Geterüm quòd motus aquíc fit divifibiUs in lineas varii generis, id tarn ob caufamriparum,
quàra fundorum, eft plufquam evidcns. Ripa: enim Danubii, modo
per lineam redani funt collocata:,modò per obliquam:juxta quas ciim fe habeant filum
decurrcntisFluminis, ctiam nunc in lincam direftam, nunc in obliquam excurrit.
Neceflitas quoque, quam habet aqua currens, tranfeundi ex una ad alteram
Ripam, eil caufa confiderationis motiis tertii obliqui, qui ortum fuum fumit a
Ripis, qua; in aliquibus pofitionibus aquie rivum ad hujufraodi flexuni cogunt.
Funda Saxofa, imo pené lapides, qui multoties inter montes interjacent, aliquando
habent in fe pKires vorágines, quíc aqu® dant motum fphccricum, feu potiiis
fpirale, Germanis àiStum-Sturbel, Rafcianis Seuvetitia > & Italis Fonici: qui Danubio
non defunt in Auñriá íijperiori.
Inter alios, famofus ilk eft, qui afpicìtur fubLindoj aeditiir vulgo origo Lacùs
Neufcidel in Hungariá Cis-Raliabanti. Afplcitur etiam alter, fed hoc minor prope
Pagum Almas, infra Commaromium; qui perhibetur eíTe origo Lacùs Balaton
poilti in Himgai-iá Cis-Dravaná inter Montes. Sunt etiam frequentes alii Lacus
tra£tu inter Columbaz, & Fctiflanad montis Radices per Ser\aam, & in Bannatu
Temifvarienfi in Mappa jam notati
Volunt Propontidis Pifcaiores,quod Lacus iilj fub Terra eidem Propontidi communicent
aquas: quia Mari eo pifces quofdam reperire liceat, quales ibi imxniuntur.
Veriim de iis peculiaris tradratio fietinfeparata Diflertationc, qua inde monítrabiturfubñílentia,
vel infubfilientia hujus aflèrti, quo fertur, quòd didi Lacus fint
partes Ramorum fubterraneorum Danubii.
Sermo item eft iftius a:què Fluminis, atque Propontidis maris Pifcatorum, in Iiis
vorticibus,qui funtfupramajorem ülamanguíHamDanubii,communicationem fubterraneam
haberi, ac fundamentum hujus communicationis Pifcatio Hufonum ipfis
fuppeditat, qualis in ilio Sinu Maris propè Pontem longum inter Silivream & Biiimtium,
communiter capiuntur.
Credideram lànèaMariNigropercanalemBofphoriThracii perv^enireeos potuiíle,
fed cxperientia negat: quin in iflo canali maritima; one Pifcatores nufquam in xtate,
id genusHufones capere potuere, nec ab'qua alia parte Maris, ac tantummodo
in ifto Sinu.
Motus autem naturalis aquíe, ve! cum varüs lineis, vel diverfis velocitatibus
femper tenditad centrum gravium,quod eft ab alto ad imum: verum tamen quoque
eft, quòd in aliquibus Fluviis ob caufam multarum obliquitatum, quashabent, ut
in TibircojvelScopuIorum,qux alveum fecant in tranfverfum; motus iile videatur
interceptus per lineam è reétá, & circulari mixtam, per quam naturali curfui reftituitur.
Linearum dcfcriptarum motus hi omnes, hifce figuris explicanuir.
D E
D E
SUBTERRANEA COMMUNICATIONE
PALUDUM TIBISCI,
C U M
P A L U D I B U S
D A N U B I L
IBrcrvatum quoque nobis eft, Tradum Rcgionis ilium, qui a
Danubio, Sc Tibifci parte inferiori, eft interceptus in regione
Batfcha , Aquarum fubterraneis paffim hifce meatibus, qui
Danubii ac Tibilci Paludibus communes lunt : atque pluries
fieri num pcflet, cogitaram. Caula hujus cogitationis fuit
curfus parallclus ambonmi Fluminum , five a-qualiter adus
utriufque Fluminis decurfus; tam, & exigua licèt praidifta Planitiei declivitas. In
asftate dcmum Anni 1693. quidquid ante fulpicabar, evidenter, ac ciaré omnino
cognovi. Eo tempore infolita in Tibifco contigit Illuvies. Eo tunc Danubius quafi
expers aquarum erat cum fuis Paludibus, ita ut cas minime potuerit fiimmimítare.
Cum Paludes Tibifcana;, niliilominus aquam recipientes a Tibifco, magna;, ac
pingues eflent, adeo ut mcrgerentur etiam Valles, & fundi pofiti in planitiebus
Camporum Bacz, id eft inter Danubium, & Tibifcum.
Hinc feminaFrugum iugentia damna acceperunt.quia ab aquis per Meatus Terra;
tranlTudantibus, obtefla fuerunt. Simile fenioribus etiam Incolis immemorabile
acciderat, quia nec incremento Tibifci nec Danubii quantumvis máximo hujufinodi
damna fuerunt illata. Et ratio eft, quòd a Tibifci ad Danubium defcripti Horizontis
non item Danubii ad Tibifcum parilis adeft declivitas.
Solum hujus Planitiei, aliquibus in locis ob fingularem fuam varietatem, tam
quoad ipliim Tellurem, quàm&Arenam aliquantò accuratiìis confiderari meretur.
rom. I. _ V v Terra