U 0 1 0 I0 3
Teylers Magazijn is het kwartaalblad van Teylers
Museum en tevens mededelingenblad van de
Stichting Vrienden van Teylers Museum.
ISSN 0920 0460
Nummer 62 (jaarg. 18, nummer 1, voorjaar 1999).
Maand van verschijnen: maart 1999
ABONNEMENT OP TEYLERS MAGAZIJN
Teylers Magazijn verschijnt viermaal per jaar - in
de winter, iente, zomer en herfst. Dit blad infor-
meert u over alle wisselende activlteiten in het
museum en het belicht de achtergronden van de
verzamelingen en kabinetten, de geschiedenis en
andere onderwerpen die in nauwe betrekklng
staan tot het museum.
Abonnementen gelden steeds voor een vol kalen-
derjaar en worden, tot wederopzegging, automatisch
verlengd. U kunt zieh abonneren op jaargang
1998 door / 20,- over te maken op bankrekening
56.03.24.979 van de ABN te Haarlem of postre-
kening 56.99.019 onder vermelding van ‘Teylers
Magazijn 1999’.
Geschenkabonnementen zijn welkom, gaarne met
opgave of het abonnement voor een jaargang dan
wel voor onbepaalde tijd wordt geschonken. Vrien-
den van Teylers Museum ontvangen dit tijdschrift
automatisch.
AUTEURS VAN DIT NUMMER
P. Belien, waarnemend conservator ,
Numismatisch Kabinet
drs F. van der Velden, wetenschappelijk
medewerker Kunstverzamelingen
drs C. van Tuyll, conservator Kunstverzamelingen
drs J . van Es, conservator Gemeentemuseum
Den Haag
M. Sieswerda, secretariaatsmedewerker
Eindredactie: B.C. Sliggers
Vormgeving/DTP: Lambert de Jong, Den Haag
Fotografie: M. Zegel
Drukwerk: Paswerk Bedrijven, Haarlem
Teylers Museum,
Spaarne 16,
2 01 1CH Haarlem,
tel: 023-5319010,
fax: 023-5342004,
e-mail: teyler@euronet.nl
OPENINGSTIJDEN:
dinsdag t/m zaterdag 10-17 uur,
zondag 12-17 uur.
Eerste Kerstdag en Nieuwjaarsdag gesloten.
Correspondentie met de Stichting Vrienden van
Teylers Museum kan gericht worden per adres aan
het museum.
OMSLAG:
Georg Rueter, Zoon Pam Rueter
(Scheepje maken), 1911, olieverf op doek,
60 x 39 cm, part. coll. Amsterdam
1. Georg Rueter voor het portret van zijn echtgenote Gerarda de Lang uit 1917
Van 27 maart tot en met 24 mei 1999 besteedt
loir F. iai der Helden
Teylers Museum met een overzichtstentoonstelling aandacht aan
de in Haarlem geboren portret- en stillevenschilder en ambachts-
kunstenaar Georg Rueter (1875-1966). (afb. 1) Rueter was een
veelzijdig kunstenaar die een ongekend lang en arbeidzaam leven
heeft gehad. Zoals niet ongebruikelijk was in de jaren rond 1900,
beperkte hij zieh niet tot slechts een gebied van de kunst. In zijn
jonge jaren was hij als grafisch vormgever vooruitstrevend te noe-
men, terwijl hij aan het einde van zijn leven, in de jaren 50 en 60,
vooral gerespecteerd werd als een vakkundig en traditioneel werkend
Schilder, als een van de laatsten die met zijn wortels nog ste-
vig in de negentiende eeuw verankerd was. De tentoonstelling in
Teyler geeft voor het eerst een overzicht van alle aspecten van Ru-
eters veelzijdige en aantrekkelijke kunstenaarschap. Van al zijn ar-
tistieke uitingsvormen zijn fraaie voorbeelden bijeen gebracht. Btj
de expositie verschijnt een ultgebreide en rijk geillustreerde publi-
catie over leven en werk van de kunstenaar. |n°°*21
Georg Rueter (1875-1966) « ■ « I ■ « t [noot 1] een veelzijdig kuns tenaar
OPLEIDING EN LOOPBAAN In 1883 verhuisde de familie
Rueter met hun 8-jarige zoon Georg en hun dochters van Haarlem
naar Amsterdam. Korttevoren was Georgs vader mede-eigenaar
geworden van de ‘Kunst- en Handelsdrukkerij Gebr. Braaken-
siek' en hier maakte de jongen kennis met alle aspecten van het
drukken en lithograferen. Liefde voor de tekenkunst legde hij al
aan de dagtijdens de lagere school, maar zijn opleiding nam pas
echt een aanvang toen hij vervolgens les mocht nemen op de
Avondtekenschool. Op 16-jarige leeftijd wist Georg zijn ouders er-
toe te bewegen hem te laten inschrijven aan de Rijksnormaal-
school voor Teekenonderwijs. Hier leerde hij ook Gerarda de
Lang kennen met wie hij in 1901 zou trouwen. De lessen werden
gegeven in een ruimte in het nieuwe Rijksmuseum, waar zijn interesse
in kunstnijverheid verder werd aangewakkerd. Net als
zijn liefde voor boeken, grafisch ontwerpen en drukwerk zou deze
belangstelling zijn leven lang een bepalende rol speien. Tensione
voltooide hij tussen 1894 en 1896 zijn scholing aan de
Rijksakademie. Net als zovelen van zijn generatie vatte hij er een
grote bewondering op voor de directeur en hoogleraar August Al-
lebé (1838-1927).. Lèermeester en leerling konden goed met el-
kaar overweg en tot tweemaal toe schilderde Rueter Allebé's
portret.
Toen Rueter in 1896 voor zichzelf begon, zag hij zichzelf nog voor-
namelijk als ontwerper en illustrator. Ook al was hij, dankzij zijn
gevarieerde opleiding en ervaring van alle markten thuis. De eerste
opdrachten had hij al tijdens ¿ijn opleiding via zijn vader ge-
kregen en nu werkte hij met succes voort in zijn eigen atelier.
Naast de toegepaste kunst kreeg ook de schilderkunst (met
name portretten, en in mindere mate, bloemenstillevens) al snel
een belangrijke plaats binnen zijn werkzaamheden. Vanaf 1903,
toen Rueter zijn eerste portretopdracht kreeg, tot aan het einde
van zijn leven, heeft hij daarmee in zijn levensonderhoud kunnen
voorzien.
TOEGEPASTE KUNST Rueter heeft als kunstnijveraar altijd
hoog in aanzien gestaan bij een beperkte groep van kenners en
verzamelaars. Dankzij zijn grote productie van toegepaste gra-
fiek kennen echter veel meer Nederlanders zijn werk, maar vaak
zonder zieh daarvan bewust te zijn. Zo zullen velen het door hem
in 1924 ontworpen, en lang in gebruik gebleven, gelukstelegram
weleens hebben verstuurd of ontvangen en heeft hij tal van fraaie
boekbanden ontworpen voor diverse uitgevers, die in menige Ne-
derlandse boekenkast prijken. (afb. 2)
Rueters gehele oeuvre wordt gekenmerkt door rust en harmonie
en een grote aandacht voor detail en afwerking, iets dat al wordt
aangegeven door de naam van zijn eerste eigen atelier: ‘De Gu||j
den Snede'. Genoemde kwaliteiten gaan zeker op voor zijn ontwerpen
op het gebied van de toegepaste kunst, waarvan de op-
somming alleen al indrukwekkend is en die in dit beknopte artikel
niet allemaal aan bod kunnen komen: boekomslagen, titelpagi-
na's, Vignetten, schutbladen, ex-libris, sierpapier, oorkonden, re-
elamedrukwerk, kalenders, glas-in-lood-ramen, een postzegel,
een gelukstelegram en zelfs de lakentjes voor de wieg voor de pas-
geboren prinses Juliana.
Voorbeelden van eervolle opdrachten die Rueters aanzien door
tijdgenoten onderstrepen en dier hier niet onvermeld mögen b lp .
ven, zijn de twee monumentale glas-in-lood-ramen ter ere van de
400ste geboortedag van respectievelijk Willem de Zwijger
(Nieuwe Kerk in Delft, 1933) en Philips van Marnix van St. Al-
degonde (Pieterskerk in Leiden, 1940). Een deel van het indruk-
wekkende en levensgrote ontwerpkarton van het laatste raam
zal op de tentoonstelling te zien zijn.
2. Rijkstelegraaf
Geluktelegram, 1924.
Litho, 23,5x16,8
cm. Rijksprentenka-
binet, Rijksmuseum,
Amsterdam.
||1 Äangenomen
Y Ontvangen te
y
i
iI
I
r
1
7
1
y
1