Vanaf 1960 geeft IJsland regelmatig Europa-zegels uit en
doet met de Scandinavische landen mee aan Propaganda
voor natuurbescherming.
Groenland, dat in koloniaal verband met Denemarken
leeft, heeft wèl eigen postzegels, maar deze dragen naast
landschaps- en dierenafbeeldingen, ook steeds de portret-
ten van de regerende Deense vorsten. De zegels van
Groenland zijn in Teylers verzameling slechts spaarzaam
vertegenwoordigd.
De Faeröer Eilanden, die in unieverband met Denemarken
staan, geven sinds 1975 eigen postzegels uit, die
vanaf dat jaar tot 1983 compleet in de Teyler verzameling
aanwezig zijn.
Met deze tentoonstelling wordt de filatelie van de Scandinavische
landen afgesloten.
A. van der Werff
Afb. 7. Postzegels Usland, Groenland en Faeröer
1. 1000 jaar IJslands Parlement. 2. Geysir. 3. Het ontstaan van
Surtsey, het nieuwe eiland. 4. Hekla-vulkaan in werking. 5. Het
Deense type postzegels met waarde in skilling (sk). 6. Idem, met
waarde in aurar (aur). 7. Atoomfysicus Niels Bohr (Groenland).
8. Deense koning Christiaan IX. 9. Deense koningen Frederik
VIII en Christiaan DC. 10. Deense koning Frederik VIII. 11.
Landkaart van de Faeröer Eilanden. 12. Deense koning Christiaan
X.
De Ovale Zaal
kan het daglicht weer verdragen
De restauratie van het dak van de Ovale Zaal
De afgelopen maanden was de aanblik van de Ovale Zaal
voor hen die Teylers Museum kennen schokkend. Een
woud van steigerpalen droeg een werkvloer ter hoogte van
het hoofdgestel1. (afb. 8) Deze vloer sloot het daglicht
volledig buiten, zodat noodzakelijkerwijs kunstlicht het
daglicht verving. Deze tijdelijke metamorfose was het
gevolg van de restauratiewerkzaamheden aan het twee
eeuwen oude dak van de Ovale Zaal.
Afb. 8. Twee ramen en een trofee (de theologie) vóór de restauratie.
Voor iedereen waren de scheuren in het pleisterwerk van
de kap met het blote oog zichtbaar. (afb. 9) De houten
raamsponningen waren zodanig door de tand des tijds
aangetast, dat deze niet langer een passend frame
Afb. 9. Steigers in de Ovale Zaal.
vormden voor de glazen ruitjes. Bij nader onderzoek bleek
bovendien dat het hout van de kapvoet op sommige
plaatsen verrot was en de loden dakbedekking gedeeltelijk
niet meer voldeed. De noodzaak om het dak te restaureren
was duidelijk.
In de afgelopen maanden werd het rotte hout van de
kapvoet en de loden dakbedekking vemieuwd en het
stucwerk hersteld en geschilderd. De zestien ramen,
zowel de houten sponningen als de ruitjes, zijn geheel
vervangen. Het nieuwe glas is voorzien van een ultra-
violet-werende laag om zo het negatieve effect van het
zonlicht op de voorwerpen tegen te gaan. In de zomer van
1847 werd het museum bij gelijkaardige reparaties aan het
dak voor vier maanden gesloten. Tijdens de recente
restauratie bleef de Ovale Zaal voor het publiek toegan-
kelijk. Om elk risico van beschadiging uit te sluiten
werden enkele voorwerpen voor de duur van de werk-
zaamheden uit de Ovale Zaal verwijderd. Bezoekers
konden via een tweetalig tekstbord kennis nemen van de
Ovale Zaal in ‘normale doen’ en van haar bouwgeschie-
denis. Tevens werd gebracht het publiek van de noodzaak
tot restauratie te overtuigen en inzicht te geven in het
verloop van de werkzaamheden.
Afb. 10. Het stucwerk na (de astronomie) de restauratie.
Nu de restauratie voltooid is en de Ovale Zaal weer in
volle glorie in het getemperde daglicht baadt, loont het
alleszins de moeite de blik ook naar hoger sferen te
wenden. Boven het hoofdgestel verrijst de kap. In het naar
binnen gebogen gedeelte bevinden zieh de zestien ver-
nieuwde ramen, elk samengesteld uit dertig ruitjes. Het
vlakke, gepleisterde plafond wordt omsloten door een
rand, gevormd door twee lijsten, respectievelijk bestaand
uit rozetten en bladeren, waartussen een guirlande is
opgehangen aan met acanthusbladeren gedecoreerde
voluten. In de lengteas van het veld bevinden zieh drie
rozetten, waarvan de middelste omgeven is door een
stralenkrans. Tussen de ramen bevinden zieh zeer fraaie
Ornamenten in stucwerk. (afb. 10) Door middel van
attributen, die aan een lint zijn opgehangen, worden voor
Teyler toepasselijke kunsten en wetenschappen uitge-
beeld. Deze trofeeen werden ontworpen door Leendert
Viervant (1752-1801), de architect van de Ovale Zaal.
Hij heeft zieh hierbij laten inspireren door Delafosses
prentwerken. Viervants oom, Jacob Otten Husly (1738-
1796), heeft de ontwerpen in pleisterwerk uitgevoerd.
Kloksgewijs vanaf het trapportaal op de galerij stellen zij
de beeldhouwkunst, muziek, poezie, anatomie, wiskunde,
oudheidkunde, astronomie, theologie, geografie, biologie,
landbouwkunde, natuurkunde, navigatie, bouwkunst,
schilderkunst en tekenkunst voor2.
Dit najaar zullen vergelijkbare werkzaamheden aan de
overkappingen van beide schilderijenzalen worden verricht.
Het publiek zal hiervan weinig hinder ondervinden,
aangezien geen gebruik wordt gemaakt van Steigers.
Tevens zal de gelegenheid worden benut om een steunver-
lichting aan te brengen.
Renske Jellema
Noten
1. Het hoofdgestel is de lijst in stucwerk boven de boekenkasten op
de galerij.
2. De bouwgeschiedenis en de decoratie van de Ovale Zaal worden
beschreven in: J. R. ter Molen, De Teylers Stichting te Haarlem en
haar achttiende-eeuwse stichtingsgebouwen, ‘TE Y L E R ’ 1778-
1978. Studies en bijdragen over Teylers Stichting naar aanleiding
van het tweede eeuwfeest, Haarlem/Antwerpen 1978, pp. 119-122
en 170-191.
Het ontstaan van het leven
Naast de lezingencyclus, die deze winter in Teylers
Museum gehouden is, zal in dit artikel enige informatie
gegeven worden over het onderzoek naar het ontstaan van
het leven. Eigenlijk moeten we zeggen ‘onderzoek naar
hoe het leven ontstaan zou kunnen zijn’. Eerst zal de
chemische evolutie als voorloper van het leven behandeld
worden. Vervolgens wordt de levende cel wat nader
bekeken en wordt aangeduid waarom ‘het ontstaan van
het leven’ zo moeilijk te verklären is. Ten slotte wordt
nagegaan wat er de laatste decennia aan sporen van het
vroegste leven ontdekt is.
Het moderne onderzoek naar het ontstaan van het leven
dateert van na de tweede wereldoorlog. Met de mogelijk-
heden die de techniek ons toen ging bieden, konden we