Hsec arbufcula, quae culta dfimtaxat in infulis Caribseis erefcit, in
Angola & vicinis Africa; provinciis fponte provenit; unde plim in il-
las translata fertur. Anglis hine adhuc hodiedum Angola Peas Gal-
lisque Pois d’Angola five Pifa Angolenfia ipfius femina vocantur.
Apud Martinicenfes omnium frequentiffima occurrit, foletque ad agro-
turn facchariferorum limites feri. In feptimum v e l | odlavum. annum
perennare mihi didta fuit, quando lenta perire fenedtute incipit. AI«
titudine quintum, fextum, vel & decimnm quandoque pedem attin-
g it , truncoque tunc infiftit quinque diametro pollices sequanti. Dif-
pefcitur in plurimos ramos; & totum annum floribus frudtibusque cum
maturis turn immaturis foecundifiima abundat. Maximo hinc fubfidio
eft fervorum pauperumque fami, dum pifa numerofa, alimentum fani$
fimum & panisi vicenq (ubijururn, indefinenter largitur. Faeminse etiain
divites eodemque delicatulae in Martinica funt non paucse, qua; Euro-
pseopani praeferunt ifta, codfisque hujup in locum ad qucelibet fercu-
la vefcuntur, aut folis, aut farinae ex radice Iatrophm Manihos faflae
immiftis. Sapore ab Europmisj pifis aliquantum differunt, quo mihi
certe latis placuerunt. Sunt autenj fubrotunda, leviter comprefta,
nitida, folida, coloris cinerei, hilo albo cum maQula utfinque fufca,
& magnitudine pifi minimi Europa^. Contisentur in legumine com-
preflb, ad feminn torofo-, &- inter- ilia per Hneam oblique ad dorfum
defcendentem introtruJamque feripe conpato., villofp,, in. acpmen feta«)
ceum abeunte, maturitate contorto. Flores funt flavi, ac in racemis
eredfis & circiter pollicaribus plures fubumbellatim Iocantur. Hi fcj?
litarii e x alis exeunt foliorum tematorum & utrinque villoforum, dor-
fo autem albicantium; quorum foliolum intermedium petiolo multq
longiori infidet; Rami juniores- funt angulati & fubvillofi.
T H E O B R O M A C A C A O .
X H f iO B :R O M ,A foliis. integerrimis. Linnjgp f i.p. i j 00. apud
quem vide fynonymiatn.
Proficuae & elegantiffimse hujus arboris varietates vel forte fpecies
binse in Martinica occurrunt, fbla firudluum forma externa diverfie.
Altera,
Alte ra , quæ iftic indigena audit, hos gerit e x ovato oblongos, apice
obtufe attenuatos, decern fulcatos, & verrucofos; quales apud Ca-
tesbæum exhibentur. Alterius, quæ e x Cayenna dicitur fuiffe adla-
ta , funt ovati, multo minus imo v ix fulcati, nullatenus verrucofi,
præcedentium craffitie, at multo breviores. Utraque arbor forma"
concinna gaudet, evadit comola, & ad altitudinem vulgo duodecim
vel fedecim pedum pervenit. Truncus eredtus & quinque vel fexpe-
dalis craffitie eft mediocri. Materies albo & levis cortice tenui fub'
fiifco & æquali veftitur. Folia e x lanceolato oblonga, utrinque atte-
nuata,, læte virentia, novem vel & fedecim pollices longitudine, la-
titudine maxima tres æquantia quatuorve; alterna, petiolo infident
utrinque incraffiato & pollicari. ,PeduncuU tenues, circiter odto vel
decern aggregati exeunt e x præteritorum præcipue foliorum cicatri-
culis in ipfo folo tenus trunco & ramis craffioribus; quos inter plerum-
que unicus fruâifer evadit, abortantibus reliquis. In his flores lo-
cantur parvi, rubella & inodori. Frudtus funt glabri, & v e l e x fla-
v o v e l rubro vel e x his pro folis irradiatione varie miftis coloratL
Diametro tres circiter pollices æquant. Longitudo Cayennenfium
fex pollicum eft, quos ad duos fuperant verrucofi. Cortex habet
craffitiem quinquelinearem, carnofus, & eoloris camei. Pulpa albi-
cat, confiftentiæ eft butyraceæ, a cortice in maturitate libera fece-
densque, eidemque per fola quædam filamenta adhærens, quæ ipiam
penetrando ad femina usque porriguntur. Hinc maturitatem concuffi
frudius fonitu quodam indicant Saporis porro eft pulpa dulcis nec
ingrati, habetque fubaciduli quid jundtum, & fo le t a barbaris nec non
Europæis non paucis cruda exfugi & comedi. In tot vero portiones
facife disjungitur, <fe quafi fponte fecedit, quot funt femina, quibus
adhæret fortiter, & quæ involvit. Hæc numero continentur in quo-
, vis frudtu circiter viginti quinque. Recentia carnei'funt coloris. Col-
ledta paulo ante maturitatem, & cum faccharo condita, palato fummo-
pere arrident, luntque in magna æftimatione. Difficulter autem fic
confervantur & maris motum in itihere ferunt; fermentant enim brevi,
acefcunt, & vel vafa fæpe difplodunt. Semina frudtu exempta intra
paucog dies effoeta fiunt ; inclufa vero intadlaque germinationi diu idonea