Körte Befchryvinge van de
P R O V I N C I E
OVER-YS SEL.
D o o R
W I L H E L M N A G G E .
V E R - Y S S E L , d e f e r t e Pr o v i n c i e van 't Vr y e Ve r e c -
nigde Ne d e r l a n d t , is na hc t Oo f t e n me t h c t Gr a e f f c h a p
Benihem, ende lict Bifdom Mu n f t e r , Z n y dwa e r t me t liet
Gracffcliap Z u t p h e n , ten We i l e n mc t de Ve l uwe en de
Z u y J e r Z e e , van 'r No o r d e n ract Fr i e f l ant e n d e D r e n t h e
b e n o t e n . H e e f t dien na em belioracn van de ge l egeni l i eyi des L a n d s ,
als z y n d e t e n o p f c l i t c . a n 't S t i c l i t v a nUt c e d i t len me e f t e n d c e l c o v e r
den Y f k l g e l e g e n , » c l c l i e Wa t e r f t r o om, v a n b o v e n A n l i o l l i nMn n -
i l e r l a n d t , v o o r . b y O o t t d i M u o d i j j g « ^ henen v l i e i e n , o r a i « « -
- ^ i t p l i e n v e t e e o i g c e n d e v e rme e r d e r t wo r t me i j e Be r k e l , e n d e van da e r
^ m i e r ende C amp e n v o o i b y g a e n d e Cell eynt l i j lt verlieft in de Z u y -
- l i e r Z e e r ü e f e « f c l o f t e T > - S - iVg ewo i®n r a T r a ^
den en No o r l f t e n a r n , van den R l i i j n , n a d a t B „ , / ; „ a,r„„iau. de St i e f -
S o o n e v a n ^ « , , , ; ? , , , twe ede Ke y f e t , e c n o p e n i n g h e g ema e l t h e e f t van
Yiieioort a f t o t o p Do c ä b u r g , om iiyt den R i j , in d e n Yf f e l . e n d e v o o r t s
in Z e e te mö g e n leylen ,we I l i e o p c n i n g c g e n o emtwo r tK, j 7 i f f l „ i E n d e
g e e i t al fo defc K ievier.d ie te vor en o n b e q u a em was t o t Sc i i epen, t ege n
wootdrg g t o t e ge l egent i i e i t t o t Ne e r i n g e e n d e VVelvaert van de ¡ e n -
Ijggende St eden en La n d e n voorname lyl i e n v o o r de I n g e f e t e n e n van
Over-Yffel . Beiialven den YUel z y n in defe Provincie de K i v i e r , ' , F „ s , ,
» e l k e hä r en n ame ye , lieft in -t Swa r t e Wa t e r . e n d e n o g ande r e ininde , ,;
R.Vierkens name l i jken de , - „ w e n d e Ä ^ d e l e
twee l a e t f t e B i . i e r k e n s ba e r v e rme n g t h e b b t n d eme t de Ve c b t , o o k de
name dae r van behouden So m e n r „ , & „ ¿ „ „ g g e l „ , „ , fonde de Ve g t
i y n e n n a em b e k ame n hebben v a n ^ , , w , o p p e r l t e l > t i e f t e r v a n d e F r a t
k e n . d i e dae r m f o n d e v e r d / o n k e n fijn.Deli wa t e t e n boewe l o n b e q n a e r a
totgroteSchepen.geven n o g t a n s g o e d e e ommo d i t e y t tot liet af b r i n g e n
v a n h o u t . B e n t h e m e r i t e e n . T i i r f e n d e a n d e . e d i n g e n . e n d e t o t l i e t S n .
•voeren van v e t l c h e y d e n Ko o pma n f c h a p p e n . I J e f e e r ge l e e rde
e n d e a n d e r e i r i e e r, l i , n i nme e n i n g e d a i be t volk ^ „ / „ „ ¿ o f t e
A / i w / i g e n a e n i t wel eer ha e r Stoel o h e Setel b e b b e n g c h a J t , dae r nu
D e v e n t e t leyt ende dat v a n d i e n naen, is h e e r k o r a e n d e de n a emv a n
vrye A n f e o l t Ha n e -St eden : als me d e d a t de f e Vo l k e r e n fieh vereenicht
b e b b e n me t d e e n d e o n g e twi j f f e l t a l l o g e n o emt van
d e Rivi e r e de J ß / , , wa e r omt r e n t de fclve wo o n p l a e t f e g e h a d t b e b -
l i ' - E - ,"' r ' " " " ' / - . " - ' ' k e n n e l y k e o.
v e r b i , j f f e l e n ß j n van de felve n a em. We l k e Volkeren n a d e r b a o d t
i n GaUtam g e t t o c k e n iija , 't ielve b ema c h t i c h t , en na hä r en n ame
/^.-«»ir/yi genoemc h e b b e n , b r e n g c n d e a lda e r me d e h a r e W e t , di e
^ i n o g g e n o e m t w o r c ^ j , / / , , . mo r d e n d e d. felve in v d c n in
Over.«YIIcI n o c h giobr e rve e r c .
v i í t v H L - ^ ' " ^ ' " ' ^ f ^ h c y c rfcs Lants is vcrfchcydcn na die gckgcithcvc'
Vtucn S i n IT 7 S-'^d'^«"^« v«cc Wcvck-n , .1c MoculTcn ende
Vtucn xxck Turfs ; de hoogc Landen alderhaiidc Koom bergen Üjn
£cn KerJc, v e ! eertìjds dcprsdifcBfoedetenvan Dominicus Ordretocbchoort hcb-
•bendc, opecbouwci463. VoomhccScadthuys.eiidcWvnhuvs, zyndc cenfchoon
geboii\r. Sy hccft ook van oudts ecn crcffelykc Latßnfihe Schölt gehad , in de
velkcnietalleencdeliberalekonftcn, macr ook de drievoornaetnftc Hooft-calcndc
Latyn/che, Griekfche cn Hebretufihe geleert zyn gevocden, wacr uyt ook vele
gelecrdc ende bcrocmde Mannen zyn voortgekomen , als ondcr anderen feekere«
Abc van Spanhciin, velketoteen teekenvandanKbaei-hevcvan<ienKcyfcr/?«/?r?a
Bavaro oiza ^Palatino hact vcrkrceg de Privilégié van Goude cn Silverc pennin-
,gen te munccn, dactvan deBricvenin fweciilverc vergiilde Bckers de Magiftraet
overgclevertzyn, werdende tot dien eynde de fclve Bekers ondcr de naem van d"
^bts Rekers op 't Raechuys bewaccc : -welke Privilégie naderhant van Keyfcr
Fredenk de III Vader-vaa Maximiliinus de I. Anno 1488 bcvcftigtis geworden,
deandercomkorrheycshalvenvoor.bygaende. Ondcr'cSchout-amptvanZvoIIc,
zyngelegenbehalvcnvcrfcheyden buiilchappen, de t v e e vermaerdc Cloftecen
JVinshimcnicS.t^gnieta Berg^ ande« Berg-KUofier ^nsAmt, welke beydc
Clofterenomtrcnc-tjaec 1584fijngeftichciode ordre derRegviliercnoftcAiigu
Ondet hec klofter te Winsheini hebben gereforceert over de 70 Klofteren, (S in' Nederlant,
Duirflaiit, aîsookhalien, velke alle den Prior des fclvigen Klofters voor
hacrfiiperiorcmerkenthebben. In'cberg-Klofterheeftdcn vermaerdcn Thomas de
Ktmpts. als!PrMrgelecfc ende is ook aldaer geftorvcn, wiens gedachrenille tcn
acniicn zynes nagclacen bocks«inriculeert d« Imitat tone Chrifli , dat is de navolgingeChrifti,
nimmeimeerveriîcrvcnfal. Toccenbeiliiitcndctereercn van de feivige
Stad fai ikhaertcfchryvinge met defe veynigcLanjofchcVerfen eindigen, van ecn
dudtcndcberoeintPoctgedicht:
.. Ik- 2cw//a J,'« etUòy mirnnjirlKlibui arma ¡«dt.f,ihlifiri vilirijniiaie j^tìve
htt omlissf„de iMi n,« gemsen wn« door cen Slaii in de Stade gtlcge,,. gehed ondcr
.witer fcan gefci wordtn . -fj d.it daer gefn locgaiik tot de felve so is als allccii« twee
Dyken. _ Is cen voorfcb^e vin land van Vollenhove, en woa fc<rr geroemt van hare ft.nicvaftigheit
voce luren BilTcIiop in die moejelyke Oorlogen , welke die vaa Ovcr-Yilcl inet
Hertogh Cjrel van GtUtr gevoett hebben.
GE N E M U Y D E N is in her Jiet 1171 van J.han van Nafami' Biflchop van Utteeht met
Stadls Privilegien begiftighc , heeft wel eer eea ftcrk Blok-huis ofte Kafte«! na "t Swat.
te-Watet aen gehadr.
OMMEN. gelegen Mu de Vecin , ¡$ ÎD he: Jaer i j 8 i , vao CiiTchop F/orwvi
velink-hoven, beVeftigt geworden.
HARDENRERG.H, gelegen mede
IfgUnl I.—.A ._J. . '
rndeVecht., is
leu. Li her Jae,
1 't Jaer i j ; ; van den Bif.
1381 bouwde alda« Biídiop
Paerden.
fchop Joan van jfrchi benmetc gewc
Florisvan iVcvdwk.hivtn, cen Kaftee! mi WILSSEM. GRAFHOR S T ende G R A MS ß E RG E celyfcen rcgeiwoocdie ecf
Vlecken le tim . als Sttdcn. _ _ _ » ö
Twcnu is 1.« tweede dce! van Ovec'Ylfci , wel eet bewoont'van de niam^n , pUch
voormaels een GraefTchap geiiocmt te worden, welke de Grave van Goor van den Biffcliop
van Utrecht te Lecne oncfink. Hier in i jn gelegen defe navoIgenJc Steden 1 OttíiMÍatl
0Hm4rshcim, Alm>h, Rij^in, Enfthcdc, G,cr , DMtn ende DUptnhtym , alle te fameu
outveftet,OLD C1Í metke'yken door den Oorlogh bedorven, fo datibmniige maerDörpeneelyken ENS AHL. welkemeaachtdename te hebbenvau deOudei«/,». wotd gLlitdé
íooinacmfte ende eerftc Stadt Tvrenre j was alteede bekent ten tydc van Leiuinm ende Mar
cUim, welkevaní7«¿,r.«ídedetdeBi!IchopTanUtrechtin'cjaerrioin Ovet-YIlcI eefonden
wictden, omaJdaerhetEuangeliuratevetkondigen, daeriseen Collegiale Kerke . cefundccri
Ann« pö« van de» BiOihop Baldtmo. Deie Stadt heeft in vootleden tyde.i vele geleden foo iu
JeGeldecfcheaL
»IsNederlandfcheOotlogen. Isvootdefengefoitificeetr geweeft ract twee etach-
. .. MuetmctToorens, ende fes Royale ßolwerken, mitfgaders met Vitfcheyden halre
Manen i welke den »ö Augufti, Si¿ van de Hoog Mog. Heeren Staren is gewonnen, de Pooiten.
Mueren,OOTMARSHEYMismcdeeenoudtStedeken, Toorensendc^i/allfinganfchgedemolieert, eudedeGrachtengcdempt. "t welklijnNaem heeftfaekomcn als
Trithtm,«,k\,:\\k. »an Koning AtvFranii«, die aidaet ondcr feckete Pyramide
loudelijnbcgtavenr heeftwelect tweeGraclucnmeteenWal gehadt, niaer is tógenwoordiqh
gedemolieert, ende geilechter. ''
De andere Stedekens vau Tweme tegenwoordig alle onbemuetc, hebben in vootige tydcD
Areeigeleden, ende uyrgeftaen, welke wy om kortheits halveii moeten voorty gaen.
yclUnhovt het derdciideelvanOver-Yflci, dacronder mcd'ebejrcpead'HeerIi)fcheitC«»nri
van goede Weylanden, voortydeu
vol BolTchagien , ninei: tegenwoordigh heel wel bcwoonr. In de ftivc fiin feieren twce
Steden y,Utnhtvt, caieSuenwiik, ende de fchantfe ShUifl, Caynrt ende Saaru-dlurf
• y O L L E N H O V E leidtacndeZuydet-Zee, ineen fclioonLansdouws , is een fdioona
V ende picyiierige Stad: hierplachteu de Bilfchoppen, als mede deStadtiioudetsv.m den Koiiingh
van Spangien . hact refidentie tc hebben, ende ontlioudt ficli noch tegeiiwoordigli al daer
dcnmeeftenAdclvan'tfelveOtoft-Ampt. Oodifro;vanRhtncn. BilFchop vanUtridu, bouwde
»cn de Stadt omtrent hct Jacr 1170 een lletk Kafteel regen den aenloop van de Friefen , die'c
felve tot nieermaclcn hebben gctracht te vcrmeefteren.
STEENWYK, isgelcgcnineenfchooneLansdouweaeneea Revierken genaemt de Aa.
welken niet vetre van daet uit de Velden ende Veenen zyn oorfproiik is nemende , ende
loopr doot BUUyl in de Zuydcr-Zcc. Mcn fiet dikwils op cenen dagh een ongeloofliik iretal van
Pranitujn:cTurf geladen, doot de Schuttingen alhier aen de Stade gelegen paHeeicn' waet
doorookdeStadtanieiykeNeeringelieerr. De Biffchop títndnk van l^jmÁtn heeft alhier gefundcettecnColIegiuin
van 11 Canonnyktnomttentherjaer 11Í0. In 't Jaet i j i j . is de felve
Stadt pminetlyken van die die Gdderfchenvcthtan Gdderfchenvcthtaiit, cndeisfeerberoenitdoor die lankdurige Be._
legetingu v-nndcnGr^
vanReuncii-bergU, cnde'tgeluckigdactop gcvolghde omiet, doof'f
Kiijghs-volk der Hci
g L O K Z Y L , gelegenaendeZuydec-Zec
3t bevrydinge der Zee tegcu de Spanjaerts op.
•-.n Neeringcenlnwoosdets, dat liet fornir '
luhierverfchcydcn groote Scheepen afvaten, behalveu
i fchoonc
•¿eworpeni is van dien tijJcfofc
ge andere Sccden te boveu gact: wanc
Kagen ende -indere mindeie Schepen.
CU Y N R E is gelegen acn de Reviere de Cnynre , hebbcnde tontfom vi
Weydcn ende Hooylandcn i heeft ook ecn tedelyke fchcepvaert.
SWARTE. SLUI S is gclegenaen het Swarte v.atecineenfchooneLansdouwe, hecfttedelyke
Neeringccnde fclicepvaett. dewyle nie: alleene de Reyfende Luydcn van Embden
Gfoeningen, ende die Quat-icten af.komende naer HoUand haec reyfe gemeenliik d.
men. maer ook alle Turf, die van Mcppd, alsookeeiiige, die van Gicthootn end
gcndcLandenafgebrocht wort, daetdoocinoetpalleereo.
n Gicthootn ende de omlij.
Te DE VENTER, by J ÍN de LAI, Konft-Kaert en Eoekierisopor.