
w
m
fei-
7 8 C a p . V i l i . % o n í ) a í N e s a í ) n t o t 9 i á & em. T a b . X L .
wotien, fo tua- auf ì>ic Jpctfftc (¡«Jií^nt 'Ü/ «ni» í>«PcrD ciiiinaf;í bai Döcrgetciebe B recaté
unb Dotioí) t>aá (inbcte c linifí Ijcrum Sve^ct, Figura III. uSet bui'c^ jwei; ^«(bgcjaSjitte
«Katicf B tmb c baS ©cttie6c F cititiMpl vtcSfts, bai anbcix ntai;( liitcfi gcbw^ct roivb, au(§
roai t»n foíc^en Siiibcnt iinb Machinen ju pflttcn, allba gcfagct itoröen.
fomineit nun Machinen, ba oci'mittelfl eiiieá Jattjcsa^nten ficincn ©ten^SKa»
bei, ober aud) nuv bui'ci^^ein Ijnlíses" ©eti'iek, eine boppeltiäejapiiK ©tanae (;in unb i}tv ges
sogen wivb.
§. 164.
finb fotcfeec Striaen untei'f(f)ieb(ic^c im Theam generali Tabula XXV. 6et)9Ctot^t
niorbcn, imb Wae ei unnétijig ewctjtet, i;ici' ctroai roeitcc baoon ju melben, aUcine, ba mie
c6en 5U ber Seit; afi bicfen SSogen gefi^vieSen, oon einem 6ena(^6aiten grcunb ein Modell
jugefanbi morben, barii&cr meine ÌKcinung ju lagen, inbem man foIc§ei im gw(Tc« Ui)
einem ©ale^gBeccf ju appliciren gefonnen, weil folcirci auf bem ^arg mit guten Succefs
gef!MU(l)t werbe.
®a ei nun nienti Sefonberi ober neuei unb alfo baraui fein Arcanum ju nwi^en,
06 ei |i$on borten gefite^cii fci;n folt, wo gemelbtci Modell mit SDÍIÍÍ^C unb jfofien entkamt
»orbcn,unb iikr big eine folt^e Machine, bie eten biefei/unb noi) ein mct^rerei tf)ut/leic()te
5u m.ac|eu ifi, fo trage fein »ebcnffeu, fotct;e (Eritiprung (;icrmit íffentlií^ ju f()un.
reilt bie Machine Htir gang fimpel unb in Profil cnticerffeu;
165.
'A Tabula XL.' Figura I. i(l ein mit 60 gápnen Bcrfejertci ©tei'it>9?ab, an beffen
SßcHe ein ®ctricSe B , bacon bie Jjeiffte fünf 2riet!<@tctfen i)at, bic anbere Reifte i!i febig,
bicfe fünf 2rie6!6te(fen treiben einen ftarcfen «Sieget c D, ber jtoifcljen c unb D gewiffe
3 # n e 6«, einmal;! f;in unb bai anbere majii Jer, unb machen «ui einer Circular-
SBewcgung eine gcrabc. S a i 9?ab A if! in diametro 40 30II, wirb burc^ bai ©etriebe
F, fo in diametro 4 ^oU, »ermittelfl bcr j?urbe( G »on 8 Sott umgetrieben, ber Diameter
ScS i)alb<gc5af)ntcn 3?nbes B ift 8 Soll. S i e Sice^nuiig »crS)iitt firt; folgenbec
mafien:
Diemlic^ 8 30a bie Cangc ber Surbet gegen bai ©etriebe F oon 4 3oK »ermeprc't bie
Ärafft in duplo, bai ©etriebe F con 4 Soll gegen bai 9}ab A »OH 40 30IÍ oermebret bie l
Ärafft 10 mapl. Siefei mit bem oorigen 2 muitipiiciret, giebet 20. • ¿ n í gjaö A oon 40 !
Soll gegen bai ¡jalbigejapiite 9iab B ron s 3oll/ oerme^ret bie Ärafft 5 inapi, biefei mit bei« >
Borigen 20 muitipiiciret, tfiut loo. 1
Äan alfo buret; i q^funb Ärafft ber 9?iegcl E fafí mit 100 «pfunb bewältiget werbcit,i
unb alfo oon einem Änbe etliche 100 ?pfunb, burt^ eingrwac^fenei etwa in bie 10 Zentner, i
benn über 10 «pfunb Ärafft aufi ^óc|)fle, »eil ei f^mü ge^en muf, mä)t anjuwenbcn finb. '
@(I;einet alfo biefei aßertf gar nii|li(^ ju fei;n. S a g ei aber roai befonberei, ober me^c
oli eine anbere Machine tliun foK/ iß würcflicf) ni(6t,/a fie wirb racl;t einma^l tt;un, ali wai
eine bergleidjen Machine mit einem frummen Sapffen auiri($tet. Senn weil folc^e attes
seit jwep mal;l con neuen bie iaff anheben, ober auf bai neue in ooHer ©cwalt wieber in
Sewegung bringen muf, fo leibet 3apn unb ©etriebe gewaltigen ©(I;aben, giebet auc^ groffe
Refiftens, welc^ei man aber wegen bei ©c^wungiSHabei jmar nict;t fiiplet, in5wif(t;en aber
bocf) oielei con berÄrafft raubet, hingegen bet) bem frunnncn Sapffen ^ebet ei gang fac()tc
tBieber an, ober ei bringet gar linbe «nb faft unccrmíreít bie Call «ui ber SHupe wieber iti
iòti
C a p . V I H . S o n i)alß^geäü^tttett ^iáber i t . T a b . X L 79
SSewegung, unb ob fi$on ber fruinme 3apfFen fe^' ¡nsquai arbeitet, fo fan bcnnOcÇ burt^
ì a i ©(^wutigí9?ab allei a:quiret werbett. Utib ba auf biefe S(rtl; nit^t nur riel Sofleti, folií)e
Machine tieu «ijulegen, fotibern auc^ bet) ber Reparatur fônnen erfpaprct iperbett, fo roilí
eine berglci(t;cn Machine, eben mit biefer 25eri;â[tnifo beofiigen.
§. j66.
€ in e Machine m t i km @( i ) i î ) u n g ' 3 i î û î ) , @ í t m ' M
«nb fnintmen g a p f f c n .
S i e Äut'bel, ©etriebe unb ©teniiiSab bleibet allei wie in tJoriget Machine, nur att
flatt bei l;alb<geìai)nten ©etriebei wirb ein frummer Sipffe« F'gu''^ ^ " gcorbnet, ber
einen folcften Diameter l;at, wie bei; roriger Machine bai f)a(be ©etriebe betraget, ober bai
eben fo riel ìSewegung giebt ató oorbei^o. fo «t»« ^ug betrug. Db imn fd)on
iet; ooriger Machine ber Radius nur oier 3o!l war, W«' «•'e» »"'i' ® 'Í' ft bie
Machine bod) nid)t fc&wel;rer, fonbern rie! Icic^ter, weil bai ©itwung^iSab bie Ärafft, tuo
ei bei; ber ÌKufie wenig ju tl;urt W , fammfet, unb peritaci) bei; ber arbeit wieber bci;trägct,
ja weil ei bie tiaft wieber gang fai-^te in Bewegung bringet, unb affo isicber in bie 9îui;e
feçetfleibet weber Ärafft nod) Machine @:S.ibcn, uitb ift bavero nid)t nur »iei bejWnbiger,
fciibern wirb aud) nod) ein mci;rcri pra:fliren wegen aitgefiiprter Urfat^en.
9Beil aber, (wie fd)on oben berciti erinnert,) bcrgvó¡fe3eblcrbei;bcm ftimtmenSapffeit
if{, bag er bie ©tange /i B nid)t gleid) fdilebet, fo ifl folcpe otange etwai lang ju nud)cit,
bod) bag líe fid) md)t bieget, wenn fíe aud) burd) bai ©itieben Sicn(îc leifien foil, unb wenn
ei nicbtfo gleiÄ ttocft baran Sicnile tbim mug, wie in biefer ill. Figur, 5a ei fa nape in bcin
SBincfel ober Sreug D eingcrii-ptet, foiibcrn ein 3clb>©e|Mnge ober fornì nocp langern Stau
icwegen foli, fo fan ei auf bic arti), wie bie II. Figur weifet, angcHelkt werben, SlemlicS,
bie Surb<©tange A B ift um ben IJolçcn B bewcgltd), unb bie ©range gepet äwifcpen »ier
6eweglid)en ©tpeiben a h c d, weU)e fati alle Friaion oerpinbern.
©oil biefe Machine unter fiep arbeiten, fan ei eben alfo angeorbnet werben, bocft
wirb nod) belîer fci)n, wctm man folcpei über fiep gepen läffet, unb mit einem aSaag^SSali
tfenmatpet, wie fold)er pier Figura V. biefer Xabelle ju fepeniiî; benn mon bie ©tange
F G über fid) allemapi »iel pêper bringen tan, fo abertmter fiep nid)t allejeit praSicable,
cucp überbig bic ©cpweprc ber SurbíStangc F 6 burd) bic ©cpwepre ber ííolben<Stat)ge
H J a:quiret witb.
SIBeil bic frummen SapffcitiSiinfte fo »ielfaltig tjorfontmcn, aucp »on mir faff allctr
anbcrit bet) 9ii5pr<Siintlen tsorgcjogen, unb bocp niemaplcn gcjciget worbcn, wie ein fold)c'c
gapffcn, in anfcpung ber oôlligcn Operation, ju bcretpncn ill, ncmlicp wenn er einen gan«
lien Sircfcl abfolvirct, was cor Ärafft 5« «"»ei' fl^wiff«» '»t^'â iff i f» »«t ein« Euvgc
Sínweifung pier JU geben:
i
I f t c D í e f r u m m e 3 a p f e n ^ 5 î i i n | î ^u ü c r r c ^ n c n , m n t^ie
^ r a f f t iiurcí) dn woDI ^ i r o p o r t i o n i r t e ê ©^ r o u n g ^ S î a î )
oe q u i n t wi r b .
& iß jmar im Theatro generali Tabula LXXI . Figura IV. ein Experimenc