X V I I I D i s p v t a t i©
¿us eft 3 aut fententiarum : femperque in ornni parte orationis
vt vitae, quid decent, eft confiderandum: quod et in re, de
qua agitur, pofitum eft, et in perfonis et eorutn, qui dicunt,
et eorutn, qui audiunt. Ac Plinio quidem ill tanta multitu-
dine h om i n um ad quos fcripfit, et in tanta rerum varie-
tate, qiias vel ferio traftauit vel rìdendo, numqitam exci-
dit verbum, quod aut ipfius, aut amicorum perfonis indi-
gnum eiTet, aut a re fubie&a alienum. Praeterea forma
orationis tam rebus, quam hominibus, femper accommodata
eft. Cum igitur I Ep. 24. Tranquillum in agello emendo
adiuuat, alia orationis forma vtitur, quam cum II E p .9 .
Erucio Tribunatum impetrare vult, aut cum III Ep. 2. Ar-
rianum commendai Maximo. In prima omnia fpirant ani-
mum hilarem, in fecunda commotum, in tertia lenem.
Cum VIII Ep. 24. Maximum ad Achaiam bene adminiftran-
darn, et II Ep. io. O&auium ad libros edendos excitat,
mirum quantum orationis color difcrepat. Ad Spurinnam,
virum infignem et grauern, fubmifliore oratione vtitur,
quam vbi cum contubernalibus loquitur. Aliter traciat Ocla-
vium I Ep. 3. II Ep. IO. aliter Auitum II Ep. 6. vtrumque
iuuenem a fe formandum, fed moribus diuerfum. Forr
mam propemodum Panegyrici habent IV Ep. 3. laudes A.n-
tonini ad ipfum confcriptae ; quòd non eft in laudibus alio-
rum virorum, quas cum aliis comm unicat. Suus color eft
defcriptionibus villaruox,. fuus its, quae de Vefuuii incendio
narrat, fuus epiftolis, quibus amictìrum mortes et morbos
luget. ' , .
Dicendum etiam eft, quibus elocutiotiis lllecebns epiftolas
fuas condierit. J Oratoria illa , quam Cicero vocat,
fupelieciile.vfus eft, vt qui parciffime. Neque profeto injuria.
Quemadmodum enim matrona potens domi fuae,
in circulis familiarium, non eo corporis apparatu fulget,
quo laetitiae publicae follemnibus interefte adfolet,, fed
munditie potius, grata quadam negligentia, orisque hilari-
tate probari fuis poftulat: fie fermonis familiaritas ab exqui-
fitiore orationis follemnis cultu multum recedit, et fubmif-
fioribus virtutibus fauorem ambit, elegantia inprimis ver-
borum. Elegantiae autem vocabulum, he quis haereat, non
eo fen fu capio, quo multi recentiorum, cum temere ei ad-
fingunt ornatus notionem, fed vetere fenfu, quo non diff
e r a munditie orationis. Eft igitur eorurn , qui in vfu fin-
guìorum verborum, eommque conftruftione fequuntur con-
fuetudinem politiorum hominum, atque probatiifimorum
au&orum ; qui communibus quidem vtuntiir', fed ita, vt le-
ftiflima ampleaantur., haec, quia fonantiora funt, ilia, quia
D é P x in Ì i E p i s s t q l i s ,
. H «jcuuj o y <*uc aiiunae anqniQ connficnd^tio*
inis trahunt; quique adeo cuitt vocabula fordida, obfoleta.
peregrina, inepta, turn in conftru&ione foloecifmos fu-
giunt, et quidquid a re£lo vfu loquendi 'aberrar. Huius
virtutis vim, quia nullis eminentibus ornamentis animum
ferit, non facile fentiu-nt imperiti, qui potius fe ipfos'ean*
. lem adfequi polle temere credunt ; fed doctipribus magnarti
ereat voluptatem, qùahdo pulchrum fententiarum refitarum
ìorpus Amplici venuftare velat. | Ea vero elegantia per Pii*
liii quoque epiftolas effufa eft; et interdum locis eximiam.
conciliat fuauitatem, vt I Ep. 24. vbi Tranquillus vulreme*
•fe agellum, quem venditare amicus PliniE dicitur. Stoma*
chum eius follicitat modus ruris, qui auocet magis, quam di-
ftrmgat, vbi reptare per limitem , vnam femitam terere, ornile
sque viticulas fuas noJJ'e et numerare arbufculas pojftt. * Piegar,
tem orationem, etiam in.epiftolis et fermonibus" valde
-.decent, tropi quidam ét figurae,, metaphirae inprimis et prof*,
opopoeiae, quae quidem in fingulis verbis iniunt. Iis paf*
firn Noiler, tamqùani prata floiibus, epiftolas fuas dlftinxiu
||audat I Ep. 3. gemmeum Caninii Euripum, quaerit ex eo an
cubicula eum per vices partiantur, iubetque eum effimeri
abquid ev excudere. I Ep. 20. narrar, aduerfarium fuum
#1 diiputando incomprehmfihilem elle atque lubricum et- elu-
argomenta.. V Ep. 20, non vult nouitatisflorem epifto*
130 .Joquacitate- praecerpere. V ' Ep. ijJ Hendecafyllabi
àppdlantur, et penculum eft, ne cogantur ad exiublndum
fprmulam acctp.ere. V - Ep. 17. imagines nobilium adolef-
eentes tacite la udare, adhortari et agno f e r e videntur. II Ep,
4 f e x frugahtate, aarnquam exfonte, liberalitas noftradecur*
igrifc quae tamen ita temperanda eft, tie nimia profusone ina-
r*Jcat- In primis defcriptiones locorum,. quae’ maxime '
amam iterum^dicendi genus, talibus abundant. I I Ep.
H . \ iila.:jece/ju ab vrbej occurrunt pròficifcenti filuae * cu-
, bicuium admittiu et retinet folem;. ambitumque eius omni-
, # is leneltns J e qm tu r fol in eo nafcitur cónditurque. V
» p . 6. Coeium ■ arbore* abas adfpematnr, refpuit nee at,
« p a s reddit laetas ; filuae defcendunt cum monribus/ hiontes
pe^oqumit mejfem; vmeae comexunt vnam faciem} aquae
fiQ^eS> Vi,ia - - p i t auras ipfo fp^do
W L a d d i lli r rel ugl,t l laetiJTwa vitis in culmen nititur.
Exquiiita eft ! luftr“ das de « S ^ i i operibus difpUtationes,
Exqumta eft haec I Ep. g , 12. g medici fa b b r i, fed vo-
J aU rentes cibps, blatidioribus alloquih prbdaLmurt