
de collectie die deze belangrijke Nederlandse
kunsthistoricus en connoisseur het