m
Í N T R O D U C T I O .
Bcrvol«, five Ctroarjs CfìIoR cerejiri, (iye corp.oruiji Afty^ni'Tl
ip'forum, compagine reciculaca fibr^rutp cqncmn-.mtur^ quae tn
poftcrioribusglobofac adparent j fed in .prioribus five corporis cal-
Ufi (propter fcftioneín minus accuratarti. vel partem cjijsp.ell.uci-
dam tenuem divifiim fepcr objcfti lajn,eHam expanfam) adpari^
fibrilla reticulata, Scretis ejus'ipce>Aitia ,cx va;Ss angulisc.òn.fU-
tata. Haec fyllematis ncr.vofi ftbri.ca fiibyej-ccre videtvr.coium
icntentias, qui funftiones animales cx mAtibusfpirityum pr.orinus
a cerebro dcriyatorum 8c per alvcos ncrvolbs uansmjflbrum, pendere
ftatuùnt. Hic tapcììm ame oculqsl^o.fispouemus forràiiAn
anatomicam organorum externoruln fenfuum, & auo.Aiodp s>b-
Jefta illis inpreffi Ad/f«/flri«w commune dcfcruytur oftendemy!:,
foibricam cercbri.ekgantem contcmpk-tyr, cyjus arti.6i:i.um fiirgu-
lare haftenus eXploratores fagaciffimps ktuit.
■ Quinqué fenfus extern!, flint toddem fpccics perfcpiipp.is dj-
verfiie a corporibus organis fuis adplicatisj vpl fine cnedio, ut,in
Tnftu.Sc Gulhi; vcl per Medium proprium, ut in olf.iftu , au-
ditu & vifu. .Senfus taftùs per totuai corpus extendi.tur, pau-
cìs partibus exceptis, offibus, ca.rtil^inibus &.c fed .fedet
praccipuè in vera cuce. CuticuU (Tabi 4. Fig, ,t. i- Ì-)
quae commune integumentum eli totius cutis fupcrficiei, remota
, quaedam papillarcs protuberantiac In coqfpcftum vefeunt,
quae microfcopio concempiatac (Tab.4.Fig. ÌS.) ex mulcis fub-
fotundis glandulis fudoriferis conilare vidcntur, .ingente/¿rt/-
Urum ncrvofarum numero fuper fuperfide illariim cxpanfo : .fuperficies
haec papillaris inaequalis ncceflirja eft ut fihfiiae plus
frxpandantur 8c objeftis tangilibus adpljcemur j ita ut figu.ra, modificado,
alìacque qualitatés manifeftac difcerni ppflintj 8c im-
preffiones ad commune fenforium perferri, interventu nervorum.
Cum estremi digiti ac pollices, multas pbcauITas, partes fune
oeceflaHae quae exquifita fentiendi facúltate doncntur 5 ¡deoordo
harum papiliarum convcrtitur 6c contortus adparet,.inftar r^a rm
fub cuticaia,ai innovtfiimèmemorata Tabula,'Fig. 4 . cerqi.tpr.
Cutícula hic,acqueacin aliis cutis panibusjTBfiù^pccefigrium
d i interobjeftum 8c Organum'j fed quum crafl'efcit ad.mpdum,
tot in laborid.fis quibusdam Operis, iropcdimentum fit. .Prpptcr
ingcntcm horurri nervofortlm filamcntorum nurnerutn, fi qua
folutio fiat continuitatis in cute, mnjorfentitur ^o(pr,
plerisque partibus cjus fubjacencibus.
L inguae fa b ric a tio ,papillaris ejus ftiperficles, 8c
©bjeftis ad plicatur, magnam habct fim ilitudinem cum cute (n ó t^
de icrip ta, in tan tum u t qyidqm fenfum gullfls fpeciem ta ñ ic p a zi-
ru n t. H u ju s p artís ftru6iu r a j aeque> cintpg um enta & cpi;pora
papillaria e.xhibentur T a b . 1?. ub i E ig . i . ' roem.branàrn c.xter-
tiam often d it, in qya corpora papillariaTubjacentia varie figynitj»
*dparent,quae(iam conica, alia ro tu n d a, aftacum.extrcrolsfurCQ-
lis. Inq uib usdum aniraalibus hae fa p illa i funt externé magnjie,
ÉC ex trem ae corneae funt 8{ cartiìaginofae , fcd in lin g u a
hum anis ìongé aU rer; ub i ex terip r mem brana admodum molfts
cft,/apr//i!.«num erprae 8c e x ig u a ejftin crm io cu lo v ilio fa ead p a-
ren t. L inguae faìisco ftac hacjnem brana'ievata,quae pro x u p ò in
co nfpeftum vcni.t, magis fpongiofa e ft, m oljior & vaforum fan-
gu irerorum p iena , T a b . io F ig . 6. 7.' H a ec m ultis p a /ji/i/ire r-
vofis p c rfo ra tu r, protinus fub ea po ficis,' T a b . itf. F i g .8.) quarum
apices pqftoa vfl|i»«/»im em branaeexternaecxcipiuntur.H a<:
fap ilta e caimofis linguae fibris ad hacrent, variis mocfis & figuris ,
ut fupranptatum. in i n t c r f t i t i i s i h a ru mv a r i a e gìandu-
Ue falivales locamur, quarum tubi excrctorii fefe .per quasdam
aperturas cvacuànt ; (Jab. là . Fig 1. GG.) inde integumentum
villofum linguae huraeftatur, fii.particulae fapOro^ paratura
a á n am h íh ta ta ico rp cra p íip ilU ria , quorum expanfionesnetvofae
in.fua fuperficie, ut cutis éxpanfiones ncrvofae, varias impreffio-
flcs ab objeftis variariim figurarumad fcnforimn qommunc intef-
-ventup<t>r;/fai»/i transmittunt. Sic fabrica cxternarum linguac
partium eadcm .eft atque cutis, nifi quod illa in corporibus ha-
Jnanis veftita fit membrana molli & tcnuiflima,p<2pj7/y numerò-
itflimis, minoribus & magis prorrufts five lon^ioribus, bacc vere»
Bembranà fiveetf//e«iicfofljore, papillismajoribus,brevioribui-
que. Hinc lingua videtur effe Òrganum taftùs .exquifitum. Ta*
menlénfus gullùs in lingua fitus eft inprimis,ad quem mmcn referenda
funt Olfaftús Organa, curo cspcricntu doccmur illj^
non poiTc elfc perfcfturn,' ubi hic deficit.
Infirumentum Olfaftús non in cavis narium foluipmodo cojx
♦inetur, verùm etiam ex magna admodum membrana glandploè
nervofaque fimilicer in cavis Ofiium Frontis (Tab. 8p. Fig. ,1.
Id. Tab .fli.) Paris quarti Oflium malae, (Tab p i Fig. i.Ha)
de in illa parte Ojfis SfhenoidiifeUam conftitu.cní,e 7»rt(í4»j (Tab-
8p- Fig. 3 . ) extenlàoomponitur, quap omnia .io
rium aperiuncur. Praotcr haec Ca va , nares div¿rlTs^¿¿,íMpgipfip
inftruuntur, dcfòriptisTab.pa.Fig. i.Jfi,.fup,qr,qiiihtisc;?de©
membrana cxpanditur. H.acc merfibrana majiijpajP p.artcni.gjt
«ttremis ncrvis plfaftoriis c.omponitur, t f eft jft.ius ,fenfgso(¿L-
cum ,quod inprelTionem effluviorum odopiferpi-umj-.vcl.in ip ^ *
barione, ut iaprqpriaolfaciendi aftipne., vcl expira\jqnp,j,jii,ili
giiftando ,quod àcciditinmafticationc -.aut.deEltititipij.e^ìÌmpnti,
cxcipir.^ Quod innuimus de guftùs 8c p\f#ps ponÌpir.atiooé,
aliquanrumpatebit fi vulgarcm ffiptemponpripicndi■nares.ut.gji,-
llili naufeofa vitcmus ,«onfidcravérimus} &qpandp Por^fi/iga N<i-
r»i«»pirtioi.obftipantur afa excepto frigore, ,qHm parum tc.t.ujn
ppnnullarum fapores internofciirius, praefcrtjQa odpriferaruip-
: inftrumenta quarti fenfus extern! iupc duàc aurcs pAr-qMiAS.VA-
■riiloni in ambiente aere excitati communi'icnforiprepraqfeptan-
tur. Aurisexterna five ..iaw«/« (Tab. t j i .y i g . t.) <!íc,carril^-
-^«O fH ^fivct«/^obduftacom po^ituI’ :,}:^ijus mul;AContpi¿5a
'|pfeoftoa«cnicxternupuR4«Lapicjpnptaufeiy^
meatum a/(4‘ torim transnj’.cteixd'j. Iter ft.exW.faftiCO. wriri/.r .4? in*
durtviafàftu.m videtur,ut incornmodispracVenircturquaepoflcnt
oriri, fi aer nimis refto itinere ad mtttbrunani tympaifi inrumpe-
ree violenter, in cjus extremo ficam: (Ap. Fig. r f . e) Eandem
ob caufla,m Cerumen cy. numerofis glandulis in mc.mbrana iWra/B/
fecerni videciu-, ut motus cjus infriiigeretur. Aer fic tranficns
Meotum,mamhranam typipa’ti ayt mmus concutit, ratione
habita imprefllonum vaviarum in ea faftarum ?xfr/w^e«i;Proeeflù,s
malici longus (App. Fig. i y-) hyic membranac.contiguus, nc-
ceiTariòmovcturi i d e o q u c q u a e cum raalleoarticuloconjie-
ftjcur, (App. Fig. i 5. H. 1-) Szfiaptf quj.curn lactede art.icu-
lum f.icic,e^rffr¿;>;í/¡ir/V int.ervcruu, (App. Fig. 17. H. I.) a
fe mutuò ordine moventur : ncque motus tremuli ab aere externo
membranam -Tympani agicarent, nifi cavym Timpani ipfius
apcrturam liaberet, ut aer contentus fluftuarct, quemadmodum
ncque ipfum Tympanum bdlicum , niiiinlatcribus pcrforaretur.
Propterea meatus a Palato ad Tymp«n»m effor.njatur (vid- App.
Fig. 8. N N .) Hoc artificio curiofovariifoni a vibrarionibus ex-
terni aeris concitaci modificancur 8c nervo auditorio articulatim
rcpraefcntantur intra Labyrinihi cava tìcxuofa five tres duftus fe-
micirculares & (App. Fig. 17. i? .) cujus
Bafis procinus Foramen Ovale five' cavorum iltprutn incroitupn
opcrit, ubi'iJir infi.tus five conunjtus roancrc dicitur. Acr ilie
innatus diftus oiiatur oportet ab aere in Tympano contento, &
neceiTariò cum co communicat, alias npn pollum vigere quomodo
vibrationes a/<i/>r¡/ífáftae hifce alveiscontortis poflcnt com-
municari. Ncque putandum Bafinftapedft ullam fol.utara cònnc-
xionem curo margine Foreptinis OvaUs habcrc,quod eifet ncceflc.ui
aer ramen inTympano coiitentusexcluderetur; yn\ftapcdemcÌtz&^Ff
Bajinftapejis illud obturare: quorum utriquc acr in Tyrop¡mo cias-
fior premens Sclcvari nonfmcóssqujlitei obftarct.
Muiculi parvi qui tnalleum movent, & m<iic<j\Msßfipedis, inftar-
cordis, fcpii transverfi Sc mufculorum refpiration.i dieatorum ,iyo
funguntur officio nobis iofciis omnino, Se hac in ye utiles iunt,
ficuti in App. Fig. ly . 15. 17. exhibentur. Haec Auriculof
& partium intra Tympanum fabrica inprdfiones in acre externo
praeparac & cxpanfionibus nei-vi audiiorii exhibec., membranis
& humoribus oculi haud abfimili.s, qui radios lupis in oculo.
transeúntes ad Retinam tunicaitf refiingunt: quodprpximèconfi-
<Jerandum vcnit.
Sicuc aereft.vehiculumobjeftoTum duobus inftrumentis prio,-
ribus, ita lux eft huic ìnilrumento. Naturam & proprietaie^
lucis; magnitudinem, figui-am & motum particulRr.umiumiiiofa.-
fum, aeque ac harum partium conformationem Se figurara quae
inftrumenta aliorum fenfuum afficiunt, omittiraus tanquam Scho-
lafticis disputatiònlbus aptio'res quam anatomico traftatui, Thep-
riam noftraro vifionis ad llrufturam partium redigenti.
In horum inftrumentorum fabricatione Palpebra? non funt
praecercundc (T a b . 11. Fig 1, 2,' J, 4, f-) fyperior cleyacur.
Sc deprimitur duobus mufculis, quorum cxternus fùculariseft fic
dicitur OriiiB/sf/i (Ta b . l i Fig. 4.3 is tra.h.it Palpebram fùpe-
riorem deorfutn ; internus (Tab. 11. Fig. 4-i reftus fft & lur-
film trahit. Hoc artificio non tanrùm cuctur oquljis a corporibu*
extrañéis, fed ctiam humor lacrimalis per vanpf du^us faciiius
evacuatur .in partem Palpebrarum internam proximc bulbum ocu-
Ii.V id .T ab . i l Fig. y. Oculus.ipfe fehacricus, c.ll.ficpropriis
mufculis movecur novifllmè memorata Tabula exhibitis Fig, 7 ,
8, p, to. mcmbranis ejus, humoribus, fic parci.bus cjus compo-
ncntibus oftcnfis Tab. ib. Fig. 11, 12, 1J .14, iy ,2 d , 17 , 18,
ip , 10, 21, 22, 23, 24. llrufturam ejus tamytQ .hip confiderab.i*
mus quatcnus ad aftionem ejus pcruhec, Si planum fcftione factum
per axem vifionis defcribcmus ,qup meliup p^icat iatio qua
objefta fcnlbrio commuiii pxhibcntur.
A ^ ’ -Xibnifa fiprnxf, .ax]\xs fupcrficies cjtccrnaeft paullpm.agis
Cpnvejca puaRi bylb.us.oculi ipfiyi.
Ximafif.krptica (i'tep.ara.
C C . Farte.s Tunkae Adiiatae five Conjunftivac, quae paitibtis
Pitlpebrprum internis funt concinuae.
D D . Cl'arof/rfr/.-ciijus parsamcrior Cfr«» dicitur. Vflfa.ejiy
fonguifera pulchcrrima adparent, Hydrargyro rcplcta, £c vnrifl
corpora glandulofa corrflarc vidcntur.
EE. Fwiffu fivcnervi optid cxpanfiones,m quibus objcfla
;FF. .irw.quacfoluta ftfluftuansjac
Ç.Ç- piiiiore.
C.ÍQ.'humorc aqucp.
,H. Hu-
I N T R O D U C T I O .
Humor cryftallinus radios primùm in cornea infraftos Sc nir-
fus divergere in aquco humore incipientes cxcipit &/?««!/« vice
refringici fic uc omncs radii ab codem punfto objefti divergentes,
per dcnfura illud *8f¡//«ra transeúntes, lurfii.sconvcrgunt fic
in codem punfto Retinae terminant. Ab hac refraftionc five ad
punftum direftione radiorum,imaginesdiflinftae objcftorum vi-
fibilium in Retina depinguntur, quemadmodum figurac corporum
externorum per lentem transeúntes in pariete camerae ob-
H . Humor aqueus.
I. Cryftallinus.
K . Humor vitrcus.
L . Pars nervi Optici.
7 b»/Vb «jwavarios lucisradiosab omnibus objcftipunftisex- fcurae defcribuntqr, quod fcqueus figura darius monftrabit,
dpic, conligit fic petforamenUveae transmittit,riidiosdivergcn- ubi eadem OcuU fcftio cum pracccdcnte , Cc radii luminoù
*cs ab utroquc latere pcrpendiculuin verfus rcfiingcns. tranfeuntes.
Sic radiiCflrwMwtranseuntes &HumoresocuIorummvertuntur
?e imago objefti fic in Retinae concavo depingitur. (Quomodo
haec inverilo mfenforio communiad perceptionem reftam reduci-
tur, difci poteft ex vulgati rerum notiria, ut cum virgulara tcne-
mus in quaquemanù forma crucis, virgulara in dextraunum ob-
jeftum . in fini (Ira alterum tangere fdmus : fic vifione fadiis lu-
cisab objefto feftà variisque motibus requifitis fibrarum nervofa-
rum /JeriiMfquifcaforio communi per ñervos opiicos codera typocommunicantur;
hanc fenfationem Taftuinon multùm dillì-
milem efle credendum.
Poftrema funftionum- animalium quam traftare hic debemus,
eli motus mufcularisjfcd cogitatis mcisde ea re jam publicmis in
meaA/yfl/ftwfii Fr/umiirii, reperendo non moleftusero Icftori,cum
nullum experimentum, aut obfervatìo praetcr illam quam memo-
ravimus Tab. 54 Fig. 2. de Fibris camofis, cx eo tempore oc-
curric, qu* illis conjefturis adjid vel alii fàvcre poflet ulli.