ITEYLERSI
4. Reconstructie van Mesosaums brasiliensis.
schuiven van de continenten (Continental
drift). Er werd weinig geloof gehecht
aan deze theorie. Kritiek kwam vooral van
geologen, die geen mechanisme konden
bedenken dat een continent in tweeen
kon breken en de brokstukken uiteen
deed drijven. In de jaren zeventig zijn het
vooral de geologen die op grond van allerlei
onderzoek (oceanografie, verbreden
van de zeebodem, paleomagnetisme) de
theorie in een nieuw jasje steken. Tegen-
woordig neemt men aan dat de lithosfeer
(de aardkorst en het bovenste gedeelte van
de aardmantel) verdeeld is in een aantal
platen of schollen, met daarop de continenten,
die ten opzichte van elkaar bewegen
door een patroon van strömen in de
diepere aardmantel. Continent-verschui-
vingen zijn dan ook een gevolg van pla-
tentektoniek. Deze theorie Staat bekend
als de Schollen- of Platentektoniek.
seum te schenken, waarmee een prächtige
aanvulling op de collectie kon worden
verkregen.
De besproken fossielen zijn te zien in Vitrine
2 in de Tweede Fossielenzaal. Bij de
paleozoische vissen (Palaeoniscus) en am-
fibieen (Archegosaurus) uit het Perm lig-
gen nu ook reptielen. Boven deze reptie-
len, in dp bovenkast, is riog een ander
reptiel te zien, weliswaar jonger maar ook
uit het Perm. Het betreft hier een afgiet-
sel van een anderhalve meter lange Proto-
rosaurus uit de Kupferschiefer van Uffeln
bij Osnabrück. Dit landdier met een
lange nek heeft nog veel kenmerken van
de Archegosaurus, een amfibie waarvan
meerdere schedels in deze vitrine liggen.
Het is goed te bedenken dat in de periode
waarin deze dieren leefden, de zoogdier-
achtige reptielen zieh reeds afscheidden
van de andere reptielen en zeer talrijk werden.
Zij waren de zeer vroege voorouders
van de zoogdieren en dus ook van ons. In
het Mesozoicum is dit type reptielen heel
langzaam geevolueerd naar de echte zoogdieren
in de schaduw van en in concur-
rentie met de dinosaurirs. Pas in het Ke-
nozoicum als de dinos zijn uitgestorven,
komen de zoogdieren echt aan bod. I
oordelen. Het museum zelf verwierf pas
in 1996 een klein exemplaar (25 cm.).
Het is nog een jong dier, pas uit het ei,
met botten die zo dun zijn dat ze nauwe-
lijks afsteken tegen het gesteente. Het
exemplaar van de heer en mevrouw Boer£
is, met zijn 40 cm, ook een jong exemplaar,
maar de botten zijn al stevig ver-
beend en steken duidelijk af tegen de pla-
tenkalk. De heer en mevrouw Boer£
hebben besloten dit fossiel aan het mu-
De laatste jaren is men steeds meer tot de
overtuiging gekomen dat de Mesosaurus
een kustbewoner van een binnenzee was
omdat, naast de fossielen van dit dier, veel
fossielen voorkomen van ongewervelde
dieren die alleen in het zoute water leven.
Al wordt nu op heel andere gronden het
drijven van de continenten algemeen
aanvaard, toch blijft de Mesosaurus onlos-
makelijk verbonden met de oorspronke-
lijke theorie van Wegener.
Van dit interessante dier zijn zeer veel
exemplaren gevonden en meerdere malen
zijn mensen met zo’n fossiel naar Teylers
Museum gekomen om deze te laten be- 5. Drift der continenten tijdens het Krijt (boven) en tijdens het Perm (onder).
d e v e r z a m e la a r s Zaterdagochtendlezingen 1
In het kader van de traditionele zater-
dagochtendlezingen in Teylers Museum
organiseren de K.L. Poll-stichting voor
Onderwijs, Kunst en Wetenschap en Teylers Museum ge-
zamenlijk een reeks van acht lezingen over het thema
‘verzamelen’. In de lezingen worden bijzondere en bizarre
verzamelingen besproken door verzamelaars en
door mensen die zieh op theoretisch vlak bezig houden
met het verschijnsel verzamelen.
De lezingen vinden plaats in de periode Oktober 1997 t /m mei
1998, steeds op zaterdagochtend in de gehoorzaal van het museum.
De lezingen duren van 11.00 to t uiterlijk 12.30. Vanaf
10.30 uur is er gelegenheid voor het drinken van thee o f koffie.
De toegangsprijs bedraagt / 1 5 , - per lezing. Studenten, Vrienden
van Teylers Museum en donateurs van de K.L. Poll-stichting voor
0KW betalen slechts / 10,-. Ditmaal worden geen abonnemen-
ten voor de gehele cyclus verstrekt.
In tegenstelling to t voorgaande jaren verschijnt er geen aparte
foider over de lezingencyclus. De serie wordt voornamelijk on-
der de aandacht gebracht van mogelijke belangstellenden door
middel van aankondigingen (met aanmeldingsbon) in NRC Handelsblad.
■
Toegangskaarten voor de lezingen kunnen schriftelijk worden be-
steld bij de K.L. Poll-stichting voor OKW, met duidelijke vermel-
ding van het nummer van de lezing waarvoor kaarten worden be-
steld en onder bijvoeging van een Eurocheque o f girobetaalkaart
voor het verschuldigde bedrag (... x / 15,- of / 10,-). K.L. Poll-
stichting voor OKW, Herengracht 4 7 6 ,1 0 1 7 CB Amsterdam,
tel.: 020 -62 38421/6235 451.
11-10-9 7 R onald d<||oeuw (algemeen directeur R i¡k s iiiiis e u tn ,,bR ^ e r hoogleraar In de geschiedenis van h e t verzamelen VU) in
: - t.veegesprek met Michael Z e S a rT y c a a lis t/s c h r ijv e r ) over verzamelen
Q 22-11-97 Maarten Frankenhuis (directeur Artis) over het verzamelen van dieren
\ 20-12-97 Erik de Jong (architectuur-, tuin- en landschapshistoricus VU) over botanie als kunst
nh.7-1-98 Martin Ros (uitgever/schrijver) in tweegesprek met Michael Zeeman (journalist/schrijver) over het verzamelèn van boeken
[aanvang 12.00 uur!!]
I 21-2-98
L 21-3-98
Bob Baijet (uhiversitair docent, conservator Museum Vrolik in het AMC, UvA) over de verzameling anatomische preparaten
Rudy Kousbroek (schrijver) over de ordening van lijstjes
I 18-4-98 Willem Otterspeer (bijzonder hoogleraar universiteitsgeschiedenis, conservator Academisch Historisch Museum RU Leiden,
schrijver) over de psychologie van het verzamelen
[ 16-5-98 Marleen Felius (beeidend kunstenares) over haar fascinatie voor rundvee
I_______________