
4 8 S e r i c f e t e u n ^ ( B u t ó c b t e t t
ocf)tcn, n u f ifjre 'JJflic^t b a c o n o6 iu( l a t t en, b tme citid) j u g o l g e a u f foMjc D u b i a Ernai iu t c 6ci)6en S9!üUet ,
e[ )vi ( l i i i i t S e t n , uiiD ^ d u t i c f ) © K i n , o u f if^re $ ( I i ( ( ) t u u c ©e i u i f f e n , f clgsii t icii i S t t i i ^ t uiiD 'auf fagc
a6 3 f | 1 a t t e t .
1 ,
ctn ncue t 6ei) a u f 6 a u u i i s ciiiet neuen S S i i ^ I e n j u £ 6 i ! n i g geffoflen fei), u n S bie
neue ( u p f e c n e p l a t t e n i c I j t É j a a g e ^ t e c l j t au f ge l egt , au(f)'Eiie Ï 6 d) e i : j u m ^ a u p t u n i D t i e n e n s i e t C t f ^SJ iV
ge in fo tüeir ge&oi)fet, b a é f t emi t meieren .^ü f f j f t a t t enmutTcnauégc fnr t e r rnje rbcn, Sbnflen b i e S f d g e l ui c^ t
ange jogen Ijii t ten, i t em fo läge Die p a r t e W l a u f i j e u M a f j I . - y f aW, n n b t e v J j a u p t S i n g e l i córe nit f)t
bidj t c a u f bie ^J lat te gesogen, baf ieto bie p a t t e a u f bera 58!a!)l=>5)fo^le f(i)ie(f n n b nic^t tec()t auf läge,
^ i e i a u f n u n bienete j u mi iTen, baf) fi>l<S)ti tücf)! f e p nu'ifie, fonbern Die p l a t t e fomt beu ^ a u p t ^ S t a g e l
mii f te fo b i ^ t e n n b fejie a u f l i e ge n, baO roerat ma n mi t e inem . J i amni e t ober foiifi ba v a i i f fcl)liige, er nid; t
icei ter get rieSen, nod) ^ e r a u ä gejogen toetben fónte, nud) mü | ï e n b i e £ 6 c ^ e r n i d ) tmi t i D e i d ) e n ^ o l ^ e auSge -
fi'ittert roerben, fonbern b i e £ c f = u n b J p a u c t - S t ä g e l ini i j ien i n ben eichenen ^ f a l j l fefïe ge fdj lagen roerben;
ni e i l a6 e t foltjité a n bem bor t igeu neuen a j ï aW. -pf af i le nid) t a(fo e ing( r id; t c t , f ie l t en ®e p o n e n t e n biefe 5lt=
t e i t a u felbigen nid) t » c v t ndj t ig, beun roenn ma n gleich ben ^ o u p t ! 3 i a g e l f ) c t a u é n e 6me n , u n b einen Iän=
ge t n b a t e in fetjen iDoIlte, u n b fel t igeu fefte anj iel jen, fo joge pd) b e n n o d j b e t Ä o p f f o ü n f e H i e n n a d ) b e tma n »
genben ^ a t t e f d j i e f , ober bie p l a t t e nu'iffe fid) a n f Der ^o^en © e i t e unter ben 6 aI6 en Ä o p f f b e ä ^ a u p t .
Wa g e l é nieberbtuc fen, roenn berfelSige g e r a b e j u ftefjen fomr aen folite, u n b b l i e k be nnod; ein fdjieffer
Rield)cS a6 e t nidj t g e b nï u dj l id) wä r e .
1 .
ffiSaä rum bic ai rge f d) I agcnen$ f r ) ( ïeu ! n 0 e l ! © e r i r n r e r ' t 6 e t b e n 5 a ( $ t 6 a u r a tm® r i e | i = © ä u l f n 6 e t c e f e ,
» e i l b o d ; o ö n einer ^ f o f t e n j u r anbent im O e l = @ e t i n n e D i e ® c i t e f t c f ) ( ï e b e nMe r t e l Ê U e n be f anbe, rote
a n d ) i n ber 0 6 c t = g c l e g c n e n ï j i ü l j l e , baé O c | . 0 e r t n n e eben fo roeit feijn foll, fo roäre uid) t n 6 t 6 i g , b ag bie
9>of)Ien obec ^sfof ten a n © r i e i j = @ i ï u l c n roeggerifien roi'trben, roeil o^irebem eirt @ d) i i f j=S8 t e t mi t 3 n f e '
^ i i n g Dor btefeir © e r i n n e gefjalten roiirbe, u n b gefcjefte alfo, burcf) bie ange f dj l agcne r ^ f o l i e n ben b e n ad ^
i a r t c n ® f i e l e n ganf i feinS16bri t ( f ), eä mare beun, b ag Daê tMa ^ I = f amt ben O e l > © e t i n n e unt f ed)63o( I , obet;
bet 6ci)ben $ f o | l e n = S t a r t t e enge r , aliS bie © e r i n n e i u ben 6 e n a d ) b a r t e i ^Ob e r = n n b Un t e c > !®u f ) l e n , fo
mt t j ien alóbenn bie^^ fof ïen a n © r i c f , ^ @ a u [ e n irjeggeritTenroerben. S5e r r c tTenbebaê rür t ( le©c c iune inbi c f e t ;
aRi i ^ l e n, baf i foldjesaot i t er , a l s , i n ber O b e f n . t i n b Untern=i! ) !üf ) lei t f tpn folie, l;ielten fie ebenfalliS b a f ü r ,
t a g biefe ® e i t e b a ä ® a | f e c ber 0 6 e i l n =Wi t z l e nid) t a u f oen ^ a l ß ttiebe, fonbern beue&me oielme^r bie
roilben g l u r ^ e n Der O b e r n = 50!iil)le, n n b gebe ber unt e rn M n ^ l e b a ê S S a f f e r j u redjten g e i t e n , b e n u enge
©c r i i r n e , enge S S e ^ r e , u n b enge Uebe r f äl le , roäreuin al len üJ i i t^len^Ovbnur tgen oerSot^eu, auc() foüen bie»
felben nidj t j u ^od) geOalteit iperben.
mrn biefeê, ber bCDbeii a! ! i i l ( c r aß ^ i e t , ff^riltian Ä e r n « u n b . $ e i n r i d ) © t e i n é abgoflat tete S e .
rifftt u n b a n f f a g e a u f bie über fdric f teu D u b i a geroefeir, fclel)eê Wi r b bu t djoovgcDvuc f t e ä © t o b t = @ e c t e {
at tef tiref . S I c t um . J ial le, ben i p t e n © e p t emb r . a n n o 1 7 0 2 .
g t i e b i : i ( 5 S e r f e t .
3 { c t u m © e f f a u / ï e n a a j i e n ® e p t e m 6 i ' . W n n o 1 7 0 2 .
" ï l l f bie be t lange ten S t t b i a , fo b tp i e t ne uen ïf f iir^Ien j u Ê ^ p u i g boegefaderr, ge6e r<5 Êr tbeS S8e>
i ranntec folgenben S e r i t ^ t :
S B o ^ r i ( l tó, bal? eiire p l a t t e a i t f einen s R a S l = 'pf al j le fc|I, bi t s te u n b S51er )=t c( i t a u f .
gepaiTet roerben feilte, u n b fant tbiefe, roie 6erid) tet roirb, n i d j i oor t fid)tig er fai tnt roerbejt, we i l bi c f 5d)ee
iit bem ^ol f ^e 9r6|Ter,'aIê i n ber »plat te gc6oI)ret roorbert, u n b eé » eni fmt t t ig, baf; b i e f 6d]ct i n .gjol^e ( Iet .
n e r , a l ê i n ber p a r t e fepn mülTcn, roenn f ol dx feff u n b be f täubig fepnfoUen, ati(t)iniif feii bte |Ma t t e n b o n
bem Ä u p i f e r = © i $mi e b e red)t i n ® i n c f c l u n b n a d j ben S l e p »er fer t iget roerbeir, roel^eScielleidjtiubiefec
nidj t i(t, roeil fie a u f ben 1 ititfjt gerabe liegeit foll, ttub i f i » ie( bel iäuDiger , roenu bie | > I a t t e n » o n beit
Ä u p f f e t . © d )mi e b e n mi t ct roaé l ange n Ä o p p c n ober g e b e r n a u f ben g e i t e n »er fer t iget iDurbeit, fo E5nten
folc^t a u f beu © c i t e n Deflo ftffer u nD 6ef }ónbiger angenage l t roerben, u n b bliebe oben folc^e p a r t e g a n |
u n b bef länbiger, roeil b a é ï S a i f e r i n bem | > f a 5 l c e o n o b e n r)imtntec e l x r einf aulerut tb fdjab^at f r utadjet , atö
a u f b f c © e i r e u , and) » o n ben SJtagelu nidj t fo leidj t gefpal ten, ober fel6(ï f e r ai iége jogen tncrbeit ( 6 n n e n .
® c n n n u n gleicfi, roie bie anbe rn mclbeti, anbere u n b jïótc fete S J äge l »er ferriget roerben foUren, fo mn j ! boc^
bie '5>Iatre j n oo r abge r i f en, u n b i n biefclbe gl e id) f al l s au d) gt6ffere Ê6d)e t gemad)e t roetDen, roeil fon(l bet:
S S i iUe c ba lb S l n f angë I;ntte srojTe S ï a g e l f6i i i ten ma t s e n la f f en, roste «I fo amb e j i e n , roeniifoldjeabgebto»
c t )m
: g e t i c l ? t e 1 U 1& ( S i i t a d ) t e t t i i i f l r e i t i g e n m i i l ; I c n < © « c t c n . 4 9
di e n » ü r D c , i inb eine neue »orbc fd;riebene raii(ie »er fer t iget roerbett. © ö l t e n aber bie Wä g e l ni c^ t roof)!
onägcäogen, ober bie S e i t u n b Un ( o | l e n j u g e i o i n n e n , f o n ma n noeÇ anbe t e M g e l bepf i^lagen, roenn ber
i £ up f f e v = e cÇmi e b burd) bie p l a t t e boljren f ai t .
2 ) S a f i aber e in © c r n p c l über beit p a f j l geinadje t roetben wi l l , ba| î b a ä Sffiaffet: a n f einer © e i t e n
cÇer Ç i n a n f t ri t t , a K a u f ber a u b em, folc^esS fe^abet feiner Wl i i^le e6 t|J aber eiit ® i 6 | î a n b » o n bem Der fo|.
c ^ e l g ema d j e t !)at, u n b jïeljet nit()t fein, roell ein jeber b a r a u f f ielet , auc^ b i e &mb C 3 . 0 t b n t i n g e n » o n b i e f e n
95unc t , boc^ fonber g-t titbamenr, b a ä gr6( ic ® erct machen, b a boc^ » iel lei c^tbep E r b a u u n g einet fole^ien ® iil)!
Ic, eii tai tbet^ »er fe^enrootbcn, b ami t b a ê g a n t j e â B e r c f f e i i iege I )6 r ige Sien( } e ni c^ t l ^ u n f a u , roelc^er g e r i e t
nidj ton f e ine r l e i ) Sl t t obe r blofi i n ® t u n b = S 5 a u e n ober fflt'iljl.ffaöle bef ielet , benn roenu f idjä Jut ragen fol.
te, bafs ein groß ® a | T e t bie © r u n b . ® ä u m e u n b ffla^l.^fa^le roegrei(tcn folte, roo » o l t e e ä e infol c^e c
B a ume i f ï e r ^erberoeifen, roie ^od) ein © r t mb . S a u i i t , u n b roieber gelegét i tnb gefeÇet roer=
ben folfe u n b ob f oWe r fo ittft äutref feu rourbe, baf i n i d j t insep S o l l , ein S o l l , e in I ;albcr S o l l , e iu iBi e r t e l
S o l l , j a ga r eitt SWeffer.SÄittfen bi t f br i ibc t ober bruu t e r fätue, banuei t l jeto bep ber S e f t d j r i g u n g eil tet fol.
d)eti ®3öf f c t=JSaumiS » i e l ein an.')et g u n b a i n e i i t } u fucfieit i f t roeldjeê »iele, berae f ol d ) e S e f i ( ^ t i g n n g e n a t i .
» e r t r ane t roerbett, » ie l le idj t iucl)t roiijen, tmb bei; foldjeit SSe t d' e n toie b i e £ a n b e ä =Or b n u n g e t t Çflbcn roolleit,
obe r in t @ äc f i f t ; f ( l )enbe t©ebraud) i ) t , ein obec }roei) S o l l im ger iugf len itie^e fdjaben, obc cgemec c f e t roecbe«
t Snne n, roann nu r bep einem foIcSien © a u , a l l e s anbc re rooljl obferoiret, u n b r e c | t gemadje t roirb.
_ 3 ) ®a ( ! a n c ! ) r o e g e n b e 5 0 e , l = s ) ! i i r ) l .©e r i n n e ä , o b f o l d j e ö e i n s i e c t e l £ l l e i b c i f e c o b e c e n g e c g e b a u e twi r b ,
Ean f id) t e in3î ad)ba tbe f d) roe r ) ren, roeil bergicidjen j u baue n e inem jcDen frei) ( leje t , roie er »ecmeijnet , b a ß
eä feinem ® e r t f ainbiei i l id; |5enfei ) , barroieber aitej) bie £ a n b e i j .Oc bmt n g e u g a r nid) t fei )n, i b e i l e n b i e j t e i ) .
mn, g j j t i i i n e mi t gc roi j jcn ©d;n!3i ; 'Sre t t evn, i n ber .Pi6 5ebie f t t i » ege i t » c tocbne t f iub.
^ 3 o f > i n n S S p n e t .
R E G I S T R A T U R A ,
g c i ê i i i C u r i a , b c i t 2 i j l t n < 2 c ) ) t e m 6 i ' . 1 7 0 2 .
' ' l l f b e ä S i n t g l . Ç o l j l n . u n b gOu r f t i r lK. © ä d j f c ^ e n E omme r c i e n = 3 i a t r ; « u n b O b e r . $ o j ï = ? j ) J e r .
)lecê i n Se ipj ig, S i t . . ^ c r c n g o l j a n n 3 a c o 6 Ää f e n S , i ( l a f t o ber f î i e f igeDbe t . f f l i i l I e r , ®c i i l e t :
E a f p a c a i 6 e c t , i ib e r bi c rocgenbe r befd)ef;enen ÎB e r pI a t t u n g Des i ieuen ® a S l . ^ f a l ) K , t iub S j e f i d >
r i g u n g . b e ä - g o d i t s a um« bei) ber ncu=e c6aue t en 3 î i t r e r < © u t ^ ê . ® f i f ) l c su £ 6 5 1 1 1 3 f ii^ ereigneten
u n b ûbecfc()icften D u b i a » e r i iomme n, u n b i ( jm babei; aitgebeutet roorben, fein @ u t ad) t c i i b a » o n , wi e et:
eé äu »erai t t rooi ten gebäd) tc, jit erof fiien, biefer faget, bafj er f ceçl id) » o n S em S J e r r f e a m beüeii j t ibi c i -
t e n f 6 i t n e , we n n et eê felb|} gefeiten, Dorf; (lige er 6cp bem fOJa^l . 'Pf a^le
Q u o a d I .
® a f i bie S î a g e l b u r d j a n ä nid^t r cdj t gcfcljlagen roaren, » e i l e n D a ? » c i d ; ; ^ o l ^ b a S ^ac te nicÇt « u ë .
hielte, u n b bie J î a g c l mi t b t t S e i t g a n j locfer roetben t r i i rbc i t .
Q u o a d z .
© 0 wü r b e Cet) © t o f f u n g eineä t cdj t en u n b t ü f ^ t igen iMa ö I ^ ^ f a ^ B er forbert, b a p bie p l a t t e bi i^ t e
o u f b em .Çioltje liege, u n b mit f le bi i rd) bie S l a g e l f t e ç l id; redj t gesogen werben, b a ß fi« t i i c | t roid;e u n b
wanc t te, infonber^ei t mt'ilTe ber .Çiaupt < S a g e l bergefralt fe|le eingc fd; lagen feijn, b a ß au d) ni tÇt b a « ge.
l i n g l l e bar iwi f t^ei t f omme n tönt e.
Q y o a d 3 .
5 ! ) I û f f e f i ' e p I i t t D e e ® o 5 1 . $ f a 6 1 a u t j a 3 1 e i ) = t e d ) t f e t ; n , u n b we n n bie iiSerfc^tiebene D u b i a i n bec
S j a t fid) al fo be f anbcn, f o p a ß i t e b e i : f f l a I ) l = f f a r ) l n i d ) t , we i len er uicf)t bi t t re geffoffen u n b » erplar t e t ,
u n b hielte et f e i n e «Dr t ä n i e i ) t b a » o t , b a ß bent S S e r c t c mi t S e f l a n b e aube r ä ate b u c d ) S t o i T u n g e i n e ê ne u.
en SOI o f j l . ' ^ f a P , u n b befferer SSerpIat tui tg j n Ijeljfeu fei). aber bie ongcuagel tei i $ f o | l e n i m Oe t =
© e r i n n e beteäffe, fo tci'tgc er S e b e u t t e n j e ço feine 3Ke i ;ninig Da s o n j u entbed'en. Denn er mi t SSe f laube
n i ^ t « fageu tônne, 6 i r i e c e c | l l i c r ) b i e©e I e g e n 6 e i t b e 6 0 c t i S u n b b i e b c n ad ) b a r t e n S I ! ü ^ l e n g e f e ! ) e n , b a t t e i l )m
a u 4 fo lauge b ami t i u »er f t^onen. 3 | 1 inbeiTen bimi t t i re t , ui tb feine gerljaiie Sfuf lage, nad)bem fie i i d e -
l i t e r (jrotocoUiret worben, i n gegenwär t ige S i cgi f t r a t u r gebrad) t , u n b a u f S e t l a t i g e n i n forma p r o b a n -
t e i iuêgc f er t i se t Wçvben, A f t u m u t i l i p r a .
( L . s . ) S i i v g e n n n f t c r u n b fcafdtft
SHegi f f i r