
c ’e st to u jo u rs le c as p o u r le fo n u e s d o n t les feu illes e t la
c ap su le s o lfreiil m o in s de c o n s is ta n c e e n c o re q u e d a n s la lo n iic
n o rm a le . J e doi.s au ssi faire o b s e rv e r q u e le s feu illes ne soni
pa s (o iijo n rs lis s e s ma is so u v e n t finem ent p a jiilleu se s.
L'in ten s ité de la c o u le u r d e s d e n ts v a rie av e c l'in te n s itc
d e ia c o u le u r d e s ra ie s d e la c a p s u le ; q u an d c es ra ie s , ainsi
q u e ro ri fic e c a p su la ire , o ifren l un e te in te o r a n g é e p lus p ro n
o n c é e , le ja u n e o rd in a irem e n t tr è s -p â le d u p é ris iom e d ev ien t
a u s s i p lu s foncé.
Il su it de CCS o b se rv a tio n s q u e , c o n lra ircm e n l à l'h ab itu d u
des g é n é r a l O r tiio ir ic s . c e tte e sp è c e e s t s u je tte à d e n ombreu
s e s v a ria tio n s , ce qui eu ren d la d é te rm in a tio n rig o u reu s i
trc s -d iflic ile . .Aussi n 'e s t c e q u 'à fo rc é d e c om p a r e r d e n om b
reu x é c h a n tillo n s d e to n te s le s lo c a li té s p o s s ib le s q u 'il m'a
é té p o s s ib le de r e c o n n a ître l'e iic liu în em c n i d e to n te s c es v a ria tio
n s e n tre e lle s e t d ’é ta b lir en même tem p s l'id e n tité de
rO . H o g v r i a v e c I’D. p n lle n s .
Mais quoi q u ’il en so it, on d is tin g u e ra to u jo u rs n o tr e plan te
(le to u te s le s e sp è c e s v o is in e s , à s e s feu ille s m o lles offrant
un tis su p lu s lâ ch e , in c o lo re à la b a se, e t d 'u n v e rt p lu s in -
tcn.se v e rs le h au t qu e c e la ii’c s t le c as dan s c e s d e rn iè r e s :
les feu illes so n t en o u tre p re sq u e to u jo u rs o b tu s e s .et lin g u li-
fo rin es. •
s in d : bei den s e h r weichbliittiMigen F o rm e n , bei d e n en au ch
d ie Kapsel imiiièr w e n ig e r Konsistmiz z e ig t, h ab e ich immer
n u r aclil W im p ern h e o b a e h te t. Bei die sen F o rm e n sind die
B l iittc r a u c h d n r rh g e h c n d s g la tt, wiihvend sic bei d e n a n d e ren
/.uw e ilcn m it s e h r fe in e n W a rz e n m e h r o d e r w e n ig e r d ic h t
b e s e tz t e rs c h e in en .
Die liUcnsivitiil d e r F a rb e d e r Ziihne s te h t m it d e r d e r
Kap .selstreifcn in V c rh in d n n g : sin d d ie s e , so w ie d e r K ap s e lra
n d , tie fe r gell) g e fä rb t, so sin d es au ch d ie Zäh n e .
E s gehl h ie ra u s h e rvor, d a ss 0 lio g e r i c in c , g an z g eg en
d ie Gew o h n h e it d e r iihrigon Orlhotrichcn , s e h r v ie lg e s ta ltig e
.Art ist, d e re n b e stim m te Umg rän z iin g g ro sse S c liw ie rig k e itcn
d a rb ie tc t. Nur d ie V e rg le ic liu n g von z ah llo s en E x em p laren
au.s (len v e rs c h ie d e n s te n G eg en d en un d von den v e rs c h ie d e n ste
n S tan d o rte n h ab en c s mir möglicli g em a c h t, den Z u sam men
h an g d e r z iih lreiclien A b iin d e n in g en , n n te r w e lc h e n d ie s e s
Moos e r s c h e in t, zn e rm i tte ln , hescindcrs a b e r die Id e n titä t
vo n 0 . H o g e r i un d 0 . p u lle n s fcslzu sto llcii. Die Stainm art
sow o h l a ls a lle ih re A bw e ic h u n g en la ssen sicii imm er von
(len z u n ä c h s t s te h en d e n .Arten an den w e ic h e re n , w e itz e llig c re n .
m e is te n s s tum p fe n , u n te n b le ich e n , o b en s a ftig g rü n en Bbillerti
u n te rs c h e id e n .
Als C'] iriosvni b em e rk e ich n o ch , da ss irli e inm al b e i d ie sem
Moos e in e Zv v itlorbliitlic aiigetrolTen h abe.
ORTHOTHICnUM APPENDICULATLM Sciipb., h a b itu s 0 . ¡ n im ili; d io e rsum f o liis h um id is e b a s i s em i-
v a g in a n te p a lu lis e l s u b r e c u r v is , lo n g io r ib u s , a p ic e a cu to r e c u r v o s em ito r lo , p r o fu n d e su ic a tis a d m e d
ium su b c om p lic a lis , m a r gm e r e v o lu tis , m a x im e p a p illo s is , c ir c u itu su p e r io r e su h e ro su -c r e n u la to , c a ly p lr a
r a r ip ila , c a p su la lo n g ic o lla , e lU p tica , em e r y e n le , s ic c a p r o fu n d e 8 - s u l c a t a , p e r is lo m ii d en tib u s 'majuscu
lis, d en s e r e rm ic u la lis n e c p u n c ta lis , c iliis 8 la liu s cu lis d en tib u s a e q u ilo n y is s im ilile r v e rm iv u la tis , e x
u n a s e r ie ce llu la ru in e ffo rm a tis e t c e llu lis sin g u lis s e r ic i s e cu n d a e a p p e n d ic u la lis ; s p o r is lu te o - v ir id ib u s ,
la e v ib u s , m a g n itu d in e illis 0 . p um ili a equ a libu s.
H a b it. Iti arborum e l fruticuiii trunc is ambulacrorum urbis Baden unacuai 0 . p a lle n te v a r . a u r id e n tc
Majo 1 8 6 1 le g i, d a r . Jubatzka c liam e d ilio n e \ ’ind ob o iien si 0 . p a lle n li e t p um ilo immi.xtuui misil.
M a tu r . Ad fìnem tu. Maji.
Tab. IX. P la n la e la.xe ca e sp itu lo sa e , m o lle s, iiabitu inter 0 . p um itum e l 0 . p a lle n s lu d en te s (lig . Í ).
F o lia m ed io c r ite r c o n le r ta , e basi sen iiv a g in an te p a llila , e lorigato-lan c eolata, acuta, apice plerumquc
le n ile r re clin a to scm ito r to , e m edio r e cu rv a , basi concava late sulcata margine r evoluta ( 4 x ) , deh in c pro-
lu n d e carinata margino equidem revoluta (2 ; 3 , 4 , 2 x ) ; p e r icliaelialia lo n g io r a . e r e c ta , p rofunde e l irro-
■ gu la riter su lca la (9 , 10, x , x '. omnia maxime papillosa (5 , x , x '); r e ti basilari v e r su s marginem
r ec tan gu lar i v ir id i, ve r su s costam lon g iu s h tìx a g on o -r c flan gu la r i hyalino. n ied ii l'olii sen sim minore e t an-
g u stio r e ( 4 a b ) , su p e r io r is irr egu la r ite r rotundato u tr icu lis primordialibus valde s in u o sis ( 4 a).
F lo s masculus in ramulo p erbrevi raro innovante vel 3 -p h ylIo ( 1 1 , 1 5 ) solitarius ; fo liis pe r ig on ii ovato-
la n c e o la tis, inlimis late ovatis subito o b u ise acuminatis, e co sta tis ( 6 , 7 ) ; an lh e r id iis p au cis lo n g e pcd ic e l-
la lis. paraphysibus 2 ve l 3 lu te sc cn tib u s (8 ).
F n ic tu s : V a g in u la p erbrovis tiu d a, tubo v aginali adaucta ( 1 2 ) . C a ly p lr a p ulchre lu te s c e n s , p àr cis-
sim e pilosa (ID ). C a p su la in p ed ic e llo tiibo vaginali triplo lo n g io r e e l'oliLs p e r ichae tialibus em e rg en s,
e llip lic a , lon g ico lla ( 1 1 ) , lu teo la , saturatius .striata, o p e rcu lo ba.si r u b r o , r e c t ir o s t r o , s ic c a a n gu sla la pro
funde sulcala ( 1 2 ) . P e r is lom ii d e n le s pro capsulae magnitudine majusculi bigeminalìin c o n n a ti, ap ice p e r tusi
e t c ru c ig e r i, d e n s e articulati. a r ticu la lion e s atqiie lin ea e div isu ra lc s ob papillas atque opus v e rm icular c
prominulum quibiis d e n le s d or so ob te c ti sunt v ix c on sp icu a e ( 1 4 ) ; cilia 8 v a lid a , dentibus aequilonga.
laniina cx le rn a e siiigu la so r ie cellularum e tlb n u ala,
(liculala (unde notnen s p e c ie i) , d en se v e rm icu lata,
S p o r a e majusculae, pulchre lu teo -v ir id e s (1 5 ) .
A n i u c r k . D ie ses z ie rlic h e Moos u n te rs c h e id e t sic h von
dem n ah e ste h en d e n 0 . H o g e r i, von dem b e so n d e rs die k le in e
Form mit o r a n g e -g e lb e r K ap se lm ü n d u n g u n s e re r Pflan ze se h r
ä h n elt, d u rch die s ta rk z iig esp ilz ten , se h r w a rz ig e n piid eng-
z e llig e n , w e n ig e r in te n siv grim en ß l ä l l e r , d iireb die s tro h g
e lb e , immer mit e in ig en g la tte n H aa re n b e se tz te H au b e , du rch
(iie ve rm icu lirte ii Zäh n « , und d ie b r e ite n , g le ich fa lis v e rm icu -
lirte ii Wim p ern , d en en im m er e in z e ln e v e rd ic k te , eb en so mit
w u rm artig zu.snmmengcllossciicn W ä rz c h e n b e d e c k te Wän d e
d e r b e n a c b b n rie n Z e lle iire ib e an h än g en . Auch b ild e t d e r
männliche B lü th eiista n d k e in en e ig e n e n , m e h re re Ja lire liin d u ix h
imiovirendcii A s lk o n ip le x , so n d e rn die I’c rig o n ien sitzen a u f
seh r k u rz e n Ä s tc h en i i r den B la lla c h se ln d e r w e ib lich e n Imio-
vationen.
Auf deii B lä tte rn kom m en h ie un d da o v a le o d e r e llip tis
ch e g e g lie d e rte A u sw ü ch s e v o r , w ie bei v ie le n mideren
Arten d e r Gattung (1 6 ).
s e c u n d a e s c r ie i c e llu lis s in g u lis a d h a e re n tib u .s a p p e n -
in te rn a l a e v i s , p a l l id a , lin e a d iv isu ra li n o ta la ( 1 4 ; .
OLiC fv. C e tte jo lie p e tite e sp è c e se d istin g u e d e sa
voisin e, VO. llo g e r i v a r . a u r id e n s , p a r se s reu ilics to u jo u rs
t r è s -p o in tu e s , fo rtem e n t p a p ille u s e s , d 'u n tis su p lu s s e r r é , e t
d’un v e rt moins su c c u le n t, p a r sa coiffe é g a lem e n t ja u n e
(le )iaille ma is h é ris sé e d 'u n p e tit n om b re de p o ils lis ses,
p a r le s d e n ts p é ris tom ia le s v e rm ic u lé c s au lie u d 'è tru po iii-
til lé c s , e t p a r le s c ils b e au c o u p p lu s la rg e s , é g a lem e n t v e r -
in icu lé s e t p o r ta n t su r le u rs liords des a p p en d ic es av e c les
mêmes re liefs e t p ro v en a n t d e la sé rie c e llu la ir e voisine. I /in -
flo re sc en c e m â le n 'e s t p a s fo rm ée p a r un sy s tèm e d e rame au x
p a rtic u lie rs , mais les fleurs sc tro u v e n t iso lée s su r des rain u les
tr è s - c o u r t s dans le s a is s e lle s des feu ille s d e l'in n o v atio n
fem e lle .
On ren c o n tre q u e lq u e fo is su r le.s f e n ille s , comme c e la a
lieu dan s d 'a u tr e s e sp è c e s , d e s e x c ro is sa n c e s a rtic u lé e s elliji-
tiq u e s ou cy lin d riq u e s d ’un b ru n o liv â tre Oig. 16».
S P E C I E S D I Í U I A .
ORTHOTRICHUM SAXATILE ^^üOD5 O. a n om a lo s im ü lim um , d iv e r sum : f o liis a n g u s tio r ib u s , la n c e o la tis
e t e lo n g a to - la n c e o la tis sen sim a c u te a c um in a tis , c o s ta m u lto c r a s s io r e , s o lid io r e , r e ti b a s ila r i p a u lum
a n g u stia re , c a l y p t r a p r o m o r e m a y is p ilo s a , c a p su la a n g u s tia r e , su b c y lin d r ic a , s tr iis 8 a u r a n tiis lorigis
s ic c ita te v a ld e p rom in u lis e t 8 'a lle rn a n tih u s b r e v io r ib u s s p u r iis in f r a o rific ium p o s itis s ic c ita te v ix
co n sp icu is, p e r is lom ii d en tib u s g em in a tis p e r p a r i a c o n ju n c lis , s a tu r a tiu s Uncl'is, u t in 0 . a n om a lo r e m
o te a r lic u la tis v e rm ic u la tis , c iliis 8 ir r e g u la r ile r e ffo rm a tis v e l omnino nullis.
O rlh o trich w n a n om a lum (Hedw.) H ook. o4 Tavl-., Mu sco lo g . B r il. W ilson, B r y o l. B r it. p. 177.
0 . s a x a tile (Biiiu.) W ood, ì^o te s a n d o b s e r v a tio n s on the O rth o trich um an om a lum o f fo r e ig n a n d B i’itish
au th o rs, in P h y to lo g is t i 8 6 0 .
H a b it. Ad muros e t sa x a calcarea Britanniac satis commune. •
M a tu r. Ve re .
Tab, X. C re scen d i modus, habitus, magnitudo c t co lo r plantarum 0 . a n om a li (fig. 1).
F o lia in le rio ra a n g u ste lanceolata ( 2 ) , asc en d en d o sen sim latiora e t e lon g a to -lan c eo la ta , pedetenlim a cu minata
acuta ( 2 5 ) , carinala, margine plus minusve r e llex a ( 3 x ) , r emote papillosa, co sta cra ssa , su b tc re ti,
e c e llu lis ch io rop h y llo sis eirormata haud papillosa ( 3 x , x b ) , r e ti basilari v e r su s costam elon trato-r e ctan gu -
tari (4 b'), ve r su s marginem b r ev io r e ( 4 b - ) , apicis punctiformi rotundato ( 4 a ), basis Ibi. perichae t. laxius
texta (5 b). Vide pro comparatione folia latiora (1 , 2 , 3 ) cum co sta an gu stio re (2 x 1 ), 2x 1 )') 0 . an om a li.
F lo s m a scu lu s ut in 0 . an om a lo .
F ru c lu s : C a ly p lr a magis pilosa, straminea v e l albicans. C a p su la ex ovato -ob lon g o cylindrac ea
( 5 ) . lu t e s c e n s , str iis 8 rufo-aurantiis ad orificium inc ipientibus e t infra mediam capsulam productis e 4
se r ieb u s celiuiarum e ifo n n a lis , atque 8 bì-evibus a n gu stis infra capsulae orificium orien lib u s haud raro sp u rns,
sic ca 8-co sta ta ( 6 ) . O p e rcu lum rc ctirostrum, basi auranlium apice pallidum. P e r is tom ii d e n ie s 8 bi-
ge ininali, in liuca divisurali media plus minusve la cu n o si, lutei s ic c i a ibicante s e r e d i, huiiiiili capsulam clau-
den tes, v c rmiculati: cilia 8 partim p erfecta partim im perfecta, d en lib u s breviora, hyaiina ( 7 ) . S p o r a e rufae
minimae 0 . a n om a li. Vide capsulas 1 6-su lcatas (fig. 4 , 5 ) , peristomii d ente ili sim p lic iter geininatum (fig. 6 )
0 . a n om a li ejusd. tabulae.
m
?