
I , ;
'?■ i
I I.
111
Iii
brevioribus;
II, F o lia e hast lanceolata subulata.
S u b u l i f o l i a .
A. Florescentia dioica.
11. TR IC H O S TOM UM T O R T IL E S c h r a d . , hum ile , laxe ca e sp ilo sum; caule subsimplici v e l ramoso,
flexu o so -e re c to ; fo liis secundis v e l undique p a teniibus, lanceolalo-suhulalis, curvatis, costa excedente
instruc tis, margine r e c u r v is ; capsula in pedicello stric to erecla, cy lindrica, reg u la r i v e l subarcuala ;
operculo brev irostro; annulo simplic i; peristomio mutabili.
Trichoslomum tortile S c h r a d . , system. Samml. crypt. Geicächse No. 49. — S c h w ä g r . S u p p l. J, P . I,
p. 139, T ab . 35. — B r i d . Jiryoi. univ. I , p. 488.
Didymodon tortUis W . A rn. Disp. meth. p . 37. — De N o t a r i s S y ll. p . 299.
Dicranum to rtile W e b. e t M ohr B o i. Tasch. p . 1 9 8 , T a b . 7 , fig . 12, 13.
V a r. ß. p u s i l l u m , caule simplicissimo v e l subramnso, fo liis patentibus vel i
capsula ovali-oblonga, perislomii dentibus hrevioribus.
Trichostomum pusillum H e d w . S tirp . Crypt. I , p. 7 8 , Tb. 28, fig. 2, 4, 9, 10.
Didymodon p u s illu s H edw. Spec. Musc . p . 1 0 4 . — W eb. e t M ohr. B . T . p . 1 5 7 . — B ridel
univ. J, p . 5 0 9 .
B a rb u la cu rta H edwig . Stirp . I l i , p . 7 5 , T a b . 3 1 . — S chultz Recens. B a rb . 1, fig. 2 .
Desmatodon curlus B rid. B ryo l. univ. I , 5 2 6 .
lia b it. Ad viarum m a rg in e s , ad a g g e re s e t fo s sa s in sy lv is a re n o s is , socio T r. h om om a llo , p e r
E u ro p am med iara e t s e p te n tr io n a lem , n ec non Am e ric am fo e d e ra tam . Vav. ß in sax is e t passim
cum fo rm a normali.
M a tu r . Auctumiio.
T ab . X. Caespitosum vel g re g a rium . P la n ta e la e te v irid e s , lin e a s t r e s ad semiunciam a lta e ,
basi t e r q u a te rq u e d iv lsa e v e l subsimplice s, c a u le flexuoso, foliis a n g n s tis , su b rem o tis , d iv erso modo
cu rv atìs (1 , 2, 3).
Folia nunc s e c u n d a p lu s miiiusque fa lc a ta , n u n c und iq u e p a te n tia e t c u rv a ta , s ic c ita te s tric ta vei
levissime to r t i li a ; in fe rio ra r em o ta , a n g u s te la n c e o la ta ( 4 ) , s u p e rio ra m a g is c o n f e r ta , lan c eo lato -sii-
b u la ta (5 , 6, 7 ), c a rin a ta , iu medio m a rg in e re c u rv a (5 x ), apicem v e rsu s p la n a (5 x ') , sumino acumine
d e n tic u la ta (5 a ) , c o s ta e x c u rre n te in s tru c ta , re tic u li su p e rio ris c e llu lis minimis, ro tu n d a tis (5 a ) ,
in fe rio ris multo m a jo rib u s, p a ra lle lo g ram m is (5 b).
Planla mascula femin e a temiior ( 3 , 3 b ) ; flo re s t e rm in a le s , in te rd um 2—3 a g g r e g a t i , 6—9
p h y lli; fo lia p e rig o n a lia tr i a e x te rn a in te rn is lo n g io ra (8 , 9 ) e b a s i l a ta a n g u s te la n c e o la ta , in te rn a
o v a to -a cum in a ta (1 0 ) a n th e rid ia e t p a ra p h y s e s h au d n um ero sa c in g e n tia , u tra q u e c o s ta ta .
Perichaetium 9phyllum ( 1 2 ) , p e r ic h a e tia lia e x te rn a com a lib u s la tio r a (1 3 ), in te rn a e b a s i lo n g e
v a g in a n te re c u rv a e t la n c e o la to -su b u la ta (1 4 ), a n g u s te c o s ta ta .
Capsula in pedic ello s tric tiu scu lo p allid e ru b e llo e re c ta , p a rv u la , cy lin d ric a , p lu s minus e lo n g a ta
(1 5— 18), re g u la ris v el su b a r c u a ta (1 6 ), su b lep to d e rm a , p a llid e fe rru g in e a , o re ru b e lla . O p e rculum
a c u to -co iiicum , c a p su la e vix q u a rtam p a riem longitudine m e tie n s , p e ristom io tra n s lu c e n te vubelluin.
C a ly p tra ad ca p su la ra mediam p ro d u c ta ( 1 5 ) , tem ii-ro s te lla fa . Aiinulus s im p le x , re v o lu b ilis (2:î)-
P e ris tom ii maxime v aria b ilis d en te s p u rp u r e i, e re c ti ( 2 1 ) , su b o b iiq u i ( 2 0 ) , s ic c ita te p lu s minus ar-
cu a to -in ciirv i, lo n g io re s e t to ta fe re lo n g itu d in e lib eri (2 1 , 2 2 ), b re v io re s e t artic u la tio n ib u s connexi,
ex a cte te tra g o n i e t g ra n u la ti (2 4 ).
\ a r . ß , s ta tu r a minori (ß 1), foliis brev io rib u s (ß 3, 4 ), c a p su la ovali e t p ro ra tio n e magnitu-
dinls c ra s s io re (ß 5, 6 ), p e ris tom io b re v io re e t magis im p e rfe c to (ß 7—9 ) d istin c ta .
A n m e r k . D ie s e in g e b irg ig e n G e g e n d e n /.icmlicli
n llg c in e in v e rb r e i te te A rt w ä c h s t m e is te n s in G e se lls c iiu rt
vo n dem ihm ä h n lie lien T r . h om om a llum , .m W e g r ä n d e rn
lin d a b g e b ro c h e n e n S te lle n in feu c h ten H a id e n , u n d e rk e n n t
sic h le ich t a n d e r d ü n n e n , c y lin d r is c h e n , le d c rg e lb e n K a p s
e l u n d d e n k ü r z e re n B lä tte rn . Au ch r e if e n d ie F rü c h te
e tw a s f rü h e r a ls h e i T r . h omoma llum.
D a s P e ris fom z e ig t s ic h au ch h ie r s e h r u n b e s tä n d ig ,
sow o h l in d e r A n z a h l, a ls in d e r L ä n g e u n d th c ilw c is e n
V erM'iichsung d e r Z ä h n e . E b e n so ä n d e r t d ie G rö s s e u nd
G e s ta lt d e r K ap s e l u n d d ie L ä n g e u n d R ic b tu n g d e r
B lä tte r .
W a s w ir a ls T r . px^sillum Hrdw. a u s v e rs c h ie d e n e n
G e g e n d e n e rh ie lte n , u n d %vas w i r m it d ie sem ü b e re in s tim m
end s e lb s t g e s am m e lt h a b e n , k ommt im A llg em e in e n m it
d e r in H e dw . S tir p e s g e g e b e n e n A b b ild u n g ü b e r e in , n u r
s a b e n w i r d a s P e r is tom im m e r so g e fo rm t, w ie w i r d a s s
e lb e F ig . ß 7— 9 d a rg e s tc llt h a b e n , a lso v o n dem vo n
Hedw ig u b g e b ild c le ii P e r is tom e (.Fig. 1 1 ) s e h r v e rsc h ie d en .
F ig . 3, e b e n d a s e lb s t, g e h ö rt b e s tim m t n ic h t zu d ie sem T r i c
h o s tom um , s o n d e rn w a h r s c h e in lic h zu P h a sc um a lte rn ifo -
U u m , w o z u a u ch d a s o b e re B l a t t , F i g . 6 , d ie inäm ilich e
B lu th c , F ig . 7 u n d d ie ju n g e F r u c h t, F ig . 8 g e h ö re n .
D e n R i n g , w e lc h e r b e i d ie s e r A b a r t e b e n so v o lls
tä n d ig a u sg c b ild e t is f, w ie b e i d e r S tam m fo rm , h a tte H edwig
o h n e Z w e if e l ü b e rs e h e n . D ie A n g a b e e in e s e in h ä u s ig
e n B lü th e n s ta n d e s b e ru h t a u f eb en b em e r k te r V e rw e c h s lu
n g m it P h a s c um a lte n iifo liim .
D ie K le in h e it d e r P f la n z e n , d ie o ft n u r v o n A itc rs -
V e rs c h ied e n h e it o d e r L o lc a l-V c rh ä ltn is sc n a b h ä n g t, d ie k ü r z
e r e n B lä tte r u n d d ie s e h r v e rk ü rz te K ap se l k ö n n en h ie r
eb en so w e n i g , w ie in d e r . fo lg e n d e n A r t , a ls A rtc h a ra k -
l e r e g e lte n .
Au ch Ba rb u la c u r la H e d w ig , S c h ü l t z u . A. können
w ir nicht für verschieden von T r . lo r lite betra chten, bei
welchem die Zähne auch zuweilen schief geneigt sind
(s. Fig. 2 0 ), nie aber ziisanimcngedreht, wie bei Ba rb u la .
B cm . Cette espèce assez généralement répandue dans
les contrées montagneuses, .«e trouve ordinairement en
société avec le T r. h om om a llum , .'•iii' les bords des chemins
creux et aux endroits abiupfe.s dans les bruyères luimideB;
elle se di.stinguc de cette dernière plante par sa capsule
plus grêle , cylindrique et de couleur fauve , par scs feuilles
plus courtes et par la maturité plus précoce du fruit.
L e p e ris tom e v a r ie a u s s i à l’in fiin ta n t p a r le n om b re
q u e p a r la co h éren c e p a rtie lle d e s d e n ts . L a fo rm e e t la
g r a n d e u r d e la c a p su le so n t é g a lem e n t peu c o n s ta n te s , d e
mêm e q u e la lo n g u e u r e t la d ire c tio n d e s feu ille s .
T o u s le s é ch a n tillo n s qu e n o u s a v o n s r e ç u s so u s le
nom d e T r . p u s illum H edw . s ’a c c o rd e n t en g é n é r a l a v e c
le s fig u re s q u e c e t a u te u r d o n n e de sa p ré te n d u e e sp èc e
d a n s le S lir p e s , à l’ex cep tio n c ep e n d an t q u e n o u s n ’y a v o n s
jam a i s v u le p é ris tom e comme i! e s t fig u ré â la P I . 28,
F ig . 11 d e c e t o u v r a g e , m a is to u jo u rs comme n o u s l’a v o n s
r e p r é s e n té à n o s F ig . j i 7—9. L a F ig , 3 d e la môme
p la n c h e de HiiD w iè n e s e r a p p o r te p a s à ce T r ic h o s tom um ,
m a is b ie n au P h a sc um a lte rn ifo lium , a u q u e l il f a u t a u s s i
r a p p o r te r la f e u il le , F ig . 6 , la f le u r , F ig . 7 , e t le je u n e
f ru i t, F ig . 8.
L ’a n n e a u , q u i s e tr o u v e a u s s i b ie n d é v e lo p p é d a n s c ette
v a r ié té q u e d a n s la f o rm e - ty p e , p a r a ît a v o ir é té n é g lig é
p a r H e dw ig , e t l’in d ic a tio n d 'u n e in flo re sc en c e m o n o ïq u e
re p o s e s u r l’e r r e u r q u e n o u s v e n o n s d e s ig n a le r.
L a p e tite s s e d e s p la n te s , q u i n e p ro v ie n t so u v e n t que
d ’u n e d ifféren c e d ’â g e ou d 'in flu en c es lo c a le s , les f e u ille s
p lu s c o u rte s c t la c a p su le tr è s -r a c c o u r c ie , p r é s e n te n t to u t
a u s s i p e u q u e d a n s l’e sp èc e s u iv a n te d e s c a r a c tè r e s sp é cifiques.
L e B a rb u la c u r ia H e d w . , S c h ü l t z e. A., ne diffère du
T r . to r lile que par les dents très-légèrement contournées,
phénomène qui, du re ste , se voit as.sez souvent aussi dans
le véritable T r . for<i/e.
1 2 . TR IC H O S TOM UM F L EX IC A U L E B r . e t S c h . elatum, dense caespitesum; eaule dichotome fa s ti-
giato-ramoso, fle zm s o , ascendente; fo liis secundis v e l undique palentibus, tanceo la to -su b u la tis, conca
v is, n i l id i s c a s t a p la n a in subulam apice denlatam ex cedente in s tru c tis ; capsula er e c ta , ovato-
v e l elUptieo-oblonga, p a r v a , a n n ulata, operculo rec te v e l oblique brev iro stra lo ; p e r islom ii dentibus
tongiuscutis, inaequalibus.
Cynodonlium fle x ic a u le S c h w ä g r . Su p p t. I , p. 113, Tjib. 2 9 .
Didymodon fle x ic a u lis B rid. B r yo l. univ. I , 5 0 6 . - H artoan S la n d . Flor. p. 2 7 5 .
Var. d e n s u m , compacte caespitosum, fo liis stric liuseulis.
Habit, ln a p r id s c a lc a re is , p ra ep rim is fo rma lio n is jiir a s s ic a e , p e r lie lv e lia e e t g e rm a n ia e a lp e s,
Yuigatissimmn in to to Jtiras,si jn g o , ubi locis iimbrosis p u lclierrime friic tlfic at. Var. ß p ro p e D u r ih e im
P a la tin a tu s (KociO, p ro p e R u ffa ch Ä ls a tia c C M ü h l e n b e c k ) .
Ma tu r. Majo e t Jimio,
T a b . XI. D e n se c a e sp ito sum , c a esp itiln is anv co -v lrid lb tis, n ite n tib u s ; p la n ta e 1— 3 iincias a lta e .
g ra c ile s , g e n ic u la to flc.vuosae, fiaf>ilissimae, ra d ic u lis fe rru g in e is d en se v e s tita e (fig. 1. 2, 3).
Folia apnrnvMiiata, se cmid a (1 , 3, 1 0 ) v e l undiqne p a te n tia ( 2 ) , sic c ita te flexuosa , e v i a d i auro-