eo lòlurn induftrìam fuam poffiit Triumphettus’, ut plantas per àbditióres Latfi ç. làtmorumque
montium recelfus ipfe conquireret 5 fed cum exteris infuper Botanicis commercia irrftituit,
uf exotic is fìmplicibus Hortum locupletarci - r Ita fané fiéluni eft , ut "intra decennium
jam circiter termille ßirpium varietates , ipfo teftante Triumphetto(i) in Horto noftro enu-
mèrarentur. Generalem harum ftirpium cataloguai idem promiferat (2) , fèd aliis diften-
tus curis datam iìdem non liberavit. Id pneftitit Philippus Gavallinus Medicus Melitenfis,
cujus opera an. 1689. in lucem prodiit liber cum titulo - Brevis enarrano plantarum a publico
Sapienti a Romana Mcdicinalium fimplicium Profefore ofienfarum, <3? qua.in Hortum hyemalem
redatta ajfer/oantur — A t plantas, quas in hoc libro enumerantur ad 1200. vix aifurgunt • Ne-
que tamen velim, occafionem ex hoc fumat quiipiam fuipicandi, magnifice magis quam'verc
de ter milleßirpium varietatibus gloriatum fuiifeThriumphettum 5 pleniflìmam imo adhiben-
dam ipfifidem puto,quum facile Ut intelligere,potuiifeilium utique ter mille ßirpium varietates,
■quas certe ter mille diverlàs fpecies haudquaquam conftituunt, in Horto publico excolere , &c
nihilominus in oftenfìonibus non.plures cxhibcfè quam' j io o . circiter a Cavallino deferiptas.
Adderepofiem , ter mille ßirpium varietates , de quibus gloriabatur Triumphettus , quoad
nonexiguam partem fuiffe probabiliter ex y ulgaribus Romani a g r i, quarum rationem vix
habuiffe cenfèndum in publicis oftenfìonibus. Id unum ergo ex Cavallini libro inferri poife
dixerim, in JaniculariHorto fiib cuftode Triumphetto non extitiife ter milleplantarmn fpecies
fed ter mille tantum plantas numerum fpecierum longe minorem efficientes :.Gujus^joidein
rei yeritatem confìrmare ex eo poffem , .quod apud Bibliothecam Cafànatenfèmter- mill®; Se
amplius plantas in fceleton redaeftas depofuit Triumphettus (3) fed complures .extant-exetiçæ e
longinquis regionibus ad eum miflàs, ab Amicis , iiccatas jam , quæ in Horto Romano defide-
rabantur.. Sed ad jfplendjdilfima incrementa, quæ Horto eidem per yirum fummum faéla
Funt, redeamus. Cum ejus fàmam, .& præclaram opinionem celebriorem in dies redderent,
non illa fòlum , quæ circa Hortum peragebat, fèd etiam lib r i,, quos frequentes , eruditîone-
que refertos vulgabat (4), Clemens XI. ‘litterarum , & litteratornm amantiffimus facile benevo-
lentia , & amicitia fua ilium donavit 3 fèque ab eo exorari paiTus .eft ad Aulam pentagonam infi-
gnis'ftruiluræ Horto finftimam a fundamentis excitandam , in qua Botanicæ exercitationes 3
feu oftenfiones plantarum Jìeri poflènt, fublato incommodo plantas ipfas deportandi ea de
caufà ad Archigymnafium, utiprius in ufu erat (5) 5 in qua præterea ftirpes exoticas eealidis
Indiæ , & A frica Regionibus deduébe, ac rigidum aerem averfantes hyemali tempeftate affer-
varentur. T o t e rg o , tantaque cum fint Triumphetti merita in Janicularem Hortum , fummo
prorfus jure concludam, haberi illum debere non tam veluti Amplificatoreni egregium ,
quam pene Fundatorem Hòrti èjufdém; quem annos 30. maxima cumjuvenum militate
adminiftràvit..
E* vivis fublato Triumphetto, fimplicium Cathedra, tum etiam Horti cuftodia data eft
Petro Affalto Firmano, multis in M edicina, Anatome, & Hiftoria naturali meritis claro,
& Amiciffimo celeberrimiLancifii, qui illius opera plurimum ufus eft tam in edenda Mercati
metallothecafuperiusz nobis commemorata, quam in vulgandis famigeratiffimis Euftachianis
Tabulis . A t de Horto parum iòllicitus eflè potuit Affaltus pluribus diftentus ftudiis 3 adhuc
vero minus iòlliciti fuere Antonius Vulpius Afculanus , Cofimus Grilli Meffanenfis , Marcus
Angelus Marcarceli Sabinenfis , Jofèphus de Panicis Montorienfis , Antonius Celeftinus Coc-
chius Fumonenfis .omnes in Archigymnafio Claffis Medicæ Le&ores , atque in re quidem
Medica, & Clinica verfatiffimi, fèd in Herbaria parum gn a r i, qui illius adminiftrationem in
gyrum poft Aifaltum exercuere, in gyrum , inquam > quoniam ufu receptura erat tunc
remporis, ut Claffis Medicæ L edo res , fìnguli fingulis fere annis Botaniceni docerent ,
Horto præfiderent , atque unam vel alteram plantarum oftenfionen in eo peragerenj;
( 1 ) Sylab. P lan t., u tfnp ra.
(2 ) Ibid.
( j ) _Vid. Botauicon Bibliothec. Cafanat.
(4) In ter plura Triumphctti •opera, qnxprxftantem Bo-
tanicum illum probaut, funt prxfertim Prolnfio in uniui
Botanices laudes an. 1689, edita , qua cum fe laceifitum fu-
fpicatus fit immórtalis Malpighius , liinc graves ort® que-
rimonix iiiter Am icos , 8c populares V iro s , quafi quod
Triumphettus Medici Sbaralc* ( & ipfe Bonouienfi serat ) ,
parum Arenili fane adverfarii partibus a d h x r e r e t Syllabus
Plantarum in Hortum Janicularem deportatarum ufque ad
annum i<S88. Prolufio altera Typis impreiTa an. 1700. , in
qua novas Piantas ab aliis Botaniçis nondum memoraras,
una cùmearum iconibus exhibet . Sed jamann. itf8 ? .em i-
ferat in lucem egregium , Se notiflìmum opus , cui titulus
Obfervat'unes de O r tu , & vegetatone plantarum -. Timi
alteruin ann.iyo^/iiìfcriptum -- Vindicta veritatis & c .
■ ( ? ) CarafF. loc. citai. •"
rent ( 0 i quafi vero faeüe fit cuique V iro Medico in rei Herbariae raagiftrum extemplo affur-
g ere. Sic igitur faflum eft , ut florentiffimus , & plantarum ditiffimus reliflus a Triumphet.
to Hortus faciem paulatim in deterius mutaret, & ad incitas tandem perduceretur . Penitus
autem concidiiTet proculdubio nifi remedium opportune attuliffet Benedidtus XIV. Summus
vere PoAtifex , de upiverfa Catholica Ecclefia ,.d e literis , de liberalibus ambus, -de Romano
Archigymnafio ( i ) optime meritus , cui ob collatam mihi in eo Cathedram aeternas hic
gratias refero . Jubente laudato Pontifico, anno 1748. , quum-Simplicium Cathedram occu-
pabat Francifcus Aurelius Cinnanefchi Senenfis , piifftmae memori» Vir , & Clinicus P6™1"
fimus, Anteceffor meus in Xenodochió, quod vulgo dicitur di S.Giacomo degl'incurabili,
Moderatqres Archigymnafii duas conftituerunt pro re Botaniha cathedras, unam fcilicet pro
Theorica , pro Pra tica alteram , ea lege , ut Leilor Theorie» inftitutiones rei Herban» tra-
d a t, & plantarum virtutes explicet in Archigymnafio J Leiftor autsro Praflicus oftenilones
plantarum perficiat in Horto lècundum Tournefortianam methodum .
Jam primus, cui ex duabus conftitutis Cathedris P railica fuic demandata , eft Joannes Francifcus
Maratri Romanus, in Congregatione Vallumbroläna , cui ab infantia nomai dedit,
Abbas Is ad Botanicem.a natura. plautrapiUDanitus. cuinadhuc junior apud Vauemunibro-
fiun moraretur 3 Tgurnefortiano fyilerriatl edIfccnd o . herbifque. pec Etrufcos mantes cogno-
icenäirtotmnfefe tradidi: , ’duce, ac pr»ceptore dofliflimo Monafterii Abbate BrunoneToz,
zio , Regi» Societati Londinenfi , 8c Botanic» Florentin» adlcripto , cui ob eminentem in
re Herbaria cognitiònem amicus Michelius plantam a fe deteeftam (3) merito dicavit. Rei
herbari» jam latis peritus faclus Maratti in Etruria, dum fubinde in Monafterio A r ic i» , vulgo
di Galera , Prioris, ut ajunt, munere religiofe fungitur , rei ejufdem ftudium acriter con-
tinuavit ;8c quantum per officii fui rationem ipfi permirtebatur, Latinos colles , 8c Romanum
agrum , herbarum conquirendarum gratia peragravit unacum Joanne Antonio Brunetti po-
ptiiari meo (4) 3 Arici».tunc temporis Clinico) qui etiam a Maratto non levem haufit Sìm-
plicium Officinalium notitiam . Quocirca verfatiffibius erat in re herbaria, 8c »que Celebris
Marattus 3 cum ab Illuftrifiimo 3 ' ac Raverendiffimo Pr»fule Argenviilers , Roman» Sapienti
» Reilore vigilantiflimo ,8c apud Benedidlum XIV. fupplicum libellörum Magiftro, poftea
Ampliffimo S. R. E. Cardinali evocatus eft ad Horti Romani I ultimum excidium fere jam rin-
nitantis prxfeciuram exercendam , quam fiimma cum laude, 8c maximo Horti incremento,
ac Medie» Juventutis frufiu a vigirni quatuor circiter annis fuftinet ; de.Botanjce interea be-
nemeritus etiam per Opufculum de nera florum exiflentia, vegetatione , & forma in plantis
Dor/tferis , feu Epiphillofhermis , -eulgo Capillaribus, Rom» anno i 7ö o . , cui addi debet
Epiitola fub nomine Botanophili Romani ad Cl.Chriftophorum Amadutium in Romano Archi,
gymnafio lingu» G r»c» Profefforem , Venetiis an. 1 7Ö8. edita, & in fecunda Colleclione Upu-
fculolorum P. Calogerà inferta, qua fq vindicat a cenfuns celeberrimi Adanfomi. -
Sed inutiles fortaffe Maratti fuillbnt conatus in Horto Romano reftaurando , atque amplificando
, n i f i fortitus effet in illius Cuftodem laboriofiflimum , 8c in fuo genere incomparabi-
lem v i r u m Liberatum Sabbati Chirurgi» Urbin» Profefforem . Is e patria fua- M»vama Romani
profeiftus valde juvenis ad Pharmaciam, Chemiam, 8c Chirurgiam addifcendam, quum
pro incredibili, quo in Botanicen ferebatur, ftudio , plurium Agri Romani plantarum cogni-
tionem adeptus effec i earumdem Catalogum in lucem.emifit, quenrtamen , quoniam juvenile
defiderium aucupandi famam magis patefacit, quam caftigatam in re herbaria peritiam ,
lubenter,- dt'fepc mihi faffus eft candidus V i r , poftea fuppreffiffet, 11 id upfi licmflet. Inte,
rea ob datum Botanices fpecimen , non multo poft a renunciato in Horti Pr»feflum Marat,
to 3 affuniptus eft Sabbati ad illius cuftodiam exercendam fub eodem Archigymnaln Reftore
A a iE I u d l k t s an. ivAO. Hortum invenit graminibus quidem, atque efculqntisplantisreter-
X) tum ,
ris Laboratorium Chemicum, & Theatrum Phyficum ornili
machinarum , ac Inftrumentorum genere referturru ;
tum etiam acceffionem duarum Cathedrarum , Chcmix ,
ac Mathefeos fublimioris , & novam omnium fere ftudio?
rum methodum.
' G ) Tdzzia pianta flore monopetalo . Michel, nov.
plant, gen. ' ‘ ‘ n f - ■
■ (4 ) Subalpinus & ipfe erat e x Civitate Moncallera.
- ( 1 ) Ejufmodi Oftenfiones magno apparatu , & cum pr®-
via de Botanices laudibus diflertatione fieri folebant, atque
alicui Purpurato fere femper dedicari . Tres ad nos
pervenere ; altera Jacobi Sinibaldi, de quo fuo loco ; altèra
Jofephi de Pànicis f tertia Antonii Cocchii, Anato-
mes Profeflbris , acerrimi ingenii V ir i, & ob famofas lit-
terarias cum Chirurgo Cajetano Petriolo conccrtationes fa-
migeratiflìmi.
(2) Benedico XIV. Archigymnafium debet pr® exte