mm
x x x v i i t pr o l e g o m e n a .
—o',6 Pinns sylvestris ; non infra+2° Pinns abics '. Ii» univprsa L;iponia nulla repcrlliii-
<^iicri iis, ([Ufe ilcm in Norwcgia parallcliim 63° misqiiam superai. Orionlem vmus iil>i
li'lgus liybcrnum incredibili augoUir modo, non exnirril Qnercus in Ingomiannia cl Finlandia
iillra lai. 6<i—61 g raduum, el in Pormia T\nssoruni ' non ultra Pinns abii-s, quic
in Lapoiiia parallelvnn 67° alliiigil, in Scolia misquam obscrvaliir: contra dnsunl in T^^aponia
Pinns picoa el P. lavix , quaruni hxc in frigidissima Sibiricc orionlalis ct scptcnlrionalis
exciirrit : cujus ivi causam in temperie byberna ni; qua qua in posilam esse credo. In universum
, si in zona frigida ex Succia in Sihiriam versus ripas'fluminis Lenru progredei-is , scqucnli
ordine arbores tibi deticienl : Quercus et Corylus, Pinns sylvestris , P. abies , P. cemb
r a , P. larix^
Plant.-e laponicie super limiLcm nivis perpetua; vigentes;
Ranunculus glacialis. Saxífraga opposilirolia, Silciic acaulis, Km lu 11 cu tus nivalis , Saxífraga nivalis, Diapensia
lapuiiica, Braba alpina.
Plañía; laponica; inter limilem nivium perpetnanmi et Rhododendr i laponici nascenles:
Riinicx iligyniis, Ranunculus pygmaiiis, Salix !iorbacca, Ui^as oclopclala, Empptrum nigrum, Ceraslium
alpinum. Aira spicala, A- alpina, Uanunculus glacialis, Slellaria ccraílioiÜDs, Krigcron uniflorum , Alsine
bidora, Pcdiiularis liirsula, Andromi'ila tetragona, A-liypnoidcs, Erigcroti unilloriun , Rlioiloilcndron lapo-
Vaccinimn Myrtilliis ol Erica vulgaris , qure in zona lemperala , v. c. in Alpilms Helveti®,-
ad nivium limilem adseendiml, sub zona Irigida, iu moutibus Laponicis, lum ultra 33o et
200 bexapodas excurrcre vides.
J am priflem constat., qua incredibili eelcritate in summo septenlrione, v. c. in Laponia,
Islandia, Sibirife parte lillnrali , el Grwidandia, prima aura vernali ex longo somno liyberno
stirpes expei-giseuulin-. Cujus rei causam facile iiivenies, si sub diversis zoiiis calorera
medium singnlorum mcnsium eoniers. Inter parallelos Rom;e el Stockbolmi.T , differenlia
mensiuni Maji et Aprilis ubicnnqiie .•)—7" est, cum locis planis, tum uscpie ad alliludincm
Hospitii Sancii Golbardi. -Sunt enini, u»que ad latitudineni 60°, Iii menses, qui
sc invicem excipiunl, ii , quonmi differeutia leniperiei maxima iitvenitur. Quanto anlem
major effectiis increscentis caloris in plantas esse debet , ubieunque (ul Stockbolniiic et in
monte Sane ti Golbardi ) Majos í)°—7° caloris addii Aprili temperie media 3°, quam illis locis,
ubi (sicul Honia?) calor medius Aprilis usque ad i2'',7alto(liliir. Eandem ob causam byberno
tempore, nosmet ipsi magis calore ankimue , ex umbr a iu solem Irausciiiites, quam ícstate ;
licci in nlraqiie tempestale difTerenlia lliermomelrica absoluta , nmbram inter el snlem ,
eadem (i. e. 3—!i graduum) sii. Versus eireulum polarem difTerenlia inter ealorem medium
Maji et Aprilis etiani major Iii , adeoi i t , v. e. Drontbemii , 8"—9" sii; ac (qxiod maxime
notanilum) eadem rationc calor usque ad mensem Juiiium angeatur'.
Calor interior Ierra-, aiietoribus ° oculalissiniis liucliio et Wa 1 d e n b e r g i o , 3 vel 4 gradibus major est
' limh. Hmr, T. I , p. 354. T. II. p. 10,4^^212.
' i:„r!,. T. fi, 3i8. Owrlhi , T. I. io3.
• OmM,. Fior. Si. p. i.=;o. W., ller T. U, p. .-iiQ. Cromi, llrr /-. 38i.
. ' ])r frigorc quo-l spnliuril liabitalorcs Anilluin Quilcnsium, ex sole in umbram IranseunlM, vid. Dousìin-, F!p,re ¡k la Icnr,
pag. i.111.
' Aprilis i3% ÌMajus i9",3. Diff. 6%3 ; ParisUs •. Kx>r- Ma¡. iS'.C. Diff. 7",4 ; Slorhìioìima: : Apr. 5°,8. Maj. i;%3.
DifT. G',3; l'clr<,poli-. .\pr. 2-,7. Sliij. io". JJiff 7°,3; CIr.t : Apr.-3°,a. Maj.+5°. Diff. 8%a ; / W W . ' : Apr. + i%3. Maj.
IO»,4. Diff (UospU. .Sa,¡eli Colimrdi: A|)t. — M a j . +i%r). Difi: 6%C-) Calor vi'rnalis non ••adnn r.elorilale el ralioni;
angciur iu7xina Icmpernla ar frigi Ja: Genera: Apr. 7%6. !Ho¡- i4-,5, duci. iü",8. Diff- 6%q el a",3; Lmcn : Apr. i%i. Maj.
G'.;. Juii. 12%0-I)iff. 5",G elG-,a. HmmiMcs: Apr. —3'-!Vlaj-+ 2,5- Jun.+ 9-,7. Diff 5",5 ct 7»,3 : quo pali:!, in sui.iuio
scpli.'iilriling colorrm aeris, eiidem fere graiiuiim numero,a Majo ad .luniiim crescere , epiani ab Aprili ail Majiim.
' RiUr »ari, UplamI, I. Il, p. ijo. Dcllm-lr. IIcIvi-l. p. I.xxvu—I.XXXIV. GilUrt, Ama!. i8ia- p. j.5—iGo dp. =77.
P R O L E G O M E N A . XX.XTX
acris temperie, cum locis planis insunimo septenlrione, Uim in monlibus allioribus zonfc lemperalE
obsérvala; quieres sine dubioplur imum conferì ad relcrilaleni,<ioapolum versus, verno tempore, cunda
frondescunt. Neque eadem temperies acris et terrfc esse potuit , quia nives, campos el montes obtegenles,
utdiniculter calorem transniiUunt, ila impediment o sunt, n e Ierra omneni vim l'rigoris liyberni
recipiat; el qoia (ut meaquidcm feri opinio) ima maris, quecpropler aqu» gravita lem speci I i cam ubivis
temperiei 4»—5»sunt, sub circulo polari terrain eontincntem ibveni, inter lroj»icosautcm relrigerant.
Nunc, pertraclalis in Iribiis zonis, requinocliali , temperata el frigitla , stirpium figura, s i lu, terra:
aerisque circumiusi temperie, in tabula snbse<iuenti maxime niemorabULa, qu.x de Geograpbiaplanlariini
sunimis monlibus innasce.ulium bucnsque eomperimus , uno eonspectu sistemus:
«,.,™CTI.L„.
Lai. 67»—70'.
Ai.lici Qi'iU.
C..1C.B.
••¡rv.r. S.|.l.)
Al,,» Hol.. 1.1
(.lev V. .S0|,> ;
ifivi« perp. limes iiifiT. J4CO b. 235o b. i65o b. i4oo h. 1370 11. ,370 b. S5o lie>iap.
Cal. med. aniiuus , liait ait. - 4 " - G Ce„I.
Caliiiwl. Iiyb.,bi.cali. — 10' -SO-TC
Cal. med -Aiig., liae ait. '"3 +6'
Inter\all. inicr arb. cl niv. GG<i b. 35o b, G5o b. a3o b. 45o li- 3ao !i. 3OD 11.
Altil. lim.sup. arboruin. 1800 b. aooo h. lOQO b. • 170 il. .,50 h. loSo II. .50 b.
iiscallonia, t'illUS Jlelula
alba.
l'ili- rubra.
P. uncin.
f i M us
abies.
l'inus
lari.\. ])elula alba.
B^:faria!
CiGoo 11.)
Rboducl.
(Ì38"lò
Kbodod.
ti-rriiï.
{..701;.)
Rbod. laponicum
(48oii.)
86Q 11. 63n 1,- 700 b. 45u 11,
Permagna obsewaiiir in tribus zonis difTerenlia eonslilutionis atmospliicrica! prope termimim
nivis perpeluE: <|uippc aeris niveni ambicntis, non in qnavis plaga eadem est temperies, ut perperani
vir sunmuis Bouguerus et pleri<[ue Physici nostra; tempestatis a((ii-maverunt. Hfec autem
temperies íes late , sub circulo polari, fere séxtuplo major est , quam sub ícqnatore ; i d e o q u e arbores,
minore intervallo , a limile nivium absunt.
I n plaga fequinoctiaìi, allitudinc 2460 bexapodarum, ubi juga perpetuo canent, coeliim sole raro,
nebidosiim, mutalioni obnoxinm. Noctes diebus pares: nives non multiim deliquescenles ; unde
locis excelsis , Culcilio , Espelelia aliisque lierbis alpinis obsilis , snmma ariditas.
' In Alpibus Helvetia; ; in media zona temperata, altiludine 1370 hexapodarum, ad nivis perpetua;
términos , ubi "Draba aizoides , Soldanella alpina el Pedicnlaris rosirala nascunlnr, coeluni item mutabile.
fere qnovis mense ningil mille hexapodas snpra mare , sed dies jestiva; multo longiores
noctibus : nnde nives, calore emollltic , irriganl pascua feracissima , nmueno grnmine leda.
Sub circulo polari el in frigidis Laponia;, sul) parallelo 68-° laliludinis et nlira , ubi nives pei-petua;
iisqne ad altitudinem 55o bexapodarum descenduni , ctelum ( a Junio ad calendas Septembres) non
minus sudom , serenum ac immutabile, <[uam in planis locis zona; torrid® aule iniliuni phiviarimi.
Ex culicum el apnm Irequentia, qui floribns aoralis Salicis lanata; deleciantur, facile conjecUiram
liieias, temperiem cum »quam , tum perpetuo dementem esse. Nani obliqiiilas nidiori im longa mora,
quam super borizonlem sol Irabil, pensatur. Aqu.-c ex nive liquescenti mananles ]ialudes ellicinnt;
o septenlrione tanta w plantarum palustrium inter planlas alpinas.linde Co n t r a t e r r a , q u »
paludes cimimdat, lam arida e s t , adeoqne Lichene rangifer
a r d o r e , rennorum pedes morbo peculiari affK'ianliir.
' Spaiium , qunil cerealia Europoec
^iniun nuda cxprcssa csU
eta, ut peregrinaloruni pianta;
aer monlium Laponia- siccior