am Vafculum polyfpemat on. velfiliqucfuM, vel duo, vel tria, velp/uravq/cula multo fc«
mine referta.
(Shuc autem florem non/brunt, ut Capi Ilari a , ac Mufci, /¡miles Pianta, vel circa fontes,
vel fparfimjerunuri
Habes , o Phyllo-Botane, methodum Qefàlpinianam a Cartello, paucis mutatis, ièrvatam in
Horti Meffanenfis conftru&ione. Earn vero ita in compendium revocavit, ut uno adipetftu
tota intelligätur.
Methodus, quàm a feminis Produzione Primus omnium excogitavit
C®falpinus ; Paululum fubinde immutatam adhibuit Petrus Caftellus Ro-
manus, Profeffor primumin Patria, poitea Melfan®.
Clalfis 1. . Continet unifemina
II. Univafcula
III............... . Biièmina
IV. . . . . . . Siliquofa
V . Trifemina
VI. . . . . . . Bivalcula
VII . ..............Quadrilemina herbacea
VIH................Trivafcula
IX. ................QuadrilèminaSurculoIà
X. Multivaicuia
XI.................. Capitata
XII. . . . . . . Corimbifèra
XII I..................Coronaria
XI V ...............Aculeata
X V . . . . . . Capillaria, Mufci, & Aquatica & c.,feu Cry-
ptogamia Linn®I.
Eamdem porro methodum non dixerim proiecfo puram , 8c ad umbilicnm perdutftam $
led a; jilrii tamen candide fàteri , minus ìmplìcatam mihi v ideri, quam qu» multos poft annos
a Doétiffimo, 8c de Botanica meritiffimo Morifonoeft adornata j dummodo ab illa demas mi-
icellam leminum , 8c vaiculorum j dummodo penitus inluper expungas Claifem Aculeatarum
decimam quartam , in qua a recept» Methodi legibus , ideft a nota feminis, 8c vafculi rece-
dens Petrns Caftellus ad foliorum feu habitus totius Plant» notas confugit c om o d o , quo
Cafteltum fequuti in hoc funt Bauhinus , vel Rajus, aliique complures , qui dum hac ratione
naturales Claifes le polTe effingere putarunt, [ quis unquam poterit ! ] fuam Methodum frege-
runt: Merito extollitur Morifonus , quia, ut ait Tournefortius nolier [*] Botaniccm quafi
a l Herbariis abalienatam remnaffet , injiauraffct, & Primus ad ufus quotidianos adjun-
x ijfc t. A t ft commendandus Morifonus , non minor certe , ne dicam major , laus debecur
C»lalpino, -8c Caftello h qui Morifono prteluxere, vulgatamque ab eo Methodum multis antea
annis tradidere. Utinam in hoc etiam fuam induftriam polùiflèt Caftellus, ut plura plantarum
genera fub fua, propriaque Clalfe contenta recenferet !
Sed u t , unde digrella eft Hilloria , dum Caftellum , illuftre noftri Archigymnalii decus, 8C
ornamentum commemoro, illuc revertatur, derelitftus a Caftello Romanus Hortus in malam
rem ire coepit, 8c paulatim ad extremam deftrudtionem redaclus , inclareicente e contrario,
8c majora in dies incrementa acquirente HortoMelfanenfi, opera ipfius Caftelli, qui cum novas
piantas , 8c a Corvino cognato f i o , Rom» privatum Hortum ad C»iälpini methodum
compofitum habente - 8c a Hyeronimo Cardo, Francavill» peritifllmo Aromatario, quocum
iEtn» cacumina , herbarum conquirendarum caula, luftraverat, 8c ab aliis Amicis per infti-
tuta commercia jugiter reciperet, tumidiori Ubi familiari ftilo leribere non dubitaverat ( i )
Pros
(*) P ra f.J. R. H. ( t ) Pr®fat. ibid.
• Frd poehiJ/ittto tempo dover avete un fiorittJ/itHo Orto di /empiici, un Orto He/peride, un-
Paradifo Terreflre.
Ita lane contingere fiepe lò let, ut neglìgamus , fi quid aliquando habearaus rarum , amiiTum
vero fummopere doleamus . Difceffus Cartelli ab Urbe Horti publici Botanici jaifturam Urbi .
ipfi peperit 3 etfi florere pergerent quamplures privati, inter quos prasfertim Farnefianus in
monte Palatino [ i] adminiftratus a Tobia Aldino familiarilfimo Caftelli, qui etiam plurium
exoticarum plantarum in eo excultarum deicriptìonem una cum elegantiifimis iconibus vulga-
vit fub Aldini nomine, ita tamen ut totum opus fuum effe indicaret per literas majuiculas , ièu
initiales periodorum inTypographi Pr«fatione Petri Caßelli nomen componentes, & , quod is ■
cunSia fcripfirit , exprimentes . Optimus interea vir Aldinus , & non plufquam Rizotho-
mus, in Auétórem aiTurgere exoptans Caftellum exorat, ut auxilietur : Àuxiliatur irte, led
bòno viro illudit e o , quo didlum eft joco 5 ficque Aldinus, ut cum Horatio loquar [2],
Italo fierfu fu s aceto e ß .
Interea abdicati a Caftello Horti cuftodia demandata eft Benedico Sinibaldo Leoniffano
an. i 6 3 6 ., Dominico Panarofie an. i(>4<5. , tum Francifco Sinibaldo Benedirti Filio , & Jaco-
bo Sinibaldo Romano 5 quos omnes una fimul recenfeo , quoniam nihil fingulare preftiterunt ;
im o d e eo rum , in Horti adminiftratione, incuria dolere plurimum debemus . Jacobus Sini.
baldus ab an. 1667. per annos 14. Botanicam docuit, translatus poftea eft ad Theorise medic«
Cathedram, quam inicio fieculi decimi fèptimi adhuc occupabat. Oftenfionem plantarum pu-
plice fatftam in Horto Vaticano idem typis edidit 3 attamen circa alia prorfus, quam circa Horti
curam follicitus fu it, & ultimus ejus cuftodiam habuit : N an i, ilio ad deièrtionem pene re-
daéto, circa an. i<56o. duo Religiofi v ir i, minores Reformati', utvoeant3 S. Francifci,
Philippus Vignolus Romanus , & Cherubinus Gollanellus Setinus varia plantarum genera in
Janiculo , in Hortis c«nobii, quod S. Petri in Montorio dicitur, c«perunt excolere 3 eoque
Juvenes Botanices ftudiofi ad illa cognoicenda ventitare 3 Qu« res cum vulgata effet, non multo
longe ab iiidcm Hortis pone fuperbiflìmum Fontem , v u lg o , Fontanone di S. Pietro in
Montorio , agente adhuc dum Botanices Pr«ceptore Sinibaldo , emptum eft pr«dium ,
& cur« laudatorum Vigno li, & Collanelli commiffum , ut paulatim in Hörtum publicum
Botanicum exfurgeret : Hinc Hortus fimplicium e Vaticano in Janiculum, minus aptum
certe locum , utpote ventis Aquilonaribus expofitum, eft translatus, & publico Archigymna-
ili ftudio addiiftus.
Novus in Janiculo fundatus Botanicus Hortus fub duobus Religiofis viris , quorum cur« tra-
ditus eft , adoléicerehaud quaquam poterat : Erant ii, ut puto , ex illis C«nobii Aromatariis,
q u i, quum aliquot fimplicia in proprium ufum foleant excolère, magnam in re Botanica fa-
mam apud fuos fàcile fibi comparant : Et re fané vera ad oftenfionem plantarum v ix fufficiens
erat Hortus fub iis initiis : Sed mutata prorfus illius facies, quando, translato ex Botanica ad
Theoriam medicam Sinibaldo, ad Cathedram Botanices Bononia Romam evocatus eft a Beatif.
fimo Pontifice Innoc. XI. celeberrimus Joannes Baptifta Triumphettus clarifllmi Lclii Frater,
& non multo poftea Horti cuftodi« Pr«feélus renunciatus , an. fcilicet 1(178., uti conftat ex
Roman« Sapienti« Tabulis . Quantum de Horto Janiculari meruerit vir in re herbaria verfà-
tiffimus, quotque, &C quam laboriofàs peregrinationes fufeeperit ad ilium amplificandum ,
me etiam tacente, abunde docent plura ejus opera , in quorum pr«fationibus (5) ita f e , con-
creditumque fibi Hortum commendat, ut nihil. libi antiquius effe oftendat, quam ut celebrici-,
ribus Europ« Botanicis Hortis parem efficeret Rornanum, vel etiam meliorem : Neque in
C eo fb-
( i ) Jucunda prolude memoria debet ejje Hortorum Fartte-
fianorum , 'Barberìnorum , LSI) D O V I S I A N O R I )A d ,
(nunc Boncompagnorum, coalita in unum familia in amplif-*
fimummeum Mcccnatcm Plumbiui Priucipcm, Sor®, de
Arpini Ducem & c . , Vignol®, & Populonii S. R-1. Marchio-
ncm&c. & c .& . Dominum Cajctanum Boncompagno Lu-
dovifiuin ) Tiurgbcfianorum, Aldo uranàìnorum, EJienfium,
eeterorumque, qui Purpuratorum virqrum nominibus decorati
fun t • Tourn. I. R. H . , uti paucis ab bine annis Horti
Valentini, ( ideft S. R. C. Cardinalis Valenti Gonzagh® ) ,
quem in extrufta recenter Villa inter Portas Salariam, Se
Nomentanam erexit, atq. per aliquot annos ad mortem ufque
Cardinalis , traduca hinc Villa ad Columnenfcs d cSciarxa,
adminiftravit Cl. Vir Aloyfius Giraldi Pub. Medicin® , imo
Chemi® in noftro Archigymnafio primus Lcótor, raciquc
anteceffor amantiflìmus.
- Cx) ■ B M 9 ■ ■
. (3 ) Videfis prsfertim Pr*fat. adobferv. d e o r tu , Se ve-
get. pi. 1685. y turn Prxfat.Syllab, pi. an. 1688.