feÁ - , 'i
£ ' h \ , !
m m
i í
* ' '1
' ' í
■'¥
' f j
': 'V' é ‘
' f e 4 .
Genera specierum numero praepoiiderantia sunt:
Speclcs cotius Americae australis
apud Ciioisy ¡ apud n
Ipomoea (incl. Quamoclit, Balnt., Pliarbit.,
Calonycl., E s o g o n . ) .......................................105 146*)
Jacquemonlia..................................... 18
Convolviil
Evolvulus .
81 14
252
Haec genera majora in America australi tropica,
praeserlim iu Brasilia, prae caeteris inundi parlibus
manifeste praevalent, excepto tamen Convólvulo, quem
e x t r a Brasiliam majorem specierum iiumerum cx-
liibere videmus.
Distribntio Convolvulaceariim secundum z on a s
g e o g r a p h ic a s sequeiili tabula demoiistralur**):
Dryades et Hamadryades pertiuent. Id quod, cum
distributioue per reliquas Brasiliae regiones pliytogeo-
graphicas, tabula sequente illustratur, de qua solummodo
praemoiieudum, luiiueris m a jo r ib u s ad siiiistram positis
nos numerum specierum omnium indicasse, quae
in regionibus infra quas numeri leguiilur proveniunt;
numéros contra m in o r e s, ad dextram positos, numerum
specierum terris illis p e c u lia r ium , alibi haud crea-
centiuni, significare.
CONVOLVULACEAE TEH QUINQUE FLORAE BRASILIENSIS
REGIONES DISTIUBUTAE.
Species extralropicae (228) ad trópicas (639) sese
habent ut 1 : 2 ,8 . . . . ; contra species extralropicae boreales
(109) et australes (119) numero vix differre
videntur, sed ratione habita extensionis terrannn in
hemisphaerio australi extr.a tropicum multo minoris quam
in boreali, revera in ilio multo numerosiores sunt.
Convolvulaceae suut plantae eximie lie lio p iiila e ,
lucem avide adpeteiites, ephemeros saos soli aperientes
flores, vespere eos clandeutes postea non iterum ex-
paiisuros. Exceptioiiem quidem offerì ¡pomoeu (C a-
lonyction) bona nox L ., qaae tamen etiam interdiu
saepe flores apertos osteudit, et fortasse etiam aliae,
sed procul dubio paiicissimae tantum specie;
peculiaritalem exbibent. Crescunt igitur, saltem pro
maxima parte, locis apertis, soli expositis, in arvis,
campis, sepibus, virgultis, ad sylvarum margines, secundum
aquarum ripas, obscuritatem vero umbramque
deiisain iiiteriornm sylvarum fugieiites. In paludibus
V. locis quandoque inundatis haud multae, in ipsa aqua
viventes iiullae iniiotueruut. Ita etiam in Brasilia
regiones praediliguut, quae a fluviis magnis remotiores
tam solo quam aere minus húmido gaudeiit et sylvis
miuus densis, sed potius campis herbosis fruticetisque
humilioribus vestilae sunt; maxime igitur ad Oreades,
Calciuyction
Quiiitiocllt
Pliarbtils .
Euipoiiioea
Ditraaostyles
Evolvulus .
OiclioDdra .
*) Deductis speciebus apud CnoisYusi sub ìpomuia militanti
nos ad alia genera (v, g. Jacquemuutiam) rclatis.
**) Indicatioues quoad species AustraU-Afnericanas aecunilun
nostram, quuad reliquas secunduiii Choisvum factae suat.
De Convolvulacearum ratione ad geologlcain
cheiiiicamque soli naluram adiiotatioiies satis exactae
desideraiilur. Quaedam nonnisi in arena maritima litorali
crescentes, v. g. ipomoea ncetosaefolia, pes-caprae,
a su rifolia, Ried e lii, Calyslegia Soldanella, Evolvuli
iioniiulli, terra salibas praegiiaiite egere videntur.
Maxime denique regiones et stationes c a lid a s
I. rtiiuc amaiit, ita ut nonnisi in zouis tropica et temperalis ineaiidem
veniaiitur, intra trópicos circuios specierum et individuoruni
numero, evolutioiie perfecliore et pulchritndiiic
egregia excellaiit, inde vero polos versus, et quidem
in utroque hemisphaerio gradu fere aequali, decrescaiit
et limites suos vix ad circuios polares usque exlendant
(exceptis furiasse Convólvulo urvensi et Calyslegia
sepium'), certe sallem eos non transgrediantur. Simili
modo et eandem ob cansam eliam pro altiere elevatione
iocorum supra oceanum rarescunt; ita species Europaeae,
quarum maxima para regioni Mediterraneae propria,
parum in montes, saltern non ultra regiones cerealium
culturae subjeclas, adsceiidunt, in regione alpina igitur
penitus desuiit ; etiam in Brasilia Convolvulaceae in
Oreadum regione, quarum montes altitudinein 5000—GOOÜ
pedam vix superaut, immerosae quidem occurrunl, sed,
quantum scimus, stationes demissiores elevatioribiis
praeferuiit.
DE CONVOLVIILACEARCM BRASILIENSIUM
USÜ.
Duae sunt mullaruiii C'onvolviilaceanim proprielates,
quae lias plantas Iiomiuibus utiles reddunt; altera versatili
ili r a d ic e tu b e r o s a iiaud paucis speciebus
(praecipue Ipomoeae generis) peculiari; altera in su c c o
l a e t e o , quo tota pianta, pracsertiiii rhizoiiia illud lu-
berifonne, scalei. Tuberà enim illa suut pareiicbynia-
tosa, demum saepius ligiiesceiitia maguuitique voluuien
el pondiis usque ud 10 — .50 libraruui attiiigeiitia, et
continent materiem amylaeeam, saccbaro et mucilagine
plus minus mixtaui, quae, nisi .subslaiitiis nocivis alienata
e st, hoiiiiiii nninialibusqiie alimentiiiti praebet salubre
atque gratum. Succus lacteus vero, ex aliis variisque
iiiatei'iebus compositus, virlute drastica pollens, specie-
rum plurium usui in arte medica ansam pniebuil.
Ipomoea Raíalas h am .. B a ta ta , B a ta ta da
t e r r a vel etiam J e t i c a Brasilieiisibus appellala,
pianta iiicertae originis, forsau ab Aetliiopibus iu
Americam aliata, tubera largitur nutritiva, iiomiue
B a t a la e s. B a ta ta e d u lc e s (Anglis S w e e t P o t
a t o e s , Gallis B a la t e s d o u c e s ) cognita, a remotis
inde temporibus apud gentes regionum tropicarum cultura
producla et in usu domestico fuisse videiur.
Nunc per oimiis lerrariim orbis regiones calidiores ho-
iiiiiiis indu.stria propagata est. Nou mirum igitur,
plantam periuultas extiibere variaiiones, tani forma foliorum,
quam praecipne magnitudine, forma, colore et
sapoi-e tiiberiiiii diversas. Tubera Batatas, elsi multo
minus nutritiva quam illa Solani tuberosi, lamen in
zona tropica, ubi (exceptis locis montium elevatioribiis)
Solaiium minus prospere succedii, hinc inde in homiiiis
oeconomia propenioilum illius locum tenent, sed iuter
plantas alimentarias vix uiiquaiii eandem dignitatem
competere possunt ac Cereales, tubera Solani, Jnlro-
pliae .Manihot, Dioscoreue (Yarn), Colocasiae escu-
lentne (Taroo), nuces Cocos, fructus Musae et Vhoe-
nicis daclgliferae, fécula Sago etc. In Brasilia saltem
Batatae cultura el usus haud magni momeuti sunt.
Inter Convolvuláceas m e d ic in a le s primum oimiiiio
locum tenet Ipomoea (Exugonium) V arga ÌVeuder.
(supra p. 221.), cujus tubera exsiccata iiomiiie R a d ix
J a l a p a e , .secundum Dodonaeum anno I5.V2 iu Euro-
paui introducía, medicis ut remedinm drastico-purga-
tivum egregium cognita et ¡ii usu uulversali sunt.
Planta quidem est moiitiiiiii Mexicaiiorum indigena, in
Brasili.^, quantum scinius, noiidum reperta. sed culturae
in Brasiliae centralis montibns el provinciis auslralibiis
teiitandae commendanda. Inter varias liiberniu .lalapae
species, quas pharmacopolae ilisliuguunt, illa prae-
slaiiti.s.sima est, qu.ae (eerie ex Ipom. Purga Weiider.
proveniens) J a la p a ro tu n d a s. p o n d e r o s a vocatur
et sola in plianiiacopoeis europaeis recentioribus ad-
inissa est. Hujus specimina optima sunt subglobosa,
nuce Jiiglandis paullo majora, fiisca, el in 100 partibus
15—17 partes resinae continent, dum specimina minora
(verisimiliter e planta juniore provenieiitia) et J a la p a e
sic dictae p y r ifo r in is et d ig it a la solummodo 8—1.3° ,,
resinae largiuntur. Illius (sc. Jalapae rotuiidae) tubera
exhibent tria corticis strata: exterius scil. suberosum
et iners, intermedium s. parencliymatosum, quod praeter
amyliim, gluten, crystallos calds oxalicae etc. in cellulis
propriis sparsis niajoribusque m a le r iem r e s iiio sam
albidam, hand pellncidaiu coiifinet; et stratum inlimuui,
coi texlura similis ac strato intermedio, sed cellulae
minores et resiniferae copiosiores. Seqnitur deinde
•Stratum cambii fuscum et corpus fibroaiim v. lignosum,
quo praeter amylum, crystallos istos etc., multae etiam
coiilineiitui- cellulae resiniferae. Dislinguunt cliemici
in Jalapa duas resinae species diversas, quaruni altera
proportione IO—l “ “ ,,, altera (quam resinam mollem,
Weicliharz, vocaiit) 3 —5% adest. Resina Jalapae
officinaruiii partem s. materiem contiiiet in aethere non
solubitem, quam K a y seh ijs R lio d e o r e tin um voca-
vit (C H35 O.jo) e l siib.sfantiis s. d. Glycosideis accen-
suit, Mayehcs vero C on v o i vu 1 inum iiominavit
(C„H-,aOj,), quod liomologuiii J a la p i no (scil. resiuae
in aethere solubili ipomoeae Orizabensis). Rhodeo-
retimiiii acido sulphurico soiutum lluidum est colore
ainaraiilaceo insigne, unde nomen. Altera resina
in Jalapa conteuta, in aethere solubilis, P a r a -
rh o d e o r e t in um vocata est (cujus .Jalapa officinarum
fere fi“ , contiuet) et virtute drastica caret.*)
T u b e r a J a la p a e l e v i s s. O r iz a b e n s is , s.
S t ip i t e s J a la p a e pliarmacopolarum, ex Ipomoea
On'zabensi provenieiitia, resiuae 8 “/„ conliiientia, Radi
x M e c h o a c a n n a e a lb a e e l g r i s e a e (ex//)o«io««
J a la p a Pursh) et R a d ix T u r p e th i (Convolvuli
T u rp e th ilì.R r.) plianiiacopolaium, simili virtuti gaudeiit
ac Jalapa ponderosa, sed multo debiliore et minus
certa, quare ad obsoleta rejecta sunt. — Guminiresina
S cam m ou iiim (e radice Convolvuli Scummoniae et
fa rin o si L., in Graecia, Syria, Oriente etc. indigena-
ruiii, producía) Pararhodeoretini 70 - 8 0 “ „ coiithiere
dicitur et olim sicut Jalapa iu .Medicina adhibita,
apnd uos vero ob effectum minus lulum, immo saepius
noxiuiti, mine Jalapae praestaiilia fere onmino ex usu
repulsa est.
In Brasilia iusuper, saltem apud indigeiios, sequen-
tes Convolvulaceae ob radicela (uberosam draslicain
.Jalapae ad instar iu usu suut: Operculina Convolvulus
*) Cf. Küiii.Kii et ZwccRK, Viitcrsiicliiiugen über die drasitech wir-
kcudcu Uiirzc der Ciinvolvulacceii, iu P. Vorwerk, Neues Jaiirbucb
der Pliiiriiiudc, Vol. .VJ. lieft I.