113 SA PO TEA E : USUS.
115
l'!f
Percliii, muís ne doua« les autres roactious qu'eu opérant sur la Gultii-
l’crclia sèdie. L’acide nitrique concentré le triiusforiiic iil «ne matière
jaunâtre, dans laquelle on de'couvre de l’acide picrique. L'aïuinouiaque
liquide nc le coagule pas, mais elle y fait naître des âocons bruns. Siifiii
l'éther y décèle des tr.ices d’Iiuile fixe. La Gutta-l’eiclia de Surinam n
été. cotée, à la Bourse d’Amsterdam, aux uiômes prix que les meilleures
sortes du commerce. Notice sur la Gulta-l’erclia de Suriuam, in Aun.
des Scienc. uatur. IV. Série. ATI. 280,
Praeler siicctim lacleuin Sapoteae aliîs etiam parlibus
mulliplicem praebeut utilitatem. Haud exigims est
iiuiiienis earnm, tpiae propter fructus magnos, carnosos
et sápidos magni aestimaiilur et jam ex autiqiiis
temporibus frequenter coluiitur. Complures cultura non
solum per magnam Americae tropicae partem sunt pro-
pagatae, sed etiam, nú Seiyota Achras et Lacinna
inammosa in Veteris Orbis regiones, Indiani orientaleni
et Pbilippinas ínsulas inlroduclae. Omnium autem maximi
Iiabetur S apota A ch ras cnm varietatibiis (supra
p. 5Î) descriplis). Frncfiis dileclissimns, priinum quidem
austeras edulis solunimodo est quando jam pulre-
scere eoeperit, quod fieri si non decerpitnr in arbore
ipsa solet ; hac aulem postinaturatione peracta caro
sordide albescens mollissima est et saporis dulcis gratissimi.
lu meiisis ubique apponitur et veiiit in foris,
suntque uon pauci, qui eum Ananassaui aiitecellere,
imnio omnibus Americae poiiiis palmam praeripere con-
tendanl. Amer. 58.). Cultura arboris eo niajorem
fert quaestiiin, quum non soltirn fructuum bonitate
sed etiam abuiidaiilia excellât et praeter illos alias quoque
partes, semina, lignum, cortieeiu et de quo jam
egimus succum offerat.
E genere Lacumn ob fructus edules passim co-
luiitur L . Bonplandii (supra p. 64.) in iusulis Aiitilla-
nis el probabiliter eliam in terra continente; porro L .
mammosa (supra p. 66.) iu terri.* Amazoiiicis passim
ü iq u é , colonis liispanis S a p o t e - g r a n d e , anglis
M a r in e la d e - t r e e vocata. L . Caimilo (supra p. 79.),
e patria Peruvia in Brasiliae terras aequatoriales introducta
ibique frequenter culta extat nomine Abin.
Aliarum quidem fructus comednntur, neque autem arbores
colunfur, uti L . Rivicoa (supra p. 7 1 .), L . p ro cera
(supra p. 7 2 .), L . laurifolia (supra p. 80.) et L.
ghjcyphloea (supra p. 82.). Quamvis in coiupluribus fructus
maguitudinem uon coiiteninendam adipiseuntur, aitameli
ob saporem vilem miuoruDJ tantuni gentium existi-
maiitur.
Majore inter arbores americanas fungitur muñere
Chrysophyllum Cainilo (supra p. 9 4 .), iiicolis C a in
ito , coloiiis gallicis C a im itie r dictum cum variela-
tibus supra (p. 95.) descriptis, inter quas dileclis.sjmae
a. jamaicensis, Anglis S t a r -A p p l e , et caerulea,
quam Galli G r o s B o u is vocant. Fructus bonitate,
magiiitudiue et colore inultum varii, carne copio.sa et
formosa praediti, sueco lactescente post maturationem
glutinoso „ita ut comedenlis labla obveslial“ repleti,
multi apud Americanos aestimantin- et in mensis apponi
solent, Europaeis antem pleri.'sqne iiegligiinfiir, Arbor
iu insiilis Aiilillaiiis indigena sed jam ex aiiliquis temporibus
culta mine per magnam Americae tropicae partem
divulgata e st, ubique cultiiram eiTugieiis et iu silvis
elferaus ueque lameii hac re ullo modo depravala.
— Alia quoque Chrysophytla fructibus edulibus gau-
dent, sed ob s^iporem hand ¡la eximium in culturam
nou vocantnr, e. gr. arbores Antilleiises Chr. mono-
pyrenum, microcarpum, aryenteum al. Praeter alla-
tas paucarum tantum Sapotearum fructus in America
laudanlur. Enumerare snfficiat iliewiwso/ic'Hi subsericeam
et Balatam*') atque S id e ro x y lon ruyosum, Anglis
B u l l - a p p l e - t r e e A’ocatum.
Semina nonnullarum Sapotearum in usum veniunt
medicinalem. Sapotae Achradis, nomine g r a n a S a p o -
t i l la e , amara et stryplino et mucilagine poilentia in-
serviunt contra debilitalem membranarum mncum pa-
ranliiim, praesertim systemafis uropoetici (in dysuria,
catarrlio vesicae), decocto, lotioiie, injectioue (Mart.
Syst. mal. med. veg. Bras. 48.). Fusius de praepa-
ralione et adhibitione horum seininum agit Jacodw
(Amer. 58.): Seminibus decorticatis atlribuunt Martini-
censes vini maxime diureticam ilsdeinque passim iitnn-
tur ili dysuriis, straugiiriis similibusque niorbis. Videlicet
sex semiua pro dosi in mortario comminuta im-
mixtaque vini aut aquae cyallio, uno hauslu sumeiida
quotidie porriguntur, aut majori iminiscentur Jiquoris co-
piae; uiide turn snmit pro lubitu aeger, ita ut evacuet
ili diem. Repeti jubetur dosis ad levameli usqiie mali.
Semiiiuiu vero dosis ad duodeiiimi numerum augetur,
nuiiquam ultra ; si aegri temperamentum fortius aut
morbi ratio auetas medicamenti vires requirunt: alias
dolores atroces geuerant nec periculi suut expertia.
— Semina Lucumae Riv icoae (supra p, 7 1 .), ineolis
G u y t i- t o r o b a vocatae, nomine .Taune d’o e u f (ovi
vitellus) Cayennae venduiitnr et eodem modo iisdem-
que iu morbis adhibentur ut arboris G u y t i- ib a (P le -
ragina ru fa , A r r u d a ex Koster, Travels iu Brazil.
1817. II. 3 7 8 .), ut Pjso narrai (U. 137,): dracliuia
ejns plus minus rasa optimo cum successu ex liquore
datar convenienti contra dysenteriam. Idem praestat
duplici quantitate exhibitum ad sistendos qiiosvis sanguinis
fluxus. — Lucumae mainniosae semina amyg-
dalis amaris sapore aemula, teste cl. Scuomduugk, aci-
dum hydrocyauicuin coutiiieiitia ventrículo introducta
SAPOTEAE: USUS.
ruciLs Mimiisopis cujusdain, colonis in Guyana anglica Biille-
ce dictac, a-cl. Uon. SciiOMiiuitoK ditiii probe niaturuuril dullclo-
is praedlcatiir. Maguiludine frucliis ColTenc esse fci-tur, q«iiinol>-
m vix Mimusops Jialuta Giiitn., cui etinm noiiicu est Dnllc-
ee, iotelllgi iiotcst. Scd liuuiti complures Sapoteac lioc uoiiiiue
iviaii utimtiir, cl. SciiowitunoK pvobabllltei' allliiuui vidit speciem.
veiieiii istius haud levi gradu symploinala excitare
valeiit
Etiam Sapotearum in Vetere Orbe cresceiiri--
complure.s ob fructus et semina
116
..„.u,,....-.. .......... ..1 usuili vocatae et in
Americam ve l jam introdiictae vel quae inirodiicantur
dignae sunt. Russia Jussiae i Tuss. fxc Lucuma mammosa
ej. Aiit. II. 29. (. 6 ,), Mimusops K a u k i L.,
Mim. (imbricaría) coriacea Miq. (supra ji. 44.) et
Mim. Imbricaría W illd . ( = Imbricaria maxima Poir.)
edules praebent baccas; Mim. Eleny i L . fruclu.* (riti
ili aqua calida gravidis in difficili partii commode
daiitur (Rheede Hort. Mal. I. 34.). Ex ejusdem plan-
tae iiucleis Javani et poiissimiim Sinenses in .lava habitantes
oleum iioruiit expriinere, quod pictores atlbi-
beiit ad pigmeuta loco olei Lini, quo et picturas so-
lìsque iimbracula seu umbellas obliiiiuiit et reparaut.
(Rumpli. Amboiii. IH, lit i . ) . Oleum liquidimi semiiiiim
Bassiae lonyifollae I j. et prò luceniis cibisqiie et in
sapone praeparantlo adhibetur iiec-iion in medicina domestica
contra scabiem aliosque cutis morbos iuservit.
Semina nonnullarum pollent materia pingui, qua elicita
butyri vice utuutiir in celebri illa arbore africana
Bassia P u rk ii a peregriuatore nominata, Bassiae bu-
tyraceae Ro x b . autem tamquam unguento in vulneri-
bus medendis.
De florum usu nil iunoluit, quantum perliiiet ad
species aniericaiia.s. In Vetere Orbe Bassiae latifo-
Itae Roicb. flores et crudi comeduiitur, uvas exsicca-
las s. d. Coriiilhas sapore aemulantes et adhibentur
ad destillanduin liqiiorem queudam valde spiriluosum et
inebriaiitem, quem Indi MoAvra vocaiit. Bassiae lon-
gifoliae L . flores primum sole deiii igne tosti eduntur.
De floribus Mimusopis Elengi L. aqua deslillatiir odo-
l'Hla et „quae propinatur ac prodest Melaiicliolicis ac
febri Iaborantibus“ (Rumpb. Amboiii, IH. 191.). Foliis
utuntur K a u k i L ., quae e Malabaria introducta
in America colitur. Cum radice Curcumae et
Zinziberis foliis coctis et contusis cataplasma confici-
tur, quod èumoribus quibusciuique impositiim pofenter
eos iiiaturat. Ex iisdem foliis in Sesami oleo coctis,
addito cortice hujus arbori* pulverisato, litus praepa-
ratus, qui affectui paralytico eiidemio. Indis B e r ib e r i
- dicto, sanando summopere conducit (Rheede Uort. Mal.
IV. 64,). Bassiae longifoliae L . in India orientali folio-
lum decoctum cum succo laeteo fructuum immatiirorum
et corticis praeserlim in morbis rheiimaticis adhibetur.
Paucarum tantum Sapotearum cortices iu usum
medicinalem veueruiit, alterius Lucumae glycyphloeae
(sopra p. S 2 .), iioiiiinibns In iy r a - e em Brasiiieusium,
C a s c a - d o c e Lnsitanornm, M o n e s ia pliarmacopola-
m»ii Jampridem cogniins. Nuper in Europam est intro-
uctus et pro adstringente aummae ellicaciae laudalus.
s Z T ’ gravis, sapore primum dulci,
deiii austero, stypiico. Coiilinet niuKnm acidi pedici,
aeidum strypliiiicum, maleriam sui generis a cl. viris
Deiiosxe, Hexhy et Paykn M o n e sin um niincupatam,
acrem, sapoiiiiio et parilhiiio HlTinem, porro glycyrrlii-
znmm, cliloropbyllum, ceram, stearinum, aromalis vestigia,
materiam riibro-liiigeiKem, quae illi in cortice
Cinclionae similis dicitiir, aciclmit malicum, calcem nia-
licam et pliosphoricani, magne,siani plio.sphoricam, kali
sulfuriciiin, muriaticiim et malicum, oxyda ferri et mangani,
siliceam.-) Extraetum in Bra.silia e coriice pa-
ratum ad iios foro venieas, quartam corticis partem
prae se feri, in aqua lotum solubile, magna parte iu
alcohole vix in aethere, inter medicamiiia numeratili’
stryplnio (ferrunt coerulenm praecipitanie) poilentia et
adstriiigentia, simul partibus niiicilaginosis et dulcibus
donata ideoque in corpus hiimaiinm mite agentia. Usus
apud Brasilienses contra leucorrhoeam, diarrhoeam ato-
nicaiii, metroiTliagiam, iuflaminaiioiies clironicas membranarum
mucum paraiitium rei., in Gallia et Germania
nuperrime non siiie laude repetitns (Mart. Syst. mat.
med. veg. Bras. 48.). In medicina domestica succus
lacteus e recenti cortice expressus contra scabiem et
tiueam capitis prae aliis reinediis adinbetur (Piso i l
146.). In officiiiis Europaeonini M o iie s ia e usus mox
exolevit, quum nullo modo alia remedia adstringeiilia,
uti Catecliu, Rliatauiam aliaque inter iios usitata su-
peret (Pereira Mat. med. II. pars I. 1530.). Sapotae
Achradis quoque, Dipliolidis, nonnullarum Bumelia-
riim in Aulillis habitantiuin et Mimusopis K a u k i cortice
amaro-adstringente ad febres fngandas pas.sini coloni
uluiitur- Bassiae longifoliae L . cortieem contra
scabiem in usu esse fert cl. Don (Gen. Syst. of garden.
IV.). Rheede (Hort. Mal. I. 33.) haec reiulit de
Mimusope Elengi L. : corticis decoctum servii pro
angina uti et dolore deiitium, gutture seu ore eum eo
abluto.
Lignum Sapotearum maximae est compagis, quum
contextus perpaueis tantum vasibus perforatus e cellu-
lis aiigiistis valde pachypleuris coiiflalus sit. Durissi-
inum et ponderosissimuiii igitur plerisque existit, securi
mukum resisteus, in sectioiie laeve atque lucidulum,
*) Qu.iiitita(M, ijuibus nintori.io illae iu Mouesia coutineiiliir, sccuu-
duiii aii.ilysein viioruiii cl. Drbossc, Ukmiv ct Paven, haec suiit;
Vestigia nroiiiatis, sleariiiuin, ulúorupliylliiin, cera. . . 1 2
Glycyrrliiziuuiii............................................ ’ . . . . 1,4
Moiiesluuui................................ .
Acidiiiii stryiihuicuni..................................................... ......
Malcfia rubro-tiugeiis.................................. 02
...... (vestigi.!), calx malica ......................................... 13
Sali.! luetallicn (oxydoruiu kali, calcis, iiiagiiesiac, si- '■“■•i)......................... .. Acidum iiecticum et ligninuui......................................... 7
>1 ' I
' i !
100,00.
i l