X X X lj
quoad fieri poíTet, in diredum perficeretur ; pofterio-
ribus, & noftris præcipuè temporibus, nullis in earn»
rem Curatoribus datis ( præterquam ad Oftium fluvioli
, ut diétum eft ) coeco ímpetu, pro ratione nimirùm
fortuitæ hàc illàc declivitatis, vel acclivitatis,
obfiftentis, aut cedentis ripæ , aliorumque impedi-
mentorum, ex uno magis, quàm ex altero alvei late-
re occurrentium, obliquas adeò, & contortas fibi ape-
riat vias, ut fæpè Mæandri in morem non ad Thyr-
renum properare, ièd Romam versùs lentiffimè re-
meare videatur . Quo fit, ut ex fecundo poftulato
ejuidem celeritas admodùm retardetur ; cui certè com-
pedes non leves inducit partim dilatata nimiùm»
oftii amplitudo , partim etiam major Tiberinarum
aquarum craffities, ac lentitudo, propter quam minùs
mobiles, ut ex dicendis luculenter patebit, eva-
dunt.
Minorcçiii moles în XXL Undè verò ducenda fit major glareæ,
raÎrSmRfey arenæ, cçnique moles,
Tiberis duobus poftre-
mis ab hinc ièculis dm
ait, obicurum Tibi, Clarif
fimeVir, effe non poteft. Videlicet florentibus primùm
Populi Romani opibus, remotiique Provinciis
Quiritum Imperio fubjedis, cum Annonæ copia aliunde
fuppeditaretur, nec maritimus, nec montanus cir-
ca Tiberim Ager aratro profcindebatur; qua de r o
fefrfem &w-queftus eft Varrò % quod Vatres-familias maluerint
( ftiâ ætate) manus in Theatro, ac Circo, quàm ht
i^lTLbStlfigetibus exercerc-, & frumentum iis locaverint, qui
TODisCampis. Romanis adveherent-, undè faturi fièrent ex Africa,
h Lit.„.4n„yi.jui Sardinia-. & Tacitus complorans calamitatein»
c;-.*'. {Jjoi-una temporum, in quibus alimenta quindecim die-
rum Urbi vix fuperfuiife conftitit, cum tamen nullà
infoecunditate Latinus Ager laboraret ; Africam, inquit,
potiùs, fÿ Ægyptum exercemus, navibufque,
& cafibus vita Populi Romani permijfa ejl. Enimve-
: rô effufiftima Romani Agri planities per aureas illas,
ôc arquam
xxxiij
ôc argénteas latini nominis ætates, ferè nufquàm exa-
rabatur: verùm folis deferviebat pafcuis gregum, ôc
armentorum, quæ in efoam immenfi Populi cedebant.
Immo, cùm primùm Æneas longè ante Urbem conditam
in Latium delatus eft, luci, fy 1 væque litoralem
Tiberis tradum obtinebant, ut cecinit Virgilius “.
Atque hk Æneas ingentem ex oequore lucum
Profpicif, hunc inter fiuvio Tiberinus amçno
Vorticibus rapi dis, & multa fiavus arenâ
ht Mare prorumpit ;. varice circumque, fupraque
Afuetee ripis valuer es, Fÿ fiummis alveo,
Æthera mulcebant cantu, lucoque volabant.
Flebicre iter fociis, terræque advertereproras
Imper at, & loetus fiuvio fuccedit opaco.
Quod ex Romanorum annalibus Poèta defumpfiiTe»
videtur. Nam LiviusCamillum ad Quirites, qui
Vejos migrare cogitabant, ita loquentem inducit -
Majores nojlri convenæ, pafiorefque, quum in his locis
nihil præter fylvas, paludefque effet, novam Urbem
tàm brevi ædificaverunt. Nemo igitur mirabitur,
quod nofter Plinius, deferibens duo itinera, quibus ad
Villam fiiam adiri poterat, nullorum meminerit juge-
rum, nullarum fegetum, ut noftrorum Patrum , &
præfenti etiam ævo videre contingit ; fed fylvarura»
folummodò, & pratorum, in quibus, ut ipfe ait ~
multi grcges ovium , multa tbi equorum, boumque^
arment a, quæ montibus, hyeme depulsâ, herbis, S
tepore verno nitefcunt - Proípicere huic incommo-
do rei agrariæ ftuduit Domitianus, qui ' cum refci-
viíTet, fummam vini ubertatem vìgere-, frumenti verb
inopiam, exijlimans nimio vineti fiudio negligi
arva, edixit, nè quis in Italia novellaret-, utque ìtlj>
Provinciis viñeta fuccederentur.
XXII. Hunc porrò morem Romanos Agros incultos
relinquendi, atque longinquis è regionibus frumentum
expedandi , ad Theodofii uique tempora»
e per-
* J.sÆiteid.
Ante Urbem conditam
Romaniis Ager
Lucorum, ac Sylva-
riim plenus.
b
P e r ætatem Plmli
itinera ad Laureiitl-
nam Viliam patebát
per fylvas, & praca.
C S u e to n ,in v il .F la v ,
Domiitcap.y.
Domitiani tempore
frumenti inopia proT
ptcr arva negleda.
Theodolio imperin-
te Romanus Ager
aracrum non eft paf*
fus.