succesvolle glijvluchten met aërodynamisch gevormde
houten vleugels. Het succès van Valentine en in
beperkte mate dat van Sohn maakte vogelmensen in
de hele wereld opnieuw enthousiast. In 1974 loofde
een anonieme sponsor een prijs uit voor de eerste
vogelmens die efin zou slagen het Kanaal over te
vliegen. In verschillende landen wordt inmiddels een
jaarlijkse bijeenkomst van vogelmensen gehouden,
waar men probeert nieuwe records te breken. Tot op
heden is niemand erin geslaagd de prijs te winnen:
vliegen met alleen vleugels is voor de mens nu
eenmaal fysiek onmogelijk. De vliegsport ‘hanggliding’
(begonnen in de jaren 70 in Amerika) komt het
dichtstbij bij de vervulling van het eeuwenoude
verlangen van de mens om te vliegen met vleugels.
Het is echter een zeer inspannende en gevaarlijke
sport
8 Defietsetide Beroemde 2oste-eeuwse vogelmannen zijn de
vogelman Brian A lan Amerikaan Clem Sohn en de Fransman Leo
maakte op 12 ju n i Valentine. Beiden probeerden, na uit een vliegtuig
1979 in m inder dan neergelaten te zijn een stuk op eigen kracht te vliegen
d rieu u r de eerste om vervolgens verder af te dalen per parachute. Clem
succesvolle vlucht op , Sohn droeg een paar canvas-vleugels die längs zijn
mankracht over het • armen en benen liepen en tussen zijn benen een
Kanaal met zijn - ' canvas-staartstuk. Hij slaagde er een aantal malen in
vliegtuig de Gossamer om met gespreide armen en benen enkele succesvolle
Albatross. (Copyright glijvluchten te maken en vervolgens per parachute af
ABCPress/NF& GC) te dalen. Maar in april 1937 ging het mis. Toen hij zijn
parachute opendeed raakte deze verstrengeld in het
canvas-staartstuk, terwijl 00k de reserveparachute
faalde. In 1954 maakte Leo Valentine een aantal
Anneke de Maat
Literatuur
P. Haining, The complete Birdman. An illustrated history
o f man-powered flight, Londen/ New York 1976.
V. Moolman en de red. van Time-Life boeken, De weg
naar Kitty Hawk, Amsterdam 1981.
9 Jtiangglider.
(Clement
Aksaiev/NF&GC)
Zien en afbeelden
De fictie van de klassieke perspectief*
M e t de klassieke perspectief bent u allen zeer goed vertrouwd. Vrijwel alle
tekeningen, schilderijen, foto's en TV-beelden zijn gebaseerd op deze
afbeeldingsmethode, die in de eerste helft van de vijftiende e euw in Italie in
gebruik kwam. Ik denk dan ook, dat u het volgende wel zult beamen: voor
1425 wisten schilders en tekenaars niet hoe ze de dingen in de ruimte
natuurgetrouw moesten afbeelden. Ze zetten alles maar naast en boven
elkaar zoals kinderen doen en als ze toch pogingen deden om dingen te
tekenen zoals je ze in werkelijkheid ziet, dan zat zo'n afbeelding vol fouten.
Gelukkig heeft de Florentijnse schilder Brunelleschi de perspectief
uitgevonden, zodat alle latere schilders de fouten, die vroeger zoveel
voorkwamen, konden vermijden. Deze opvatting is echter onjuist en in het
volgende artikel wil ik u laten zien, dat een perspectivische afbeelding niet
natuurgetrouw is, dat ze niet de enig juiste of zelfs maar de meest geschikte
methode is om de ruimte op een plat vlak a f te beeiden.
10 Het principe van de De klassieke perspectief
klassieke perspectief is De klassieke perspectief is een centrale projectie en
een centraleprojectie dat is puur wiskunde. (afb. 10) Tussen het 00g en de af
met het 00g als te beeiden ruimte brengt men een vlak aan (het
projectiecentrum enhef tafereel). Vanuit het 00g trekt men naar elk punt in de
tafereelals ruimte een lijn. Het snijpunt van deze lijn met het
projectievlak. tafereel is de afbeelding van dat punt. Op deze wijze
werd de hele ruimte op het tafereel afgebeeld. In een
houtsnede van Dürer (afb. n ) uit 1525 ziet men hoe
dit praktisch te verwezenlijken is: tussen de tekenaar
en de vrouw is een raam geplaatst dat in Vierkanten
verdeeld is. Het 00g van de tekenaar is gefixeerd door
de bovenkant van een verticaal geplaatst stokje. Hij
hoeft nu niets anders te doen, dan op een blad papier,
dat op dezelfde manier in Vierkanten verdeeld is als
het raam, datgene te tekenen wat hij in elk vierkantje
ziet. Deze omslachtige manier is weinig gebruikelijk
bij tekenaars. Zij maken gebruik van enige regels die
op eenvoudige wijze uit het grondbeginsel van de
centrale projectie zijn af te leiden, (afb. 12)
Bijvoorbeeld:
1 . De horizon wordt afgebeeld als horizontale lijn op
ooghoogte.
2. Een bundel evenwijdige lijnen die van ons afloopt
wordt afgebeeld als een convergerende lijnenbundel.
3. Lijnen evenwijdig aan het tafereel worden als even
lijnen afgebeeld.
In 1424 maakte Brunelleschi het eerste, geheel
volgens de perspectief methode geconstrueerde
schilderijtje van de doopkapel tegenover de ingang
van de dom van Florence. Door middel van een
bijzondere opstelling in het portaal van de dom liet
hij de belangstellenden zien hoezeer zijn schildering
overeenkwam met de werkelijkheid, die door het
schilderij aan het gezitht onttrokken was.(afb. 13) We
bezitten hierover een verslag van een tijdgenoot dat
doordrenkt is met euforie: schilderen volgens de .
perspectiefwetten gaf een volmaakt natuurgetrouwe
afbeelding! In körte tijd.werd er in West-Europa,
alleen nog maar volgens de perspectiefwetten
geschilderd. Ook nu, nahijna 600 jaar Staat de
perspectiefleer op het programma van alle
tekenacademies. Toch werd al vrij snel na de
invoering van de perspectief gewezen op enige
ongerechtigheden:
- Als men, staande voor een toren, naar boven keek,
zag men de zijkanten naar elkaar toelopen, maar
volgens de perspectivische constructie zouden ze
evenwijdig moeten zijn. Dit was echter niet
onplezierig, want het zag er met evenwijdige lijnen
1 1 Deze prent van
Albrecht D ürer uit
1525 toont hoc deze .
kan worden.