'ÌDL
l i
^•iiif;
'IÍ-
:ii¡, í'i-
1
-ü'í:!'^
.1«
44 MI S C E L L A N . O B S E R V A T.
fatis obfcmtionibus fitis colligi, utpotè M ù m habitis in uno fitu determinato .1-
lorum Fluminum fuprà exprcffo, atque uno peculiari intra eumdem annum tempore,
imo vcrofimile eft, ipfas plus minus variati, prout m locis tam mtus , quam
extrà Terram, per qus; excurrunt, varias mutationes fieri vaiiis de caufis contmg
i t , qms mutationes modo unius generis corpufcuh, modo alterius, nunccopio-
^ ^ " Ä o l ' q i . a r S ^ nempé Layt. , Rabniz ,
Araboms,omnes in ripi meridionali fuiileobfervatas (licetaliquasunomenfe, alias
aUo faris diverto) coloris clari vel colombini , odoris terrei, & fapons plus mmùs
amari (Aqua: amara; juxtà Agricolam lib. de ortu, & caufis fubterraneorum circa
finem, & alibi, tales funt , quia per loca nitroia permeant.) At vero Aquas aliorum
fluminum ncmpè Tibifci, Marufii, omnes in ripa feptentrional., diverfis licet
menfibus obfervatas, omnes inquam, excepta Aqua Marufii circa Ä & n f u p r a
memorati, fuiffe perceptas ad differcntiam alianim, quarum nuper mcminimus,
coloris obfcuri, & fapons paludofi, autvirofi, cum i l l istamcn convenientes quoad
odorem tcrreum, idcoque feptentrionaUs ripx Aquas tunc tcmpons obfervatas (exccpti
lempcr Uld Marufii circa Malmt) effe impuriores, & deteriores Meridionanafibus
jam diftis Huic autem confonant ci. fcriptores apud Caffiodorum Hb.
3. variarum epift. 53. & Ca:fium lib. i. Minerai, p. 6; . afferentes. Aquas, qua: ad
ortum vel meridiem prorumpunt falubriores effe, è contra quíe in occidentem,
aut feptentrionem manant.
3-. Adnoto, nullas AquarumillarumtamRipieMcridionalis, quamBorealis obfervatas
fuiffe fermentationem tacere affufo ipfis, vel Alkali Tartari , vel acido vitrioli,
excepta folùm Aquí DanubiicircàViennam. Saporispinguiteramari, qua;
non cum Alkali Tartari, fed cum acido vitrioli vifa eft excitare p m l o s Glóbulos.
Et rurfus Aqua ejufdcm Danubii circa Briam iaporis quoque pinguitcr amari
Terrei, qusE è contri non cum vitrioli acido, fed cum Alkali Tartari cxcitavit quid
limile albid» nubi. Quarè particulx fermentefcentes in bis Aquis non poterant
ex guftu benè dignofci; nam ibi guftus percipiebat faporcm fimilem, nectamenfimilis
erat illarum Aquarum fermentano, fed una alii oppofita.
4°. Obfervo nullum diaarum Aquarum fedimentum , leu rip® meridionalis ,
evaporato jam humóte paffum elle accenfioncm , ob inopiam fortaffè particularum
fulphurearum,, vel quia nimis à terreftribus obrutx ; nam in omni prxdi¿lo
fedimento odor terreus vel palludolus percipitur, & Ile etiam fapor, excepto tam
redimento AquiE Danubii circa Viennam fuperiùs memorati» , cujus fedimenri lapor
eft falfus Alkalicus, quam fedimento AquK Marufii circa ü & f o « fuprà indicato,
in quo odor, & fapor nullus.
Alia quiE colligi poffent circa experimenta prsedidarum fluviatilium Aquarum
jam tentata, interim ftudiofis relinquimus. ^
O B S E R V A T I O N E S . 4;
EX ptitmiffis circà Aquas ftagnantes ad Ripas Danubii expcrimcntis , nonnulla
colligi poffent.
I". Attentis colore, odore, ac faporefimul, quosunaquajquefibivmdicat, nullam
ipfarum meliorem effe aut Kquè bonam , ac fmt FluviatUes jam obfervata; ,
fed peflimam fluviatilium, qua: eft illa Tibifci circà Segedinum, adhuc effe meliorem
peffimi ftagnanrium , quio eft illa ftagni Czirik antè ora Segedm. m npiTi-
Oblervare eft, nullam ex bis ftagnanribus affiifam acido Vitrioli, vel Alkali
Tartari excitaffe ullam fermentationem lenfibilem {uri etiam diftum do fiuviatifibus)
excepts Aquà ftagni Pelliez duabus horis procul àSobbodiskà, faponsfublalfi,
qua: admixta AlkaU Tartari albam nubcculam cxcitabat, qux dcm lubfi-
"^'o^'obferi-o nullum fedimentum earundem aquaramexhalatojamhumore; fufccpiffe
accenfionem, at folum odorem tcrreum reddidiffe, vel paludofum ; faporem
vero in fedimento relifto ab Aquàfaporispinguispaludofi cum copiavcrmium,
nullum, & in relido ab Aqui filfi faporis, non adeò falfum , demque in rcbfto
ab Aquí faporis terreo virofi, fuiffe paludofum.
Alia, qua: colligi poffent, fagacitan curioforum committimus.
K x pra:miflis circà Aquas Putealesexperimenris colligi poteft. ^
I- Has, utpotè omnes clari coloris, & nullius odoris, faporis vero dulc
i s , imò nonnullasduldffinù, longè melioreseffe, ac defa:catiores ambabus m
fuperionbus confideratis. Sola inter has obfervatas excipitur AquaPutei m ri,bus
meis, cuius fapor erat fubacidus, forian ob mffcellam particularum falino-acidarum
def^catiorum ; hinc fupràillà cum Alkali Tartari fermcntclcebat, &materiam albam
ad fundum demittebat. ., . . , . rr c -r
Obfervo nullam pvr faanim Aquarum affufo ipfi acidovitnoh, paffamfufffe
fermcntarionem fenfibilem ( q u cma dmo d t o etiam de ambabus prxcedentibus d i .
tum ) at vcrò omnes affufo AlkaU Tartari excitaffe nubéculas albas ad fundum defcendentes,
quod indicale videtur partículas falium acidorum tenenores , feu fpinniiim
huius generis delitefccntes in ipfis. „ r r
Obfervo fedimentum hujufinodi Aquamm poft evaporafonem nullamfenfibilem
flamim concipere, at bene (ut ibi exprimitur) fumare , ftndcre , (ftnd
r Tn combuftione corpo.™ "' " f f i
V communis) Scpinguedmem ex fe prxberc. auoad faporem vero, tametfi
L u a Putei ad Ai borem viridem Budx fit dulciffima , & dulcís ad Molentoum
s l ^ r , nThilommus prions fedimentum faporem habet valdè mtrofum , poftenoris
autem fapor quoque nitrofus e f t , fed rjn on adeò mtenfus. i-X
•Iom.VL ^