Feylers Magazijn is het kwartaalblad van Teylers Museum
en tevens mededelingenblad van de Stichting
Vrienden van Teylers Museum
ISSN 0920 0460, Nummer 50 (jaargang 14, nummer 1,
voorjaar 1996), maand van verschijnen: maart 1996
ABONNEMENT OP TEYLERS MAGAZIJN
Teylers Magazijn verschijnt viermaal per jaar - in de
winter, lente, zomer en herfct. Dit blad informeert u
over alle wisselende activiteiten in het museum en
het belicht de achtergronden van de verzamelingen en
kabinetten, de geschiedenis en andere onderwerpen
die in nauwe betrekking staan tot het museum.
Abonnementen gelden steeds voor een vol kalender-
jaar en worden, tot wederopzegging, automatisch ver-
lengd. U kunt zieh abonneren op jaargang 1996 door
/ 20,- over te maken op bankrekening 56.03.24.979
van de ABN te Haarlem of postrekening 56.99.019
onder vermelding van 'Teylers Magazijn 1996’.
Geschenkabonnementen zijn welkom, gaarne met op-
gave of het abonnement voor een jaargang dan wel voor
onbepaalde tijd wordt geschonken. Vrienden van Teylers
Museum ontvangen dit tijdschrift automatisch.
AUTEURS VAN DU NUMMER
B.C. Sliggers - hoofd Presentatie
J.C. van Veen - assistent-conservator
Paleontologisch - Mineralogisch Kabinet
drs C. van Tuyll van Serooskerken - conservator
Kunstverzamelingen
Eindredactie: B.C. Sliggers
Vormgeving/DTP: Lambert de Jong, Den Haag
Fotografie: M. Zegel
Drukwerk: Paswerk Bedrijven, Haarlem
Teylers Museum,
Spaarne 16,
2011CH Haarlem,
tel: 023-5319010,
fax: 023-5342004,
e-mail: teyler@euronet.nl ,
OPENINGSTIJDEN:
dinsdagt/m zaterdag 10-17 uur, zondag 12-17 uur.
Eerste Kerstdagen Nieuwjaarsdag gesloten.
Correspondence met de Stichting Vrienden van
Teylers Museum kan gericht worden per adres aan het
museum.
Een nieuwe jas
Ieylers Magazijn kwam 12 jaar geleden tot
leven vanuit de gedachte om per kwartaal
belangstellenden op de hoogte te stellen van
wetenswaardigheden in en rondom het muséum.
De artikelen zouden gaan over de geschiedenis
van de collecties, over anecdotes ult het verleden
of over bijzondere ontdekkingen, dan wel over ten-
toonstellingen en spéciale activiteiten.
Het was de bedoeling dat alle aspecten
van Teylers Museum aan bod zouden
komen en dat de verschillende teksten
voor velen toegankelijk zouden zijn. Der-
halve divers en niette specialistisch;
zowel over fossiele vissen, natuurkunde
als over penningen en Schelfhout. Deze
doelstelling is tot op heden van nut ge-
bleken en niet veranderd. Wel heeft Teylers
Magazijn in de loop der jaren zijn ui-
terlijk en vormgeving aangepast. Wat wij
zelf bijzonder vinden is dat gedurende
het bestaan van het blad regelmatig
meer kopij binnenkwam dan geplaatst
kon worden.
Het nummer dat u nu in handen heeft,
is het 50ste van de bestaande reeks.
Een feestelijke aanleiding om wederom
de typografie en presentatie een nieuw
uiterlijk te geven. De omvang van het
blad zal vooralsnog dezelfde blijven,
evenals de abonnementsprijs. Maar bj||
ieder nummer zal vanaf heden een los-
bladige toevoeging verschijnen: een
agenda en activiteitenlijst.
Deze bijlage kan men
in huis of elders tevens
als affiche ge-
bruiken. Dit nummer
heeft ter gelegenheid
van het lustrum een gouden opdruk ge-
kregen.
Het nieuwe gezicht van Teylers Magazijn
valt qua tijdstip precies samen met de
openstelling van de nieuwe vleugel. De
uitbreiding van Teylers Museum, waar
meer dan vijf jaar achter de schermen
vol energie aan gewerkt werd, zal op 1
maart a.s. officieel worden opengesteld
in aanwezigheid van Hare Majesteit de
Koningin. De twee daaropvolgende da-
gen, 2 maart (vanaf 12.00 uur) en 3
'maart, houdt het museum in het nieuwe
paviljoen 'openhuis’ en is dan voor ie-
dereen gratis toegankelijk.
De openstelling wordt gevierd met drie
verschillende tentoonstellingen. De
nieuwe tentoonstellingszaal is ingericht
met schilderijen en tekeningen van Giorgio
Morandi (1890-1964), in het Boe-
kenkabinet is een kleine expositie over
de Vissen van Solnhofen, en in de Aqua-
rellenzaal wordt een bijzondere keuze
uit eigen bezit getoond van Italiaanse
tekeningen (1400-1700). De nieuwe
vleugel omvat voorts een modern geou-
tilleerd museumcafö, waar ook een
lunch geserveerd kan worden. Op de
eerste verdieping bevindt zieh het Edu-
catief Paviljoen voor jonge bezoekers
waar onder de naam van Teyler Junior
vanaf heden bijzondere activiteiten geor-
ganiseerd zullen worden.
De aanhef van dit artikel slaat derhalve
niet alleen op de omslag van Teylers Ma-
gazljn maar ook op de nieuwbouw die
Teylers Museum een nieuw elan geeft.
E. EBBINGE, DIRECTEUR
Afb. voorzijde: Giorgio Morandi, detail stilleven, 1960 (Museo Morandi)
Bert Sliggers
Gezicht vanuit het
museumeafé op de
tentoonstellingszaal
(foto M. Zegel)
Op 1 maart 1996 opent HM de Koningin de nieuwe vleugei van Teylers
Museum. Zes jaar van voorbereiding is aan de nieuwbouw voor-
afgegaan. In de traditie van het museum werd een bouwkundige
prijsvraag uitgeschreven, waarop 168 Nederlandse architecten reageer-
den. Het winnende plan van architect Hubert Jan Henket is op enkele wij-
zigingen na in zijn geheel uitgevoerd.
De opdracht bestond uit het maken van een prentenkabinet,
een zaal voor wisselexposities, een boekenkabinet, een educa-
tieve ruimte, een museumeafé, een nieuwe tweede ingang en
een betere routing voor het bestaande museum. Bovendien be-
vatte de opdracht het renoveren en geschikt maken van het na-
burige gebouw Zegelwaarden voor alle facilitaire activiteiten
van het museum, die tot dan her en der verspreid waren in en
rond het museum.
UITGANGSPUNTEN VOOR HET ONTWERP Het bestaande museum heeft
een paar zeer karakteristieke elementen die het zijn bijzondere
sfeer geven en die Boudewijn Büch inspireerden Teylers Museum
'het museum van de musea’ te noemen. Om te beginnen
is er de enorme gevarieerde collectie, waardoor het museum ei-
genlijk op een grote en bijzondere jongenskamer lijkt. Grote
fossielen, antieke machines, bizarre instrumenten, fraaie na-
tuurhistorische folianten, penningen, schilderijen en meer dan
30.000 tekeningen en prenten. Nergens is de ruimte onbenut;
overal is iets geéxposeerd en altijd is er iets te beleven.
Bijzonder is de ruimtelijke beleving van de aswerking vanaf het
Spaarne via de rechthoekige zalen die in hun lengterichting van
elkaar gelegen zijn met als apotheose de Ovale Zaal. Overal is
sprake van daglichtzalen, door middel van
vertikale ramen, een grote transparante
lantaarn in de Ovale Zaal of de diffuse
plafonds met bovenlichten in de twee
schilderijenzalen. Van alle expositieruim-
ten is opvallend, dat hoewel overal dag-
licht aanwezig is, nergens een relatie be- .
Staat tussen de te exposeren objecten en de buitenwereld.
Omdat modernisering is uitgebleven, is een prächtige tijdma-
chine ontstaan, die de bezoeker op een zeer ongekunstelde wijze
terugbrengt naar de chique en verzorgde sfeer van een 19de-
eeuws museum.
HET ONTWERP De architect wilde de unieke sfeer van de tijdma-
chine in het bestaande museum hoe dan ook handhaven. Om
het daglicht in de fossielenzalen en instrumentenzaal zo min
mogelijk te beinvloeden, is de zaal voor wisselexposities los ge-
zet van de bestaande bebouwing. Door het maken van een
nieuwe zichtas loodrecht op de Ovale Zaal tot aan Zegelwaarden
is een relatie gelegd tussen het Fundatiehuis met de.be-
stuurkamers van Teylers Stichting, en het gerenoveerde gebouw
Zegelwaarden met de kantoren, depots en de werkplaatsen van
het museum. Aan deze as zijn het nieuwe prentenkabinet, het
bestaande penningkabinet, de toegangen tot de twee bestaande
schilderijenzalen, het museumeafé en de ingang aan de Nauwe
Appelaaarsteeg gelegd. De nieuwe ingang wordt gebruikt als
toegang tot Zegelwaarden, voor bezoekers van de educatieve
ruimte en als alternatieve hoofdingang als daaraan behoefte is.
De zaal voo.r wisselende tentoonstellingen is evenals alle