ff
fl^ t
Iii
fJI Äi j'^i
: ¡ '1'
A D E X C E L L E N T I S S I M U M
B A R T H O L O M AE UM
E U S T A C H I U M
Praeceptorcm Optimum
P E T R U S P I N U S .
O .'L im Pergamides velut Magiftcr
Faifa fcripta refeJiit infcientis
ThciTali, mcthodum docens medendi,
Sic meus quoque BARTHOLUS , p r o a c em
Faftum, & di£la refellit iinpudcntis
Vcllali, methodum docens notandi
Quaque in partícula, íitum, figurara,
Strucluram, numerum, ordincm, atquc ncxum.
Illi poftcritas adhaeret omnis,
Et mirata colit Virum, futura
Te nobis, Pater, invidebit actas
Seque ortos citius volent Nepotes
Fortunata nimis, nimis beata
Per te fécula noftra praedicabunt.
D E
DE USU TABULARUM.
QUanc]iiam ad hanc Explicationem Tabularum nihil opus (ìt gradibus
Euftachii, volui tamcn ut addercntur , ne fi quando ufus eorum es-
- l e t , defiderarentur. Quod cum fecerim , etiam de modo iis utendi
dicendum eft. Et ipiè quidem Euftacliius praecipit haec.
Reguìam ex chana aut aere faeno laútudtne digitali, quae longitudine harum
Tabuìarum latitudinem exaequet. Earn dividito in gradui ipfarim Tahularum
gradtbus ac nutneris refpondentes ; [ed regulam accommodabis ad lineas
altitudini! Tahidae ex eo numero, quem ipfarum index oflendit ; quo autem
lineae eoneurrerint, angulumque eßecermt , ibi quaeßtam partem inventes.
Illud vero aliendito in indice, locos harum partium, quae depiÜae funt,
commonjìrante, priore numero altitudmem, poßeriore latitudmem ßgnificari.
Potefl etiam aut ex ferro , aut ex Ugno fieri circulus planus, cujus ambitus
fit paulo major , quam longjtudo Tabularum, eique alter um filum reBum ,
& alterum transverfum ad ángulos reSlos protraSmn obducere ac infigere oportet.
Si enim ejufmodi regulae fila numeris altitudinis ac latitudims in Tabula
4efcriptis , accommodabis-, punii um, quo fila fefe interfecant, partem, quam
inquirís, oflendet. . - . .
Ad primum autem modum Soldatus in Monitis ; Cum ufu , i n q u i t , deprehenderimus
fore , ut fit praefata regula non prorfus Uli fitmilis conjlrueretur,
quae ad indicandas partes à nobis adhibita fun, jam angulus ex concur-,
fu linearum oriundas plus juflo anterior aut poßerior efificeretur , qui proinde
aham ab indicata particulam Tabulae demonßraret ; propterea duas regulas ,
qmbtis nos ufii fuimus , aeri incidendas curavimus , quanm quae brevior efl,
oBo priortbus Tabuhs aptabitur, quae vero longior, in reliquis adhibenda erit.
Addit deindc, ßudendum efifie , ut lihrorum compaBor inter pulfandas tundendasque
libri paginas , easdem quoque regulas mtus reponat. Cum enim
Tabulae per iBus mallei panilo porreBiores in latitudine fint evafmae-, certe,
nifit etiam regulae id paterentur, jam quaefiitae partes aegre inveniri poffent.
Addit porro , ftudendum eile , ut ab eodem ßibliopego praediBae regulae
crafifiori chartae membranaceae fuperinducantur, atque à libri vertice filo pendulae
collocentur. Animadvertendum t amc n , regulam ex charta , c um, ut
crajfiiort chartae membranaceae fuperinducatur, glutine illinitur, madcfaciam
ex e o , laxari , fierique longiorem , & magis etiam, ubi deinde iuper craslìorem
illam cha j t am aequaliter extenditur : & quamvis deinde, cum ficcatur,
rurliis fe c o n t r a h a t , breviorque fiat, incertum tamen e f f e , an ad juftam
longitudincm reditura fit, nec ne.
Denique addi t , cum Inciforis incuria contigerit, ut non fingulae Tabulae eadem
conßent latitudine, necefife e f f e , ut, dum eadem regula uteris, illiusprincipium
in primo Tabularum latere , ac fupra illam altttudinis lineam , quae
hguram immediate refpicit, ad amufifim femper apponas, ipfimsque finem extra
alterum Tabularum latus excidere facias.
De lecundo autem Euftachii modo adr aone t , non omnibus Tabulis congruere
poffe, cum graduum , feu numerorum vefìigta in hafii quoque impreffa
expofìulet, eademque in plerisque prorfus defiiderentur. Cui tamen mo d o , five
charta Tabula rum tundendo fiat porrecäior, five laxet fe húmido aeris , five
calore coutrahat , five alia fit in aliis aliiscpe Tabulis graduum magni tudo,
G i quae
il ili