r 5*5
gnitate maxima ad me transmifit præclarus ille Literarum, 8c Literato-
rum amator, celfaque indole, ac turn virtutum turn nobilitatis laudi-
bus aeque clarus, III. ac Reverend. D. Dominicas Abbas Paßioneus, cujus
tarn pronum, & optimum in me ftudium memoria colam fempiterna,
Rurfum nonnullis etiam locorum aliquot obfervationibus ufus fum ex
Ambrofianæ Bibliothecae , quae Mediolani eft , Codice MS. quarum
mihi copiam Fecit V ir omni laude dignus P. Petrus Francifcus Torniello
C. R. Congregationis e Somafcba. E x fingulis igitur modo relatis tarn
impreffis, quam manu exaratis ledtiones eas haufi, quibus caftigatiffi-
ma pro viribus prodiret editio ; ut quae pluribus in Libris difperf* le-
dliones ele£l* quaft viluerant, ex illis demum derivatas, atque in unum
colledl* maxim* ftudiofi ledtoris praeluceant utilitati.
Secundo Commentarium fubjeci, feu Notas, easqtßT tarn mere Cri-
ticas, quam etiam Hiftoricas, & cujuscunque alterius generis, proue
opus fuit; five nimirum ad varias ledtiones exhibendas, ac perpenden-
das; five ad enodandam illuftrandamque fententiam, puta obfcurius di-
dla explicando, temporum Hiftoriam, Principumque res geftas ex Au-
dtoribus depromendo, mores veteres, & fimilia proferendo, Provin-
ciarum, Populorum , Urbium antiqua nomina cum novis reddendo,
Sc fi quæ alia fe fe objecerint, aut difficilia, aut non obvia, hauftis ex
proprio eruditionis fonte adnocationibus , explicando . Quotiescunque
Vero aliorum Commentariis latisfadlum locis elucidandis novi, ipfa eo-
rundem Audlorum verba referre malui, lervato etiam illorum nomine,
cum fit, telle Plinio, Nat. Hiß. lib. i . Prtef. Benignum, ac plenum in-
genui pudoris fateri per quos profeceris. Earn idcirco operam deçü, ut
Interprètes omnes, & Criticos, qui Orationes hafce illuftrarupt, diligenter
expenderem, atque inter feconferrem; e quibus infpddli funt
mihi præcipue, ad Plinium Jo. Maria Catanæus, Hermandus Ray anus,
Dominicus Baudius, Juflus Lipfius, cujus non folum integr* Not* extant,
fed & nonnulla adnotata, Epiflol. Qucefi. Lib. i. cap. 15. P. delà
Baune, 8c Chriflopborus Cellarius ; ad reliquos autem fere Joannes Livi-
nejus, Janus Gruterus, Francifcus Juretus, Claudius Puteanus, Valens A-
cidalius, P. itidem de la Baune, & Cellarius luprarelati ; præterea ad
Eumenium pro Scbol. infl. Francifcus Balduinus ; ad Pacatum Balduinus
idem, & qui nonnulla adnotavit Adrianus Turnebus, Adverf lib. 27.
cap. 2. ( utinam Orationis illius editionem etiam a Scbeffero Vulgatam
cum Notis, a me fruftra perquifitam, videre contigilfet ) ad Aufo-
nium vero Elias Vinetus, Jofepb Scaliger, 8c alii plures, quoruth adno-
tationibus editionem fuam Jacobus Tollius concinnavit . Et quoniam
Nummorum au£loritate plurima f*pe fæpius confirmantur , Hiftoria
vero maxime, & fupra quam dici poflit illuftratur; idcirco
_ Tertio ad opus perficiendum Numismata etiam addidi, eaque dupli-
cis generis; alia nempe Imperatorem, cüi Oratio di6la, casterosque,
feu ex lmperatoria familia, feu ad eandera fpedlantes, inOratione ipfa
*57
nominatos exhibentia, hæcque cuilibet Panegyrico propria tabella præ-
fisi curavi; alia turn locos aliquos Orationum ipfarurr>_, turn Notas ex-
nllcantia, & confirmantia, q u * majons commodi gratia ad calcem ope-
ris feponere plàcuit : Quibus tarnen exhibend.s præftantiora tantum,
nec ipfa fingula, fed unum aut alteram felegi, ne Ltbellum non lua
materia infarcire magis videar, quam ornare.
Quarto tandem Orationibus fingulis Itahcam Interpretationen! adie-
ci quod haftenus a nullo pr*ftitum non injucundum literatis Vins tore’
duxi, fi tandem exhiberetur. Plinian* quidem tantum quadruplex
antehac, quod fciam, prodiit interpretatio. Prima nempe Sems au-
aore Petro Conone, ut me docuit maximum lllud Literariæ Reipublicae
decus SereniJ. M. Duels Hetrurioe Bibliotbecanus, Antonius Maliabechius.
Secunda Rom* A. 1628. auaore Hieronymo Ubaldmo de Malavoltis,
cujus etiam editionis copiam idem mihi citatus Vir egn:gius Mali.tbe-
cbius liberaliffime fecit. Tertia, & quarta Venetus; ilia A. 1 6 U auaore
P.Augufiino de Lengueglia C.R.Congreg. eSomafcba; h*c A. 168b.
aurore Gynefio Abbate Soderino i Patritio Veneto . Reliquarum autem
Orationum nullam certum eft ufquedum in linguam noftram translatio-
nem ne tentatam quidem, non fine aliqua ipfarum injuria, & pudore
quodam Literarum. Quid enim, cum omnia fere'tarn'Sræcorum , q^uam
Latinorum cujuscunque generis opera in linguam noftram translata fue-
rint, non & parent merebanturOrationes ill* , ut in eandem verteren-
tur, laborem impendi ; cum nuper etiam Gallicam Interpretationen!
fuerint adept* Audio Cl. Viri D. de Tilladet, Reg.* Scient.arum Acca-
demi* Parifienfis Socii? Provinciam ipfe ig.tur alacnor ideo lulcepi,
quod non mediocriter gratum futurum credidi, fi, hifce quibusdamve-
futi Coloniis adjeais, Italica Literarum Refpublica augeretur. Neque
hie diffitear, diu me mulcumque dubitaiTe, an, Plimana Oratione prae-
termiffa, reliquas tantum Italico fermone donatas exhiberem; ne poll
quatuor illas, easque optimas interpretation«, alterant ipfe proferrem,
inan'i forte conatu: Ut tarnen & îpfam publici juris, facerem illud me
confirmavit, quod earn nôverim, non raultis ab hinc annis, etiam a
nluribus GalUarum doftis Viris in patrium fermonem translatant luifle.
Pr*ftiti eroo; at non æmulandi Audio, fed ad quoddam decus opens,
& complementum. Cur enim, dum reliquis ablolvendis haud medio-
crem operam contulilfem, non & Plin.an* panter infudarem , ut lin-
eularum non divulfe Orationum fenes continua methodo, parique lty-
lo , & quidem ab aliis vario, nam fuo quisque gaudet , exhiberetur. Et
fane a nonnullortim interpretandi genere alienam mihi rationem înlti-
tuere conatus fum; ut non modo Auaons fententiam, led verba ipla,
nutnerosque orationis omnino redderem, nec quotiescunque ta icas in
su* proprietas, ac decor non fecus jufferit, ab hoc unquam inftituto
procul abirem. Cur etenim aliter latina verba reddenda fini, i:eu diftor-
- “ * " mprhndo • feu adiectis ex llol fr» r p n f o n t i i » fp.ll f l l h u p r i s