versus
n
tememotu m deformata iacent, Guayaquilium venit, turn Panamaidem, et inde
Septemtrionem Sancti Blasii portum atque adiacentes silvas. Hinc retrogrado itinere versus
Austrum perrexit, novaque peregrinatione per montes valles, planities discurrens Montevideo
tandem venit, atque inceptum iter fauste terminavit. Numerare vix possum qua se-
cum adsportavit mineralia insecta et prscipue plantas, quarum numerus I o .o o o maior, ea-
rumque tertia saltern pars Botanicis ignota. Non omnes ille determinavit; utpote qui earum
exsiccationi atque conservation! semper intentus, vix otium habebat ad rite explendum mu-
nus, quod non nisi libris circumdatus atque animo tranquillo obire posset: nihilominus quam-
plures accurate descripsit et plusquam tercentum iconibus depingi curavit, qua mihi utilis-
sim® fuerunt ad meas delineandas.
In hac ditissima plantarum collectione plures famili® mirum in modum auctse conspi-
ciuntur, inter quas eminetilla Filicum, quorum forma elegans, fructificatio varia, multitudo
denique specierum, intuentium oculos oblectat, animumque allicit. Sequitur deinde Com-
positarum cohors, copiosior, pulchriorque pracedente: Graminum postea atque Labiatarum
phalanges, qua: novitate, formis, numero multorum Botanicorum vigiliis sufficient. Per-
(a) Quamplures ignivomi montes exsistunt in Qui-
tensi Regno, quorum viscera perpetuo fervent, unde
vapores densi,et sæpe flammæ per foramina prodeunt.
F it etiam sæpissime, quieta te rra , in ipsis rumor,
mugitusque horribilis, qui terræmotum prænuntiant,
cui regio ilia obnoxia semper exstitit. Ab anno 1791
mugitus illi sonitusque frecuenter audiebantur in
Tunguraguæ viciniis ; cuius montis declivia , lava
te cta, igne interno potius quam sole usta, exam inantibus
Antonio de Pineda et Ludovico Née tantus terror
incidit, ut toti contremiscerent et horrendo so—
nitu et intolerabili ardore per rimas e t foramina pro-
deunté. Prædixit Pineda , cuius infaustam mortem
dolent amici verique scientiarum cultores , eruptio—
nem parari infestissimam feracissimæ regioni j vera—
que præsentisse, declaravit even tus. Die enim 4 Fe~
bruarii anni 1797 hora septima matutina cum tribus
quadrantibus, Tunguraguæ culmine præter solitum
sereno, commotis montium visceribus, atque horum
partibus repercussis, concussione dilaceratis, inmen-
sus terræ tractus per quattuor minuta undulatiore
tremuit tanta v i , ut numquam terremotus maior ex-
s tite r it, numquam durior calamitas, aut dirior cla-
des hominum memoria conservata. Ictu ut dicain
oculi multa oppida corruerunt, alia ut Riobamba,
Quero, Pelileo, Patate, Pillaro montium ruinis cum
viventibus obruta j alia Ditionum Hambato, Latacun-
g a , Guaranda, Riobamba, et Alausl fere funditus
eversaj alia terræ desessu, atque fluminum in contrarias
partes fluxu varie afflicta ; alia demum mirum
in modum commota fue re , turribus atque domibus
ruinam minitantibus: unde tanta cladesorta, u ts e x -
decim fere mille homines perierint illo primo et se-
quentibus terræmotibus. Hora etenim décima matutina
et quarta vespertina eiusdem diei quartæ F e -
bruarii post horribilem sonitum terra iterum tremuit
tremuitque freqüenter toto Februario et Martio mi-
t i concussione. Sed die 5 Aprilis hora secunda matutina
cum tribus quadrantibus nova concussio a cci-
d it in destructis oppidis adeo vehemens ut nisi iam
prius ista corruerint, funditus proculdubio tunc fuissent
eversa.
Hic terræmotus inæquali strage inmensum terræ
spatium affecit centum et quadraginta leucis produc-
tum ab ortu in ocasum, a mari scilicet usque ad flu-
minis Napo ripas ; et centum et septuaginta ab aqui-
lone in africum, videlicet a Popayan usque ad Piu-
ram. In huius tractus quasi centro iacet destructa
regio, quæ quadraginta leucas complectitur a sep-
centrione ad austrum inter Guarandam nempe et
Machacbe ; viginti vero ab ortu in ocasum. Huic
luctuosæ terræ quondam feracissimæ, fructuum va—
rietate et copia præ ceteris d iv iti, hominumque numéro
ampliori, tamquam non unica terræmotus pes-
tis sufficeret, alia misserima evenit quæ luctum et
stragem complevit. Desederunt terræ, cavernas hor-
ridas monstrantes; ruerunt in valles montium cacu-
mina, e quorum visceribus torrentes prodiere ex li-
quefacta et fætidissima materia tanta copia, ut valles
plus mille pedes àmplas et sexcentum profundas
brevi tempore impleverint, domos viventia sepelien-
tes. Hæc materia purissimas aquæ scaturigines aut
destruxit aut conspurcavit : paucisque diebus in saxi
modum indurata fluminum cursus impedivit, quorum
aquæ in opposita refluentes per 87 dies regionem
prius siccam in lacum converterunt.
Miranda quædam in hac catastrophe evenerunt
fenoraena, quorum duo indigitabo, ceteris præter-
missis quæ historiæ auctores elucidabunt. Ubi pri—
mum terra tremuit, lacus Quirotoa dictus , haud
procul ab Insilve oppido Latacungæ ditionis, inflam-
matus fu i t , eiusque calor armenta quæ in viciniis
pascebantur suffocavit. Prope Pelileo urbem mons
erat miræ magnitiadinis La Moya nuncupatus , qui
oculi ictu ruit,,eodemque temporis momento flumen
ingens vomit conspurcatæ ac fetidissimæ aquæ quod
urbis vestigia penitus d elev it, superstitesque cives
volutavit arripuit sepelivit.
Multa in hac deformata regione naturæ investigator
inveniet scitu digna. Fragmenta audio inde in
Hispaniam transportari examini subiieienda. Verum-
tamen non in iis genuina soli mutatio, veræque fe -
nomenorum causæ investigari debent; sed in loco ubi
elementorum pugna exstitit et ruinæ persistunt. Hoc
proculdubio faciet Fredericus Alexander Humbolodt,
qui Regis nostri veniam obtinuit invisendæ Provinciæ.
m
paucas invenit umbellatas, paucioresque tetradynamas, quod non peregrinatoris negligen-
tias accidit, sed quod non omnis fert omnia tellus. Felicior fuit in Monadelphia cuius Si-
das, Malvas, Pavonias, Hibiscos legit magna copia. Numerat in herbario Sid® species 7 1 ;
Passiflor® 3 7 ; Malv® 28 ; Budlei® 1 7 ; Banksi® 16 ; Verbena 43 ; Iustici® 3 o ; Salvia
66. lo b e lia 2 7 ; Solani 52 ; Loranthi 4 1 ; Piperis 5 2 ; Peperomi® 12 . V io la 9 ; Oxalis
2 7 ; Cassia 4 5 ; Mimosa 6 0 ; Bignonia 1 3 ; Polygala 3 2 ; Hedysari 3 8 ; Melastoma
3 6 ; Conyza 4 1 ; Gnaphalii 6 2; Polypodii 1 1 9. Mitto reliqua ne videar numerare, qua
connumeran vix possunt. Illud tamen aiErmare nullus dubito, peregrinatorum neminem
hucusque rariorum stirpium inventarum numero ludovicum nostrum superasse.
Hums seges amplissima Botanicorum vires atque iudicia longo tempore exercebit;
quos ut ego in hac re pro virili adiuvem, plantas aliquas elucidavi hoc volumine, videlicet
1 7 Calceolarias, 2 Sclerias, 9 Aristidas, 4 Stipas, totidemque Melicas, 6 Convolvulos,
4 Selina, 4 Bauhinias, 5 Passifloras, 6 Sidas, 1 1 Mutisias, et inter alias selectissimas
stirpes undecim nova genera. Horum ordine primum est C oluadoa ex graminmri familia
post Andropogon collocandum. Flores sunt illi polygami spicati: calicina gluma monophylla
triflora, flosculis duobus rachidi contiguis hermaphroditis, tertio masculo: corolla bivalvis:
stamina tria : styli duo: arista denique tortilis, coroll« prope germen inserta.
- Tria sequentia pentandra sunt, quorum primum, C alboa scilicet, quasi medium tenet
inter Ipomoeam et Azaleam. Eius calix est inferus, persistens, semiquinquepartitus, la-
ciniis ovato-acutis. Corolla monopetala, infundibuliformis, cuius tubus prope faucem per-
viam ventricosus es t, limbus quinquepartitus laciniis lanceolatis. Stamiftum filanienta quin-
que, «qualia, corolla longiora, prope tubi basim inserta: anther« ovat«, stantes. Germen
ovatum: stylus apice curvus: stigma globosum. Capsula tandem quadrilocularis, quadri-
valvis, tetrasperma, in qua dissepimenta valvulis parallela in crucem connexa. Quare ab
Azalea differt staminum insertione et loculamentorum numero; ab Ipomoea stigmate sim-
plici, filamentis «qualibus nudis, calice monophyllo et capsula quadriloculari.
Huius classis secundum est Selliera , genus Sc«vol« affine a quo differt; bacca scilicet
ovato-turbinata, calice coronata; uniloculari, polysperma, cuius, semina ovato-compres-
s a , sacculis partialibus, membranaceis, marginatis contenta, quadrifariam imbricata circa
columellam liliformem cui adfixa sunt. Nullus a Sc«vola distinguet hanc repentem plantu-
lam, si floridam non fructiferam observet, quia eadem est ipsis fructificatio fructu excepto:
quapropter floris descriptione silentio pretermissa ad aliud veniam quod est C armona. In
hoc calix est persistens et profundissime partitus in quinque lacinias angustissimas. Corolla
monopetala, cuius tubus brevis , et limbus quinquepartitus, laciniis ovatis. Staminum fila-
menta quinque, tubi basi adfixa, laciniis alterna , totidem sustinentia antheras ovato-oblon-
gas , didymas. Germen superum globosum; styli duo capillares; stigmata simplicia. Et fruc-
tus drupaceus, globosus, nucem fovens sexlocularem, in cuius loculamentis semina exsistunt
oblonga solitaria.
Q u« ordine post pr«dicta veniunt, decandra sunt, Eeguminosa duo, et tertium ex Mal-
pighiarum familia. Illorum primum est P omaria, cuius calix turbinatus est profunde partitus
in quinque lacinias caducas. Corolla pentapetala, petalis breviter unguiculatis, super
io r concavo, breviore. Staminum filamenta decern, distincta, calici inserta, declinata, su-
bulata, inferne hirsuta, antheras totidem ovatas sustinentia. Germen oblongum , compres-
sum; stylus staminum longitudine , et stigma capitatum. Legumen germinis figuram «mu*
latur, estque uniloculare , dispermum ; cuius semina ovata. Differt ergo ab Hoffmanseggia
calicis laciniis deciduis, et petalorum atque staminum base minime glandulosa. A Poinciana
staminibus corolla brevioribus et legumine absque dissepimentis. A C«salpinia tandem laciniis
calicis «qualibus caducis, et petalo superior concavo breviore.
Alterum Z uccagnia es t, H«matoxylo affine, a quo differt petalo superior ampliori
concavo, leguminis forma, atque seminis insertione; quod non basi leguminis, ut frequen-
tes evenit, sed valvularum apici affixum est. Calice constat monophyllo, persistente infero,
cuius tubus brevis et turbinatus, limbus vero quinquepartitus, laciniis oblongis obtusis, in