Aanwinsten van en bruiklenen aan (I) 14
In deze vaste rubriek zullen voortaan wetenswaardigheden vermeld worden
betreffende de verzamelingen van het museum, zoals aanwinsten en
bijzondere (uitgaande) bruiklenen.
In de laatste maanden van 1993 is een aanzienlijk
aantal voorwerpen uit de Kunstverzamelingen in
bruikleen afgestaan aan tentoonstellingen. Zo zal het
de regelmatige bezoeker niet ontgaan zijn dat een van
de gezichtsbepalende schilderijen uit de collectie, Jan
Weissenbruchs Lek b ij Elshout, al enige tijd op zijn
vertrouwde piek in de tweede schilderijenzaal
ontbreekt. Het schilderij is tijdelijk in het
Noordbrabants Museum in Den Bosch ten behoeve
van de grote tentoonstelling Licht, luchten water. Deze
tentoonstelling behandelt het Nederlandse
riviergezicht in de schilderkunst van 1780 tot 1920 en
duurt nog tot 10 april 1994.
13 Jean Poyet, De
evangelist Lukas
portret teert de
Madonna, miniatuur,
dekverfop perkament,
Tours, ca. 14 8 3 - 1490.
(Teylers Museum)
Kortgeleden zijn t\yee fraaie, met miniaturen versierde
handschriften teruggekomen van een verblijf in Parijs,
waar zij te zien waren op de prächtige tentoonstelling
Quand la peinture était dans les livres in de Bibliothèque
Nationale. Deze belangrijke overzichtstentoonstelling,
gewijd aan de Franse miniatuurkunst van de late
Middeleeuwen en vroege Renaissance, heeft veel
belangstelling getrokken. Een van de twee
handschriften uit Teylers Museum werd bij deze
gelegenheid voor het eerst buitenshuis geexposeerd.
Het is een verlucht getijdenboek uit omstreeks
1483-1490, dat vroeger werd toegeschreven aan de
bekende miniatuurschilder Jean Bourdichon, maar
waarvan het auteurschap van diens tijdgenoot Jean
Poyet, nu door alle experts aanvaard wordt. Hoewel
Poyet, werkzaam in Tours en de Val de Loire, tijdens
zijn leven veel roem vergaarde — een tijdgenoot
noemt hem in een adern met Hugo van der Goes en
Rogier van der Weyden — is hij sindsdien bijna
geheel vergeten geraakt. Pas de afgelopen jaren is zijn
stijl geidentificeerd en wordt zijn werk
langzamerhand weer boven water gebracht. De
auteurs van de catalogus noemen het Teyler
getijdenboek ‘zonder twijfel het meesterwerk van de
kunstenaar’.
Een ander buitenlands bruikleen is dat van een
tekening van de in Florence werkzame Vlaamse
kunstenaar Jan van der Straet oftewel Giovanni
Stradano (1323-1603) aan de tentoonstelling Bilder
vom alten Menschen in het Herzog Anton
Ulrich-Museum te Braunschweig (tot 20 februari).
Stradano’s tekening, een uit een serie allegorische
voorstellingen, toont een jichtige oude man, gezeten
voor het haardvuur in een rijk gemeubileerd vertrek.
Voor hem verschijnt een in een hären kleed gehulde
jonge vrouw, de personificatie van de Boetedoening,
met in haar handen een opengeslagen bijbel, een
zweep en een doornenkroon. In de achtergrond
nadert een priester in processie met de laatste
sacramenten. De hele voorstelling is te zien als een
uitvoerig Memento Mori.
Tenslotte kan nög melding gemaakt worden van twee
Teyler-tekeningen op de prächtige tentoonstelling in
het Rijksmuseum, de Dageraadder Gouden Eeuw (t/m 6
maart). Een van de Haarlemse kunstenaars die in die
expositie centraal staan is Hendrick Goltzius; zijn
Studie van Michelangelo’s Mozes is in de
tentoonstelling aanwezig als voorbeeld voor de
tekeningen die Goltzius tijdens zijn oponthoud in
Rome maakte naar de beroemdste beeiden in de stad
(1390-91). Het tweede bruikleen betreft Esaias van de
Velde’s tekening van een grimmig tafereel uit de
vaderlandse geschiedenis: het ophangen van de
lijkkist van Gilles van Ledenberg in Den Haag in mei
1619. Van Ledenberg, secretaris van de Staten van
Utrecht, was met Johan van Oldenbarnevelt en
anderen gearresteerd maar pleegde zelfmoord in het
gevang voor hij terechtgesteld kon worden. Zijn
doodskist werd toen op het galgeveld buiten Den
Haag publiekelijk opgehangen.
Carel van Tuyll van Serooskerken
Agenda
Mededel ingen
15
T e n toons tel I i ngen
t/m 27-3-1994 — Het tarten van de
zwaartekracht; 90 jaar vliegen in foto’s (i.s.m.
Stichting Nederlands Foto- & Grafisch
Centrum); bovenzaaltje
13-3 t/m 17-4-1994 — De verborgen
verzamelingen van Teylers Museum (n.a,v.
Nationaal Museum weekend 1994); eerste
schilderijenzaal
27-3 t/m 1-5-1994 — Martine Neddam,
N 36 — Passage de Vénus; alle museumzalen
21-5 t/m 14-8-1994 Bruintje Beer
(n.a.v. Haarlemse Stripdagen); eerste
schilderijenzaal
27-8-t/m 13-11-1994 — Andreas
Schelfhout (17.87-1870), tekeningen en
schilderijen; eerste schilderijenzaal
Nationaal Museumweekend 16 en 17
april 1994
Dit jäar heeft het Nationaal Museumweekend
als thema ‘Verborgen schatten ontsluierd:
restauratie en behoud van ons cultuurgoed’.
Dit weekend zal op zaterdag 16 april a.s. door
Minister van WVC Hedy d’Ancona in Teylers
Museum geopend worden. Ter gelegenheid
hiervan toont het museum in de eerste
schilderijenzaal een expositie over de
verborgen verzamelingen in het museum.
Kistjes en kästen gaan voor de bezoekers
open en tonen vaak nog niet eerder
geëxposeerde voorwerpen: van vulkanische
assen tot lakzegels, van etsplaten tot
gehoororganen en van spotprenten tot
kristalmodellen. De expositie wordt vanaf 15
maart a.s. opgebouwd zodat bezoekers 00k
getuige kunnen zijn van de inrichting van een
tentoonstelling. Tevens is het bedoeling in dit
weekend de Grote Herenkamer voor het
publiek open te stellen en in gebouw
Zegelwaarden behoud-, beheer- en
restauratiewerkzaamheden te tonen.
Martine Neddam en haar Passage de
Vénus
Van 27 maart t/m 1 mei 1994 is in Teylers
Museum een tentoonstelling te zien die
ondersteund wordt door de Association
Française d’Action Artistique en die
onderdeel uitmaakt van een grote
manifestatie waarbij Franse kunstenaars in 25
Nederlandse musea exposeren.
In Teylers Museum exposeert de Franse
kunstenares Martine Neddam. Zij is
gefascineerd door teksten en woorden, die ze
veelvuldig in haar werk gebruikt. De
anonieme driehoeksrelatie tussen
auteur-mededeling-lezer is het uitgangspunt
voor haar installaties en projecten. Het
project dat zij speciaal voor Teylers Museum
ontwikkelde is daarvan een intrigerend
voorbeeld. Martine Neddam raakte in ons
museum geboeid door de veelheid aan
teksten, die uiteenlopen van oude
handgeschreven etiketten tot moderne
bewegwijzering. Het enige dat deze museale
teksten verbindt is hun onpersoonlijke
karakter: de bijschriften verschaffen
informatie over hetgeen tentoongesteld is,
over het gebouw of over de looproute die de
bezoeker volgt. Aan die vele teksten heeft de
kunstenares haar eigen bijschriften
toegevoegd. Uiterlijk zijn deze toevoegingen
nauwelijks te onderscheiden van de andere
etiketten. Maar voor de lezer roepen haar
mededelingen vragen op over de
betrouwbaarheid en objectiviteit van de
‘gewone’ museale teksten en de manier
waarop teksten ons informeren en onze
waarneming sturen.
Bij de tentoonstelling verschijnt een
publikatie in de vorm van een serie
ansichtkaarten van interieurs en objecten in
het museum waarin op vergelijkbare wijze
onverwachte teksten of mededelingen zijn
verwerkt.
Voorjaarsvergadering 7 mei 1994
De voorjaarsvergadering van de Vrienden is
gepland op 7 mei aanstaande. De uitnodiging
met het exacte programma wordt u nog
toegestuurd. Behalve een optreden van
Marijke Kots van toneelgroep J.J. Cremer is
00k een voorstelling van de
wetenschapstheatergroep Pandemonia
gepland. In opdracht van Teylers Museum
ontwikkelden zij voor de hoogste klassen van
het basisonderwijs zogenaamde electriSerende
voorstellingen onder de titel ‘Ec-statisch’. Het
programma bestaat uit een bezoek aan de
electriseermachine, een theatervoorstelling
van drie kwartier en een educatief project
rondom statische electriciteit voor op school
of thuis. In een van de volgende Teyler
Magazijnen wordt nader aandacht aan dit
door de Stichting Publieksvoorlichting
Wetenschap en Techniek gesponsorde
project besteed.
Boekenverkoop
Na de voorjaarsvergadering zal voor de
vierde maal een boekenverkoop voor de
Vrienden worden georganiseerd. Vorig jaar
was de opbrerigst ruim 4000 gülden, onder
andere door de hoge kwaliteit van het
boekenaanbod en door de openstelling voor
niet-Vrienden. Ook zonder oproep hebben
sommige Vrienden al ruimschoots hun
boekenkasten geschoond en vele lassen en
verhuisdozen bij het museum afgeleverd.
Omdat wij ditmaal de boekenverkoop op de
begane grond van gebouw Zegelwaarden
zullen, organiseren, zijn er nog tal van tafels
die gevuld kunnen worden. Vandaar deze
oproep om nog eens kritisch uw nooit
geraadpleegde folianten te of deze niet elders
in betere handen zijn. De opbrengst komt
geheel ten goede aan het bouwfonds van
Teylers Museum. Uw boeken kunnen ter
attentie van de heer B.C. Sliggers aan het
museum worden afgegeven. Grote partijen
kunnen bij u worden afgehaald. Bij voorbaat
onze dank.
Laatste Zaterdagochtendlezing
De zaterdagochtendlezingenserie in Teylers
Museum heeft dit jaar als thema
‘Tegenstellingen’. Vanuit zeven verschillende
disciplines worden tegenstellingen behandeld;
inmiddels zijn al zes lezingen gehouden. Een
uitvoerig artikel over dit onderwerp treft u in
Teylers Magazijn 40 aan. De laatste lezing
wordt gehouden op 26 maart a.s. (Drs D. Slot:
Klanten en leveranciers) in de aula van het
museum. Vanaf 10.30 uur bestaat de
mogelijkheid een-kop koffie of thee te
drinken. De voordracht is van 11.00 tot 12.30
uur, inclusief een half uur discussie.
Kortingen op de entreeprijs gelden alleen
voor Vrienden van Teylers Museum. De prijs
voor deze voordracht bedraagt/ 1 5 ,- en voor
Vrienden / 10,-. Kaarten zijn in het museum
verkrijgbaar of döor het verschuldigde bedrag
over te maken op bankrekeningnummer
56.00.50.550 (ABN AMRO Haarlem, girorek.
4ooo) t.n.v. Stichting Teylers Museum inzake
Teylerlezingen, onder vermelding van de
lezing/nummer 7). Kaarten zijn ook
verkrijgbaar aan de zaal.
Concerten Stichting Huygens-Fokker
De volgende concerten, onder auspicien van
de Stichting Huygens-Fokker, zijn te
beluisteren in Teylers Museum.
6-3-1994: Lezing en concert waarbij
Rollin Rachele de boventoonzang
demonstreert; aanvang 15.00 uur.
24-4-1994: Menno van Delft op
clavecimbel en clavichord - afwisselend
programma, waarin het verschil tussen beide
instrumenten zal worden toegelicht aan de