Körte Befchryvinge van de
P R O V I N C I E
O V E R Y S S E L .
D o o R
W I L H E L M N A G G E .
^ ^ ^ V E R - Y S S E L , de-fefte Provincie van 't Vrye Vereey
i ^ g i l nigde Nederlandt , is iia liet Ooften met het Graeffcliap
Benchem, ende liccBifdomMunñer, Zuydwaert mee het
Graeffcbip Ziuplien , ten Wèften met de Veluwe en de
Ziiydcr Zee, van 't Noorden met Friefiant ende Dreiulie
befloten. Hcclt dien nacin bekomen van de gelegentheyt des Lands,
als zynde ten opfichte vaii 'c Sticht van Utrecht ten meeftendeele over
den Yflel gelegen, vvclcke Waterftroora, vanboven Anholt in Munñerlandt,
voor-byDotccteift^ndeDotofaiirghenen viieten, omiretw-
Zwtphen vereenigcende vermcerdert wort met de Berkel, ende van daer '
Deventer ende Campen voot by gaende fich eyntlijk verlieft in de ZuyderZee;
dift -jpcvmg, ende Mens van mcrkclvke groorc i ook geen groore BofTchen
mact even-»-cl feer veele genngclyke nieuwe Plantagien. De Receeringc vai
liet Land belbet in tvee Leden , wacr van den/AJel ofte de Riddecfelup eer
Lidi, ende de JtiE grote Steden <Deve«tir Canjea en Zwalle hct sndete lijn.
die daerommc Hooic-Sccden , als hoofden ovct die rede des Liehaems met rechi
gcroemtworden, roalkaiidcren in Hoogheye, Macht ende Privüegicn, icem u
Politie, gtootc ende ichoonheyi tcn naeften by gclijfc ; -iranc clk der anderer
kicyne Steden hebben haet Appellane cot eene van defen , ende van liaer er. val.
»ecn Appel. Hebben alle diic foo -wel ho<^ als laegc Jtu-ifdiilie , fijnde Vr\e
Kevierlvko Rijks , ende Hanfi-Sreden, Mumen Goiidc ende Silver hefcben bii
neñ haer Ttrrictrium i^ulimmiam j oft volle macht om nieuwe Wetten i.
r-macken , en de ouden cc abredeten. De Provincie vìi certijdts, ondcr de Re-,
• gemigc van de Billchoppen van Utrecht ende heeft de felve Regüingc
•van Revfer Canii AUgni wden , rot op hec Jaer anfts Heeren vijfthien
acht-cn-i>i^inti(;K , docn Kfevfer Caretas de V. Regeerde , welken de Biffchqt'
HtirH van tìfjerin Hin n'd'elvke cere ende Hoof^eit gerefigneett heeft , b>' — '
calie dar hv vaiidenHcnogh-v-anGclderUnr, tullchcn u eiken ende hem alt...
haet ende twift wai , grooter uvetiaft ende aenveclitinge lede, aü ilie Landete^
-:Urrecht ende Ch'erTlfel uvtharden konden. Velke relignatic oft «-el veelcn»
Vhacghde , om dar ¡y ecn'Mächtiger •Befdiccmheer tcffcns hare Vyanden «-areS»
bckoniende , (bo fijn nochtans eenige »ar voordcr (leniie gcrecfl , dien hct i^?"
ve gioocelijks iiiishacgt heefr, gedenkende dar de eeene , die (oo mächtig -itflS
te befcheimen , ook machtig vas te verdrucken , gclyk korrs daer na hv deR6-'
geringe van Tbiliffus de II. Soone van Cani de T. gebl
de andere Nedcrlaiiclche Provlncien rcchtveerdige oor&ke ^
bare onde Vcvheir met behooilvke nijddelen , ondcr het >• ,
ea&yan lfUhelm7ri>tce va» Ormgitn , ende voorts-van deÌTeUi Doorluclv.-,
oje ende altijdcs Vidorieufe Suecelieuren te herndlen,
DefcificlofteTyS/r J« geworden "ña veeier raeeningSdefl der."
denen Noorticen arm van den Rhijn,nada£®>-«yi/ Cemdiiicui. de Stief.
Soone van tweede Keyfer, een openinghe gemaekt heeft van
Yfleloort af tot op Doesbnrg, om ny t den Rbgn in den YlTe!,ende voorts
in Zee te mögen leylen, welkeopeninge genoemt wort Poffa'Dru/:. Ende
geeftairodeieKievier,die te voren onbetjuatm was totSchepen, tegenwoordig
grote gelegentheic tot Neeringe ende Welvaert van de aenliggende
Steden en Landen voornamelylten voor de Ingefetenen van
Over-Yflel.Bchalven den Yflel zyn in defe Provincie áüKii'itt ¿¡ytcbie.
welke hären name veilieft in 'c Swarte ^VaICr,ende nog andere mindere
Kiviei'keiis namclijken ài Sc/iifbeiif. Retffe, DineMtnàe ßiggidele
tweeUetfteKivierkensliaervermengthebbendemet deVecht, ookde
namedaervaiibehoudcn. Somcn7r/íAím«fiiiggeloven,foude de Vegt
fynen naeni bekomen hebben vanf?f¿fa/ie,o¡ipcrHei'tiefter vandeFianken,
die daer in fonde vcrdi1>nkcn fijn.Delé waicf en hoewel onbetjuaem
totgroreSchepen,gcvennogtansgoedecommoditeyt tot tietafbreiigen
van hout, Benthemer stecn, Turfende andciedingen, ende tot Ik-e opvoerenvanvericheydenKoopmanfchappcn.
IJefeergeleerde^^Wj;;«
JuKiki, endcanderenieer, lijn inmeeningedlt het volk ^«/„^/,ofte
^íxyíKar/i genacnit weleer hier itoel ohe Sercl hebben gehadt, daernu
Deventer leyc, endedatvandien naem is heerkomende de iiacmvan
vrye Anfeol't Hanfe.Steden: als medcdat defe Volkeren iich veree.
nicht hebben metde/"rí>;íí<i ende J««/ ongetwijfFeltaliogenoeint van
de Riviere de i/^ie, «'ler omtrent de lèlve woonplaeclc gehadt hebben
, gelijk dan noch Ja//^ ende kennelyke overblijfielen
(ìjn van de felve naem. Welke Volkeren nadci bande
in Gallium getrocken fiin , 't lelve bemachtichc, en na hären name
Frankñjk genoemt hebben, brengende aldacr mede hare Wet , die
alínoggcnoemtwort/«j'4¿t«. wordende de felve Ux in velen in
Overil'flel noch geoblerveert.
Die nanirc ende Vtuchthacrhn t des Lints i< vcrfthcvJcn nl die gcIcKurlicvt
VJ1Í rn.- W-JtcK-ii, Heuvclcn ende Vddcn. Ain de Rivicccn, vc«inanielvkeci
Jiu de Zeekanr lice fernen giwde cn.lc k.i vene \Vc^dcn ¡ de Moerjlleii ende
Vcuen sc\cn vetle Turfs, de hooge LiikIcd aldcrhaiidc Kooiu . bergen liji
DclePiovincicvanOver-Yffclworcookafgedeeltindrio deelen, mecnanen
Drofl-Ampten van J^y«« ^ van To-««, ende van f íZ/wW , vaer ir
mede lijn Wgrepen de Droit-Ampten van Ylliilmuvden , van Haexbergen
DiepeiJieyini de Caftilainichap van Cuvnre , en Ho^Schour-Ampt van Hasfclt.
Ygekik Droit, ende HoHgh-Stboiit van Hállele, hebben hare befonderè,-
Jöo «-ei hoMC als läge luiifdiiüe.
SMant. heteerlteengrooifteaeelvanOver-YlTd, yel eer een GraeiTchap
nucenDioft-Ainpt genoemt, heeft zvnen naem van den Yll'el, oft iö andere incnen,
gebjkvorenookgefeitis.vandeí«^/bekomen, Degclegenthcvcendebcpalinge.
i-an'rfelve, als ook van T-xevrbt ende Vollenhove is onnodig acn te -»r^ícn, allo dé
plaefí van den ander L. ..ç
gendebemuerdeSteden, deventer.
--' de oilbemuerde Stedeken>., Gì
iHewt^afltftehoóft-StaavánOver-Yllel. Soi
dar defe Stad hare name lieefi bekomen »an íjívontaír. het
.opfchrift van de Brbikpoorte ntü atnwvfen , daer onder 'c Bedd^n de-iir
Mj j e . o i â L ^/ i f , ddè Latiin^e Verfen gevonden srorden.
... - ooCXn ooripronk van dcTe Stad
ittad^wcfen, endeharebeginfeltotdeCatcen , datis HelTengerefirrcert, die
.rondwlingec-«-ifthaet Vaderlanrverlaiendealîiier bv Avontuit defe wclgelegen
Undcniedigvmdende, figaldaetfoudeuncdeiecnagen; ende —
penhebben. Andete menendacDevencerzvnennaem heeft be
isim^ een Volfcdac hier omirent, eiidem Tawir pbg te
Roomihejacrboeken. Defc StadUgelreenin - -
^HzdcLamdf""- i—^
langens henen cc
Salltmi. fijn gelegen defe n
rr, Camfm, Z'asl, als mede HaffA , i
reaemtytini, Wiljtm, Grifhirfi , Oto
<en goede Lamdouwc, gelegen op den Oever van den Yffetóroom ende heeft daec
—-ishcnenccnhogeMuei tot hact verfceh
JenYik-Iisopgemuen, dacrde Seheepen beqaaemlljk können aen lessen.
Aendc Lamfydc is mee alleen de oude Wal ende Vdle, inaer ook daer buiren cen
forateacrdcnWal, nict zyne Bol« etken endehalre Maencn vetíicn op die hedendaegfche
maniere, «•elkeordiiurisfeervclcndcTierdoor de Toi^digheyt van de
Achib. Heerei.x<-ortoHderhoudcn. Totíicraetalsooktot vcrfterkingc der Stad is
Noienlicrgh-PoortgebouteenfterkenToorcn van uitnemende wijdre
endeho.igte, pallcrondendcfcetneropgctrockcn: haddewcl eereenfchoonfpics,
niacr V lelve i, daer afgcfchomen ter rijd ak de Grave van Reimcbeceh de Stade
belegen haddc . fijnde'c Jaer 1578. Van bmnenis de Stad fcer elbetimmcrr,
- ler bcbbende doorgaens enge Straten , fraer door ook de laifler van vele fcho-
Hu^fcn •«•ort vetdonkett. Men heeft daet wey-nig ofte geen pbetfenomnicu-
^•ein.ningcntemafcen, wortnocluansdagelijksvertKtcrt. Daeosookeen brugge
Oíer den Yflel, ende eenbequame Ha^en, Alsroededrie fchone Kerken, 4
cenegcnaenit dcgroreolJ/,¿.fí»«/Kerk, verlicn mer ecn fchonc Ta.Tn en een
koftelijk Klocken-fpel: de de Berg-Kerke, anders genaemt de Se. NiccUex
•|,enmect'«cefp.tibJorei:s,Pvramidis-^opgcbt«t-,dederdeiwlcBr<>ere
ofMhácr-
KMke.Het Suds Hmsis ook ecn íeftigaenlienlijkgcbouv.De
Stads Vage welke
gcvelke oc* tOTdc H^lí-wagt •«•ore gcbruikfdooi de Burgen bovcn en de
huyfen ^Itna ende Ä j i <» fíl, Ac Hertog Caríi ve« Giiäer regen hace
hailde opKVotpcn Anno • 5 ^, Eertijds plagt íiier groren Kooph andel re wcfen
onderandcren op Coln . ende op Jalxiraer defc Stadmcrfonde«
^ePcivUcgienis^vc en)p
ookníich, voornan¿lykenopWdéuit-S!-ellphalen;
tot ve tnieu«-infe_van welken lof de
StádtbouderdesKonmgsvanHifpanicn m 0\-er-Yírcl,
Pandcchap.iehoc^ejiuifdiai
,silsma1edcAbdieteríf»».í/, cndchceKlooItcr®«/,
. . . de Hirgtr
^ , - ..rkrcegh de fel,e Stadt w
I Colmefchate,-»-aermvetahcvden Buirfcli,ppca
:najn.
nde
'el eertiids deprtèfcBreedcfenvan Dominicui Ordre toebchoon hcfc-
VoOTisherStadthuys.endeVÍ'vnhuvs, zyndc eenfchoon
febouw, "Sy heeft ook van oudts ecn in'M'i'a Lai^nfiht 'scboit
» n allecncdc liberale konftcn, macr ook de drie voornaemfte 'hoofi.iilcnde
Qrttkich, en Hthntufcht geleert zyn geworden, »aer uyr ook vele
I d ende beroemde Mannen zyn voor^ekomen , aU onder anderen ftekcre.
-;lketo[eei.,vv..v...
VaUtïno haer vcckieeg de Pr.vüegie
en, daervandeBticvenmtweefilvetc
Key¿r/Í«/íf/e
Goudc en Silvete pcimin-
{ulde Bekers de Magifitaet
— zyn, wdeiidc rot dien cynde de felve Bekers ondcr de naem van«
Í , P r i v i l e g i e nadcrhint van Keyfer
Frtdtnk äc m yaäcrvas CaicTvan Maxim
Maximiliano, de J. Anno 1488 bceftigt,
11 ,dc andere om konhe, tshalven voor by gaende. Onder 'r Schout-ampc vaní wol-
/yngclegenbehalvcnvetfcheydenbuurchappen, dcriree vermietdc Cloftcrcn
!htm ende i - K^gnuta Berg . anders Birg-Khoßer genaemt, welke bey de
jiieren omirent cjaec 1 ¡84 fijn eefticht in de ordre derReguüeren oftc AugulKrier.
i>ier hct Klofter re Winsheira hebben geceforrcerc over de 70 Klolleren, {o in N«.
i.mt, Duitflant, als ook Iraben, welke alle den Prior des Iclvigen KloDcrs v.»,r
:tioieinerkem hebben, In'cberg-Klofter heeft den vermaerden 7A«-»«/ àe
Kemfir, aUT'Worgclceft ende is ook aldacr geftorven, sriens gedachicniile ren
l^iines nagelarenboeks|eintituleeri ImUation, Chrifli, dar is denavolgingci
hrifli, nimmemieervetirervenfal. Toteen beaiiitendctereetcn van de felviee
k hie tbefchryvinge met dc-fc weynige Latijnfchc Veifen eindigcn, van een
I c IC berocmt Poci geicht :
T J- A s i t L T .rn 1.« Sw.,« . d«r j/,,««,. U Je pUÄrk: „r.,
tlii<toml.;-t,,dcUnd mcipme» »««door «n Ski. in ic Sidt sefcj.n, geheH 0,1-
II kiu pf« wtdtii. /o d« Jacr gcen »eg.iik lot Je tl.e e^ Ä ¿fcc« t-ee
cn afcliop in dit mcgelyke OMlogcii ,
priYiligM bcg,fi,s¡lvt, Ä
: seilet.
c oea fteik DloU-km.
'tj>» i<8i . Tia BilTcKop F/.rat»,
CDwii/itéswBf l*»eftigt ge« 0'
H:VitDENBERG.H,|cl=5e„meic«,irfcVKbt. ii in'i J.„ . „ ( m de» B,C
lc;»p3...»v«vir.Wbcnmmg=v.ordc„. In J.« b«-dc ikl«t BitRhop
•t DEVENTER, tjJ.