
5 0 C a p . v . s g o n f n i m i t t f t i S a p f f c n , T a b . x x v i i l .
104.
S i n e m i t i » c m 5 ! ; a n i m ' 9 ? a b u n í » © e í r t c í
a u c l ; m i t í i e t n f i ' i m u t i m S a p f f m , g l c t ^ f o l é í i u v i l
í>cn S B i n b j u t w i f e n .
f)at Stcfc Äui t f l mi t »origen gtcf fc 25cOTan6tfc|rtft , bic S tma u r ©«í
í á i i f c á uní) Í)ef2®cni5im3 aittcti'ifft, i a t fl6ei' ú6er Dem f r amme n Sapf fcn noá) j r o c yÄammi
SHáíiei' iinb jmci; ©ctriebe.
0ícm(i0 Fi gur a I. Ta bul a XXVIH. iH A B i)ie íHScffe, c ein E
ein ®ettie6c an einei' eifetnen langen (lavcfeii ©tangen D N, an ^el•el• ®ii)c k t ; D
roiet)efeinÄamm<9?ati F fo ein ©eti-iefce G mn t r e i k t , wctc^eá an einer íBeUc, mi t p e i )
(rummen Sapf fen H i »ei feren, flccfet, bicfe i>ei)6cn f rummen 3apf fen treiben aKDenn
aroet; ÄD!6en<etai i3cn K uní) L. S i e f en ifi affo Sie S t r a a u r j u r SSemegnng.
SBaS Die S t r u S u r äur aBenSung nací) í)em SBinb ant e tnf f t , foiUgfeicfìfatówiebei' ein
©ersäufe M N gemacht , üoc^ etrouS anDeri? sugeric^tct, roie fotct;eg Figura Ii. per fpeai -
vifit) juei fe^en: S a entließ a b eine flavcEe ^ f o f l e , iergleicèen auc() unten bei; c d,
in ftiefe finí» jwei; fiarcfe S t o a e n < / eingcfc^ii^ct bei; è uní) c, uní) nocf) swei) bei; a
uní) d, welche mi t eifetnen «polten oerroalìrct, í)ag man fole^e »ieöei -miseinanber nehmen
fan. D £ i(í líiebci'um nocí) eine fuircfete qJoMe oSer ©t i l i ^ o i g auf bei;i)en S e i t e n in
í í c ©tollen Í / uni) ¿ i eingejspffct, Suvcí) Sie untere 'T3fo)ie i ifl ein grog Socf), Emg
ein (farifer runSer » a u m oí)ct ©pini)el m « Figura I. i)ati«rc5 f an, in ber «Pfofle D E
aber i|í unten eine S e r t i e f f u n g , bag bicfe ©pinbel, fo etroai fleiner i f i , fiejien unb ftc^bar!
innen bre^en f an. 3n bem unterffen ©cpiiufe 0 r q_r i|i folci)e ©pinbet bei) q_
unb fi feft gemacht, aucf) i f l feiere ©pinbef burc^bo{iret, ba§ bie eiferne ©t ang e am©ct r ie«
be E o^ne Fr i a i on bar innen uml a u f e n f an. v w ifi bie Xaf e t jur ©t fHung ncic^
b e m i ^ i n b , a p i¡ r ifl ein ^olgerner 3{a^men ber Jernac^er mi t ©eegel^ober SiBac^^»
XucO úberjogen wi rb.
F i g u r a l i ! , giebct ben ©runb^SHig con bem oberflen Si iei l 0 f beS unterflen ©e«
JäufeS, ba i i b a i £oc^ barinnen bie ©pinbel m n befefliget ifl.
Figura IV. aber jeiget ben ©runi) tton bem Äamm^SKa b , ©ctriebe unb Spelle mi t
betjben f ruminen 3<iPffen unb ©tiefein.
®cr 0?u0en biefer Machine ifl mi t Poriger gleici^, aber barbei) e twas fof lbarer unb
múKíiiner. ©Ieic^wo{(l pat fie anc6 biefen SSort^eil : ba§ man an f lat t ber Äurbeln ©cbei^
ben ober «gócte ju einer iMcn<j ?unf t anlegen f a n ; welche it^ noc|) cor beffer unb bcque»
mer bep einer geringen Xteffe crflci)te.
105.
3»íiá bie Stbtiieilung ber 9?áber unb ©etriebe anbetri f f t , fo muß ein Äolben über «men
maf)t ^óciìflenè nic^t ouf unb abgef ien; benn wo ein flarcfer SBinb f ómme t , unb bie Sfii«
gel fcftneE umt reibet , fo fónnen bie Äolben ficf) nic^t fo fcfjnett bewegen, unb bavero mu g e S
©tücfen machen, wenn aber bie Slügel fnr g finb, fo ifl auc^ jwei)mai)l ju siel, tf)ut inanba«
i)ero beffer, bog ma n weitere ©iefel machet unb täffet ei langfsnt geilen, ba mu§ affo Äamm»
SHab unb ©etriebe pon einer ©roge fcpn, fo «ber nic^t gut mi t einanber arbeitet, unb ifl 6ef>
fer, bag ma n an f lat t einei fogrofTenSet r íebe i auc^ ein i t«mmí9Sabma( | e t ,b«6 ba ipe rpen.
dicu-
C a p . v . s B o n f r u m n i f t t S a p f f e n . T a b . X X I X . 51
dicuiare in b a i horizontale g r e i f e t , fo wirb ei Diel beffer unb beflänbiger fepn. SKitt
man ei aber mi t W e n onlegen, fo fónnen bie Äamm<9{<iber gröffer gemacht werben a l i
©ettiebe ; hingegen bar j f ber ® oci nic^t grog fetjn. saseil aber ein (leiner » o c f nicbt fo gut
a l i ein groffer, fo f a n f lat t be i horizontalen icamm<9?abei ein ©etriebe unb f lat t be i
triebei ein e twa i grof fei jiannn>9?ab genwc^et werben, fo befommt man einen grófferen
ìSoct, ei muffen aber mel)rMafien angeiiangen unb berfeibe me^r befc^roe^ret werben. SBSel»
c^ei ici) bet; biefer JMachine por gut ac^te.
.iiabe bavero änwe i fung ge t rau Figura i. burc^ b a i SSMttgen w x wie b a i @e«
triebe a, jfamm>9?ab i, SiBcKe r, mi t jroepen ©treiben ober SSócfen rf j u r qSiifc^el-
«nb e äui 'Äi>f len<Äunf l ansulegen.
§. 106,
S i n e b e q u e m e m i t km SS>offer»9ìa&,
i r u m m f n S a p f f e n ^ u n b f u m p ^ S S B c r i a u f s r o e i ) f i r i n m
S c h i f f e n .
e i ifl in bem erflen x^ei le biefei The a t r i Hy d r a u üd Ta b u l a XI I I . Figura IV. eilt
greffei ©c6ópff>9?ab auf jwet) ©c|)iffen porgeflettet, bmnit man auf einen ©t ro^m folci)ei
Jinfii^ren f a n , wo ma n beffen bebnrfftig, u n i j i®i n t e r i<3 e i t » o n b e t©i i g a^r t unbanbe r n
Ungemach in ©ic^erjeit bringen f an. äl ieine, weil fotcftei 9iab manchen ju fof lbar fallen
n i è n t e , unb boc^ nicfet b a i SSaf f e r fo !)oc6 jieben f an, a l i ei offt n i t ^ g , fo ifl Wer Ta b u -
la XXIX. Figura I. eine Machine auf jwei; fleinen ©ci)ifren porgeflelìet, bie feljr fttlec^t
ifl unb wenig foflen f a n , unb bennocè notl)roenbig gute ©ienf le Wm mu g : <£g ifl nic^t
me^r o l i ein 5H5affcrf9{ob /ijwifc^en jwei) ©c^iffen B B mi t einem f runnnen gapf fen
ß , welci)er mi t feiner j iorbi©tonge N m einen Jpebel c c beweget, welcher mi t feiner
Äo.'ben < ©tongen b a i 28af fer o u i einer »ierei igten 9iói>re E in einen Xr o g ober SSinne aui »
fctnttet, unb o u i biefem jSoflen f an man ei burd) 9(innen onbe rwör t i befórbern. ei f a n
Jierbep bie ^Pump^SiiSbrc W e r gebrockt, ja ei f a n aucl) b o i i p ump < Sßercf in ein S r u c f »
®er(f perwonbelt werben, wi ewo^ ei flftori fof lborer i f l , b o i mon boc^ nic^t nitf)ig (lat,
bie9?óW'enfinb^ier»ierectigt, unb Pon ®r e t e rn ober ?pfoflcn gemacf)et, unb bie Solbei t
fönnen alfo ctngeric{)tet we rben, wie ei Ta bul a x i . Figura i. ju erfe^en. j^ier befleißet
ber Äolben o u i einem gangen © t ù i ^ o l g , b a i fof l fo florcE, o l i bie S i # r e weit i f l , unb
^at bolero fein befonberei Ventil, fonbern ei wirb nurboieeberba^erumgeno3el t ,wief cboi t
aiigeroiefen worben, fo leget e i fic^ bei) Ciieberbrucfung be i Äolben on feiben, unb (äffet
boi iBo f f e r über ftc^, bep bem aufgeben ober leget ei fic^ wieber Por ,bag boiaBaf fernicl^t
tpieber jui i ici fon. ( i in bergleicben runbe i Vent i l wi rb unten gejeiget unb erflóH'et wer«
ben. ©oHte eineSKóljre nic^t genugfamei Sffioffer geben, unb b o i é i o b Oätte boc^ nocf)ge»
nugfome Äraf f t , fo fónte mon auf ber onbern ©eite ouc^ einen f runnnen Sf lPf f c " unì) not?
eine ißumpe onlegeii. S omi t b o i 9!ab genugfome Är o f f t »om 51ug er|)alte,fb wirb wo51<
geti)an fepn, wenn il)r Pon bem ©erüfle jmei) SSöume ini SBa f f e r l)inatge^en loffet, unb auf
bepben S e i t en mi t SSretern befc^laget, fo wirb b o i SBof fcr nicftt fei twör t i n)eicl)en fönnen,
fonbern feinen Hug bel;olten,unb piel beffere S i e n f l e tl)un mnfÌen,«bfonber(icf; »enni^r poti
bem 9(ab erfllicfe eine weite De f fmmg moc^en wollet.
2Ber bi a t e ©or ten, 3Biefen, unb bergleic^en, on einem 5 ( u i ^at, fan in cinem^o&r e
bie Äoflen biefer Machincn reic^lie^ profitiren.