•i, i
•ílii'«'
9 4
D E FONTIBUS
HUNGARI^.
SULPHUREO VENENATIS^
V U L G O C R EDI T I S.
¡jlsTRicTU NEAPOLITANOJpropèLacumjdiclumd'Agnan,
parvula qusdam Cavernula confpicitiir , qusE, ad altitudinem
i. circítcr Pedisj Halitu Nebuloíb, ficuti in Pratis mané
videtur,furamitatem tcdhm habet:in illam Auram,quan-
I -do fuerit immerílo, Animantium j qux reipirentj ftupefkctx
fiunt; fique diutiíis eodem in ílatiidetmeantiir,morti
tandem cedunt Et, Veritas reí, ita Ìèfe habet. Sed, fabuJosè credebatur,
per virtutem Aquce illiusLacùSj damnofàillà Aura inferios, quando repetitá vice
fuerint tin£ti, denuò in vitam, ac in iktuni priitìnum redire. Id quod beneficio
AquíE cujuslibet communis fit; eoquedriùs, fi dcfeóUim viribus, Animal
, Pilco, aut aJià re quapiam, per tracium temporis, 3. vel 4. Minutor.
totaliter contegatur.
Hic tantus naturse efíeéhis , uoicè Regno Neapolitano proprius, credebatur:
fed enim in Hungarià & Tranfilvanià, parilem cffeélum deprehendere liceat. In
Hungariá, Comitatu Neofolienlì, propè VeterofoKum, non longè a RipáFluminis
Gran, fupra Pagum Rivari, ad partem Septentrional., obviam habetur Hiatus
quidam, latitudine 24., & profunditate 10. Pedd.: Ad cujus marginem, parvula
quíEdam quercus adflat. In earn fubfidentem Cavitatem, olim me demittens,
Terram vidi, commimcm,ArÍdam; quando ad Septentriomlem ejus partem,continuò
ftrcpitus halitusque crumpebant, ac fi intcriùs Ebullicio Aquarum eflèt.
Ibi quum Ligone fodi Terram juffiflem, eá ípe, ac fi Aqua eflet cruptura, Halitum
quendam foítentem exhalare, fenfi; qui Animantibus, ceu Pullis, tum obmortis
fubitx caufa erat, cum omnibus illis circumftantiis, ficuti in Agro
Neapolitano, cxcepto, quod Nubecula ilk haud confpìceretur. Ea loci conditio,
paucisanteannisdctcäafuerat, aPaftoribus, per Aves: quas, fepe fa^piiis in Foraraine
ifto demortuas inveniebant: ac, paucos ante mcnfes, quam ibi ipfe fueram,
Vacca qusdam, fortè fortuná illuc duda, halitum eum rcfpiravit; & negligentia
Pañorum, qui fubfidia non adhibuere, periit. Qucmadmodum vero, Agro Neapolitano
,
95
politano, terríB adjacentcs, ubi funefta illa aura exhaiat, copiofo Sulphure fceta:,
^ habentur & funt: Diílriclum iftum quoque examinare volui. Et, paulùm ibi
progreíTus, & Septentrionem vcrfüs pergens acidula aqu£B fontem obvium habui;
exquifitiffims virtutis; &, ulteriùs aliquante, Thermas, (ita dicere liceat,) Aqua:
frigidiíTtmíe, quat, magno m ufufijnt, pliiribus inmorbis, acprxripuè, in ContraBurlf.
qua;, per ignem calefiunt; acconftant, ex Vitriolo, & copiofo Sulphure.
Nec non Balneorum Cuilos mihi narravit, quolibet Anno, Fundum Scaturiginis,
vel labra ea, cxpurgari a Limo: in illáque expurgatione, fi fors ferat, ut
Animalia quapiam fupra lutum illud incederent, vel fi ipfi homines, qui ibi laborant,
caput non benè amovendo fibi caveant; Letlwli pei iculo fe «xponere, omninò
ficuti demonftravimus, fuprà. Comprobatur etiam, Sulphuris & Vitrioli ex
immiftis, ibi, ubi talis fuffjcativas eñhétus habetur; per experimentum artificiaos
Halitùs cujufdam, qui refpirantes fuíFocare poífit : quantum mihi a do£tiífimo
Thoma Cornelio, innotuit. Sumitur Vitriolum, & Sulphur; in pulverem rediguntur&
impofita in vafe quodam, non omnino repleto, acinis & bene claufo,
per dies 14. & ampliùs in digeíb'oneponnntur: qua fcrmentatione, diebus aliquot
pera£l:is, quando vas ab hermeticá fuá claufurá aperítur, Halitus erumpit gravis ac
virofus: ad quem, fi Gallina, vel, hujuímodi fimile Animans,admovearur, in ifliseandem
agitationem, ac confecutivam mortem, cum omnibus illis Symptomatibus,
obfervatisa nobis, tarn in J^ro Neapolitano, quam in iilo Ribaricnfi, in
Hungariá, deprehendimus.
Similiter, relatum nobis fuit, in Tranfilvanià, prope provindolam Crik, non
longè a Pago Accida, ubi Acidul® pro potu, &, Balnex frigidaì, juxtà pofita;, habentur
; prope mortiferum «què hujufmodi foramen dari. Qualia, juxta eruditam
denominationem, eruditiffimi Leonardi di Capoua, denominandi forcnt. Moffette.
Sed quicquid denique de mortifcris ejufmodi Fontibus, dici poffit, id non tam
venenofàrum partium immiíHoni,qua; Cerebrum occupcnt,quam impedita relpirationi,
abopprcfiìone halitùs, &, qua; hinc fauces flrangulet, attribuendum cflè,
nobis ^•erofimiIe \'idctiir.
Tom. I. B b b D E