delijk te laten ontwikkelen, werden de plannen tot den bouw van bet
waterkrachtwerk Adjaran en een o v e r b r e n g i n g s l e i d i n g (met
bijbehoorend onder station) naar Soerakarta nader uitgewerkt. Deze uitwerking
gaf tot resultaat, dat, met inachtneming van de vereischte rentabiliteit
van het in bet waterkrachtwerk te steken kapitaal, reeds van den
aanvang af tarieven kunnen worden bereikt, welke voor de distributiemaatschappij
zeer aannemelijk zijn, en de uitkomsten gaandeweg gunstiger zullen
worden naarmate meer gebieden op bet waterkrachtbedrijf worden aangesloten
en bet plan tot volledige benutting van bet in de Toentangrivier
aanwezige waterkrachtvermogen zijn voltooiing nadert.
Verschillende nadere verkenningen gaven aanleiding tot bet aanbrengen
van enkele wijzigingen in bet project. Ad j a r a n , waarvan de voornaamste
is de vervanging van de accumulatie-leiding door een vergaarbak.
Door den Dienst van den Mijnbouw werd een onderzoek ingesteld naar
de geologische gesteldheid van het terrein, waarin deze vergaarbak komt te
liggen. Volgens het uitgebrachte rapport zijn bij doelmatige constructie
geen moeilijkheden te verwachten.
Een tracé voor een hoogspanningslijn van het waterkrachtwerk Adjaran
naar Soerakarta werd opgenomen, het terrein, waarin het aan dat waterkrachtwerk
aansluitende werk Timo zal komen te liggen, werd verkend.
De laatste besprekingen met den dienst der Irrigatie hebben tot de
conclusie gevoerd, dat de exploitatie van het toekomstige seizoen-aceumu-
latiebekken in de B aw a h - P e n i n g, ten behoeve van de bevloeiing, geen
noemenswaardige voordeelen zal opleveren voor de bestaande en te bouwen
Toentang-krachtwerken.
b. De waterkrachten van de kali Serajoe.
Ter onderzoek van de mogelijkheid van benutting van het k r a t e r -
meer Men dj er als aecumulatiebekken voor het eventueel te bouwen
waterkrachtwerk Ga r o e n g aan de kali S e r a j o e , dat bij sterke
uitbreiding van de energiebehoefte in Midden-Java een belangrijke taak
zal hebben te vervullen, werd in overleg met den Vulcanologischen dienst
eene proefaftapping van dat meer tot stand gebracht. De bedoeling Is
vast te stellen of door vermindering van den waterdruk op den meerbodem
én de oeverwanden eene verhooging van de vulkanische werkingen en van
den zuurgraad van het water zal optreden.
De voor dat doel aan den Zuidelijken meeroever aangebrachte -hevel-
leiding werd op 31 Maart in bedrijf gesteld; op 30 Juni was de waterspiegel
gedaald tot het peil ± 1183, waarbij eene verlaging van rond 9 m t. o. v.
den oorspronkeljjken waterspiegel was bereikt, en werd de toestand een maand
zoo gelaten. Nadat daarop de_hevelleiding opgeruimd en de oude toestand
hersteld was, bereikte de waterspiegel tegen eind December wederom het
natuurlijke peil.
Tot nu toe werden geen verschijnselen waargenomen, die bezwaren zouden
kunnen opleveren tegen de beoogde benutting van het kratermeer. Het
over dit onderzoek door den vulkanologischen dienst uit te brengen eindrapport
is echter nog niet verschenen.
In verband met de vraag of behalve eene verlaging van den meerstand
ook eene v e r h o o g i n g daarvan toelaatbaar zou zijn en, zoo ja, tot welk
peil, werd door de afdeeling Geologisch-technische onderzoekingen van den
Opsporingsdienst een onderzoek naar de dichtheid en stabiliteit der meeroevers
ingesteld. Het terzake ontvangen rapport wijst uit, dat eene opstuwing van
5 m van hef meer toelaatbaar is.
c. De waterkrachten van de kali Bandjaran (Noord-Banjoemas).,
Een onderzoek werd ingesteld naar de mogelijkheid van bouw en exploitatie
van'een WKW K e t e n g e r (aan de kali Bandjaran) door het Gouvernement,
met stroomlevering aan de E 1 e c t r i é i t e i t M ij. Ba n j o e-,
mas, welk lichaam in de residentie. Banjoemas .calorische centrales
exploiteert.
Nadat de uitkomsten van dit onderzoek hadden uitgewezen, dat de stichting
van een landsbedrijf uit een oogpunt van rendabiliteit mogelijk is bij
voor eene distrilbutie-maatschappij aanvaardbare tarieven, werd met de
E. B. M. onderhandeld over de voorwaarden voor een eventueele stroomlevering
aan die maatschappij te P d e rwo k e r t o en te T j i l a t j a p .
B. PROVINCIE OO.ST-JAVA.
I. Voorbereiding der uitbreiding van het WKW Giringan aan de kali
Tjatoer (2 X 740 kW). Electriciteitbedryf Madioen.
Nadat over de voorwaarden tot overdracht der centrale met bijbehoorende
lijnen en onderstations, met den Dienst der SS. en Tr. overeenstemming was
bereikt en voor de gedeeltelijke overname van het personeel eene regeling was
ontworpen, werd bepaald, dat het beheer over het L a n d sw a t e r k r a c h t -
b e dr j j f Ma d i o e n per 1 Januari 193Ó zou overgaan op den Dienst voor
Waterkracht en Electriciteit.
De voorbereiding voor den bouw van een vergaarbak, ter vergrooting’
van het topvermogen van het krachtwerk, kwam gereed. Het overleg met
den dienst der Irrigatie betreffende den aanleg van een bufferbak, ter
nivelleering van de voor de bevloeiing nadeelige schommelingen, welke
zullen optreden bij het gebruik van den te bouwen vergaarbak, voerde tot
volledige overeenstemming.
De begrooting van de vergaarkom werd goedgekeurd en met de uitvoering
werd begin Juni aangevangen.
Teneinde ook in de toekomstige, energiebehoeften te kunnen voorzien en
het electrisch bedrijf van dé G e m e e n t e Madioen, dat zijn stroom van
het Landsbedrjjf betrekt, gelegenheid te geven zjjn omvang te vergrooten, o.a.
door aansluiting van omliggende plaatsen, werd besloten de bestaande centrale