
I
•Iii
C < » 3 f imf t c O p i t c l , r > o n ^ c n © M b c r > n î i ' i b l c u -
foipctstiib a n ( âmc f c a ni j c l ) à ng e t , wdc l) cn m a n mi t Ô û l t ï c Dtr a s i i iD e K - a u f j i c l ) c i i uni)
iia c f cla fRn t a n , fo » i c i ma n » i l l . ©a îiui'c f ) luirD m m Daê i n Dm ÎK imi p f f gcfdjfit t e tc ©c t r â i )5 c
f e rnc c , a ï s îmrd» ba ä So d) beS o bcrn © t c i n e s eingcla f t cn, i n b cm » o n b cm é d j u l ) bcu ÎSûIn'--
Sj î a t i cHnDa ô ï o d ) (j crun t cr r e i d j c t , bci) L . nn b oben i n bcni S}0Cl!C e in e i f a n e r SJÎing b a '
I S a r j e n ! SKing g e n a n n t , li ege t , weldiec äwei) 3«f ) i i e bbet S B a r ç e n b a t , t a b u i d j bcc 5)îùl)ri
Jf îage l L . angcf toiTcn, u n b b ami t bet i n n n e c i n g i t t e r n nn b  c w e g img ccl)al t en w i r b .
® a ä SScHt eln gcfrf)iel)ct a l | b : S u i r d ) Mi aUt ljI^Coc f) M. (]djet bas gc ina l;l cnc töed'äijSe m
î e n » e i t t e l A', ba benn folcijec buvd) bie S a m n m 0 , fo un t e n a m ®e t ri e b e fle fien, nn b bel)
bem U ml a u f f bcf fciben, Den SlnfcMag onf t eden , i»el(J)ci: bei) Q - bie S e s s ® e U e , ur.b a n
f bldj c ï faSeltc ben !Boi'fd>lag bewege t, bicfei- bringe t f erner »e rmi t t e l t ! bcr Dîâbe •• » d j i e n e
T. i n äit t crnbe aSe iBcgung, bi c3î â b c--@ d) e e r c U. mi b mi t i h r bie Dî â îC' QBelIc V. nebf l ben
gjäbe^ a t m e n W . ® e i ! m m bcr « e n t e l N . a n ben (cç t ccn, n e inl id) ben 9ïiib e > Sf rmcn ange<
fiàngct i f t , fo w i r b et bi ird) tiefe fcljr fdjncU l)in imb iineber g e t r i c b f i ; , un b fiebct ober beut elt
a l f o b a s SDÎebl bi i rd) . Stße t ci) e in j cb e r roobi j u merc t cn I j a t , baf; bicfe « c f d j r e i b u n g bci)
all en S î c l ) ! ! Sî i ' i l j l c i i g eme i n , imb alfo t einc ir e i t e t e CBi e b c t l j cWu n g iiöt l)ig i f l .
a n m c r c E m i g Ü6 c r b i e ^lo f e c b c é ® a f f t ' r = S î a b c é g e g e n b a ^
• t i n n i U ' SH a t .
§ . 52- ® i t Iw^en n a é SScfefiaffenljeit bcä E a n b e ë , wi e » i r i i n ê f oWe f -T a b . II . s .
u n b 9. »c rg e f r e l l c t , n o t l j i r e n b ig ein (icbcê ® a | T e r i iXa b ma d- e n nn'iffen. g i n i g e ma d) e n abc t
nud) oI)ne SîDt l) Ijolje ÇaJaffe ti SKaber, imb me t in e n , biirch fclcbe mc l i r S r a i T t j u lUv-r f omme n;
aber Deren g î î e i j n tmg if t falfd) : 2 ? c n n w i r b ba ä ® a 1 < e r i ÎKa b l)od), fo mu | j na d) >l)ropor t ion
belfen a u d) b a » J ? a m m ! a i a b Iiéljcr w e r b e n , auffer bem f o n f l bcr aJiùôl f t c in (eine ge[)origcn
Umg ä n g e mi b » d j n e l l î g f e i t n i d j t b e f t i nmc u f a n , i n a f e n e in g v o d e ä®a )T c r : S>iaD l a ngi a ni e c
b c t u m t o m m t , a l ê e i n c ? , fo He iner if f . ®3 c n n n u n bcobc S î â D c r , b aSf l e in e un b gvoffe, gleic!)
I j o b e  a nmi . -S î â b c r u n b S'^I'I bcr Ä a m m e b i t t e n , To un'irbe ma n bei) ben Ijoben iTJabc j w a t
me l jv Ä t a f f t b e f c n ime n , we(d)cS na d) ber un b 4 . F i g . T a b . X I . n-,e t t aiuce c iuii c f e n w i r b .
53 . CfBir » o l l e n nn>5 b emr a d ) iwei) biverfe 3B a i ] c r ; 9 ' à b c r , bcrcn Ä a m m < Ä i b c r ,
©e t t i e b c u n b ö i e i n e e i n e r l e i ) S e r l j o l t n i i i l i a b e n , »orf t ellen. S s feiic alfo t a ä CtGafier-- s)iab
F i g . 4. T a b . X I . 1 6 g u t ; , DciTcn Ä a m m= 3 i a b Ijabc 7 2 Ä ä m m e mi t S o l l î l j e t l u n g , fo be t rägt
bcr Ra d i us bcä ï l i e i l . - SîitTeâ n a d) bem 1 5 ^ 4 i w c ! c i«n " î a n J i im Ra d i o beä OfSa fllT!
3!a b e ê wi e 4 gu 8. a n n e l jme n f a n . S a ê ®e t i i c b c b . f omn i t 6 ô t c t i c n n t o j i c ciger 2I) c i!ur :g,
n e i n l i e 6 4 J S o l l , u n b f o grofi w i r b oud) ber .Çi a l b îOT e lTc r b e f ' î lH' i l îSî i f f e iS; bilî j u äuf cr f l be t
©t c e f c n aber it t bcr © c m i < S i a m e t c r be fagicn (Octviebee j i » e i l : bi'r halbe © t c i n i f l i RiHî
7i So l l . ®i e f e k i j b e Semi -D i ame t r i bc6 ©e t r i c b c é i i n b S t c i i i c e »e rha l t e n tid) gegen c inä nb e t
be'i) ual)C wi e 2 j i i 7 . S e t SKi i l jU l c i n f ommt äwö l f ma l ) l [ ) c nmi , in b em ba6 àBa f f er» Sùi b
c i nma l j l umge lj e t .
§. 54 . © a « anbere ® a f i ' e t > 5 ) î « b . f f . F i g . 3. b i c f e r T a b d l a f t o 18 g u l ; ; baë i ? nmm< 3 i i i b
8 S i i f i , (wi e b e i ) bem OBul i e t ^ S i a b e ^ . ) bag al fo cie » e t b i l m i g i f l wi e 9 . SU 4 - ; t c t gjîùlj f c
© t e i l t »c r l ) ä l t Hd) gegen baö ©e t t i c b c wi e bei) bem QBa i f e r i 9!a bc F i g . 4.
§ . 55. 9 î u n w o l ! c n w i t eines jebcn ® a t î e r < Dîab es Ä r a f f t 18 t î emn c t f egen, un b fcben
wi e ltd) fDld)c gegen bie ä i i f e rn î p c r i p b â r i e n betet ?:)!iil)irrctnc »e ri j a l t c . S a « ® a | T e r = S a b
»e r l ) ä l t l id) j u f einen S a m m ÎKabc c . wi e 8 Su 4- folgl't!) >1^ f « S r a f f t a m Ä a m m < ÎKabe c.
36 (Je n t nc t ; ®i c f e »erl)ä lr ftd) ferner gegen ben 2)î f t l)l)î cin D - wi e ber ©i amc t e t f eis ©c t t i e b e ä
E . j u m ©i ame t e t bcë © t c i n ê D - a l s 7 j u u n b balje t if t bie Ä r a f f t bcè SBa f f e tS a n bec
ä u f c t i i «Periuberic beS © t e i n c S , wi e 3S j u 10 . u n b | (£e t i tnc t . » e » bem ®a t T e r > 3!abe B .
F i g . 3. it t bic SSe t l j ä l t ni l i beS SEßa fle t i f iiab eSgegen baS . S a i nm> 9 î a b F. wi e 9 j i i 4 . u n b al fo
" ( î e n t n e r bei) F. S i c f e v e rg a l t e n ftd) gleid)f alI6 j u m S i a m e t c r bcS ©e f ri e b eS G. u n b
©Stteeiiln s H. tpie 7 j u 2 . i in b folglii t) gu t ä i i f e rn f e r i p b e r i e beS © t e i i i S , wi e 4 0 ^ iJ e n t i i c i'
gegen i i | . 6 c l d ; e t ge f la l t gewönne m a n bei) bem b o b« " ' f ö : « " '«' Ä w f f t me br
a l s bei) A .
§. 5 6 . Q B c n n m a n es abe t bct Se i t na d) imt c t f i i d i c t , n imm t n t on w a b t , ba|i bicfe
gewonnene Ä r o f f t l a n g f ame t j u bewegen if t . 3 baS ® a ( T c t > Ütab würb e ncbf t f einem
Ä' amm. -95a b c » o n ber a ng e n omme n e n S r a f f t ber 18 Z e n t n e r i n 2 0 ©c c u t i bm umge t ri e b en, i n
ip c id) c r Se i t brn n bcr e t e ' i n j t e ö l f i r a b l Umg ä n g e , bafi alfo l y ©e c i i n b e a u f einen Uml a u f F
f äme n . 9 J u n f a n m a n n a d) ber Re g u l a D e t r i f p r c r t e n: © a S OBa tTer^a t ab » c n 8 e i l e n , gebet
i n 2 0 ©e c u n b e n b e r um, m wi e Pi e l ©e e n n b e n w i r b baS » o n 9 e i l e n b e r um geben?
(St emp e l :
e i l e n
4)
e , t cmp c l :
©e c u n b .
2 0 . = 9 J
5 . . . 5 ( 1
S t
i 2 | f ommt 2 2 i ©c c u n t e .
S i e f e m na d) f ämc baS SSab B . fo 9 ®l l e n bod), 2 | © e c u n 6 c l a n g f ame t , a l s baS fo m i t 8 g l l e n
j f l , un b fo »i e l S e i t mi'tfle m a n a nwc n b c n , bic gewonnene Ä r a f t p bewegen.
§. 57. a S a n ftebet b cmn a d) , t)a§ w e n n a n Ce t S t o f t e t wa s gewonnen w i r b , f oWeS
a n ber g e i t wi che t »e t l o b t cn gebe t; un b alfo ma chen bobe QBa f f e t ' SJäbe t bie Ä r a f t nicft t
»e rm6gcnb e t a l s fie a n |td) felbfl i f l , fonbc tn fegen foldjc n u t i n ben © t a n b , ba(; ttc eine
l angf ame t e ®e i p e g u n g b e rp o t b t ingc t , a l s l o n f l gefcbebcn wü t b c .
58 . U n b w e n n es ttud) mi t ©e w i d i t e obet Ä r a f t bc t X b i i t f , mi g l i c b w ä r e , bure^
lange Jf.cbcl i n gleicbet S e i t , me b t a uSsu t id) t e n, w ü t b c folcbcS bei) 5!)Iüblen bod) nid) t fo leicfct,
obfonbcrlid) bei) un t c t fd)l ä4)iige ri i n s S ß c r f j u t i d j t e n f e p n: © e n n baS ® a ( T c r b« t eine
.Ki a f t , fo ftd) nid) t naci) ber SKa f cbiiic a c c ommo bi t t , f onbc t n bie tod)neltigfcit, fo i bm b u t d)
t n g a l l gegeben w i r b , ivcnbc t eS c i nma b i fo fd)ncl( u n b f la t e f a ls, baS anbere a n ; i i i n u n bie
!)jia fd)ine b a t na t b nid) t cinge t idj t e t , bat; ffe » o n bem SSBatfet orbent(id) nacb f eine t ©d t n c l l i g f e i t
umge t t i e b en we rb en f a n » , fowcirf>c t f cId)eS, w e i l cS e in miOigcc S i t p c t i f l , a u s , u n b f p r i n g c t
über Dir ©d ) a u f f e l n bcS SB a f f e o 3t abcs weg.
§ . 59 . Se rn e c ben r i u b l f t c i n bet teffenb, fo bet) b em CSSafie t < 3t ab A. F i g . 4. T a b . X I .
§. 56. i n I i ©e c u n b e umgi c n g c , wü t b c b u t c f ) i a S K a b B- F i g . 3. i n i u n b | | ©c c u n b e umg p
t rieben, u n b alfo t b e d l a n g f ame t beweget. ® e i l aber bc t SB ü b l l i e i n , b a bie S t u d ) t t ed)t
j c rma lme t , u n b nid) t e twa n u r gegucifdic t we rb en f eil, wi e cS j i t gefcbebcn pflege t , w e n n
t erfelbe a l l j u l a n g f am gebet, feine orbcndicbc Umg ä n g e obet ©d ) n c t t i g f c u b e r g e l a l t baben
mu|5, wi e ftc e twa oben 1 3 . n a d) eine t w o b l einge t id)t e t en S e r b ä l t n i l J beS SSäatfct > SSabeS
gegen fein Ä a mi n - S H a b b e r e gn e t wo t b cn , bicfe ©d j n e l l i g f e i t n u n , w e n n baS Ä a m m <3t aB
3)1 ni e brig, a u f f eine aube t e S r t , a l s but cb e inen fd)ne ll c t n U ml a u f f DcS a ß a iTc t < a t abeS
e rl ang e n f a n ; b a S i f t : © a S 9 ö l t e n bobe ® a i T c r < 3i a b B. mü f l e i n eben bcr S e i t b e t um
f omme n , i n wcld)er baS 8 ä l l i g c A . umg e b e t : © o l ( biefcS gefd)cben, fo mi i g ber a j t übl e we nig e t
a r b e i t gegeben w e r b e n ; i . e. g g müiTcn niebt fo » i c l i l ö r n e t c inl a u f f e n, b ami t baS aBa j t c c»
a t a b mi t bem ® a i T c r f iüd) t !g fort l auf f en f6nt e . U n b balie t gebet eine fo cii>gctid)tete SKu b l e
b a l b ( c c t ; b enn baS 3Ba ) f c t f a n , w e i l o a s SXab mi t i bm g l e i ^ fcbnelle gebet, feine Ä t a f t a n
ben © i a u t f c i n md) t a usü b e n .
§ . 6 0. a n b e r e ma d t e n aut f) bobe S a m n t < 3{ ä b c t , u n b nie t)nen, w e n n n u t bc t sjüü b l '
© t c i n »i e l Umg ä n g e b c f ommc , f o f c» b c t e a d ) c gcbol f f cn; a i l c i n e bei) f oldi em S a l i gcfd)iebct
e i n g l e i d j c ä : ©i e n n b a S® a | 1 c t = i S a b if t na d) $>t o p o t t i o n b e S S a m m' i S a b e S s u ni c b f ig, u n b
gebet alfo ge fdjwinbe t b e t um, a l s baS c tbcntlidbe SSab, fo j u f oldi em S a m m = 9 { a b | l i ) n fol t c,
«eben w ü r b e : © a n u n bc t SSiübl f l e in, w e n n anbe tS b a s ©c t t ä i ) b c gu t j e tma lme t t pcr f en
fott, eben nid) t f djnc l l c t geben mu|5, a l s cS bct © a d ) e ©genfd) t t f f t c i f o r t e r t , fo folge t, bag
baS Ä a m m^ 3vab, i p c i l es bod) u n b » i e l S ä m m e b a t , l a n g l am gebet, welches b cnn »c t ur f a di e t ,
bajj b a - (SJa l f e r, w e i l eS a n e in em, nacb ^J t o p or t i o n beS S a m m -- St abS a f f ju f i t t j e n ©c b e l ,
oüer ® a f f c r ! 3i a b c a p pl i e i t e t i l t , bei) bem © t o g a n bct erf fcn » d i a u f f c l tobt üb e t foldie weg
fp t inge t , unb ber Ä t a f f t , f» eS a n ben anberii, ©c b a u f f c i n n a t ür l id) e c ® c i f c a usü b e n f i l t e ,
beraube t w i r b .
§ . 6 1 . » i l b e m n a c b f e ines Po n b c p b cn , njeber bobe ® t t j r e r > ü { ä b c nmbme b t i g e Ä amm' .
9?ä b c t , ober v i c e v e r f a , gu t t b u n w o l l e n ; fo folge t b i c t a uS f l ä t l i d ) , baß jwi f e b cn bem ® a | f e t !
imO S a m m < SHabc eine gewiffc ?|>rcpo t t ion obet ÜJ e t b ä lmiß fci)n müf i e .
© e n e r a l - S l n m e r c f u n g .
§. 62. ® a n n bei) a u s t b e i l img beS ©c f ä t t es na cb a b j H g bct 3i ä u f d) e u n b ®a f l e t <
© t a n b c S . § . 24 . C a p . I. bei) o t b in a i t e n tffialTer, fo v i e l nemlieb eine © t a b e t = SMübic n a d) ben
1 4 . § C a p . 2. nb t big b a t , 1 0 S o l l lebenbigeS ©e f ä t t e ü br ig bleibe t, fo f a n ma n nod) l o S o l l i n
ben tobten CSBa g^^^a um, u n b alfo äwei) © ä n g e anlegen, a i l e rma f j e n i gcfd)ü$t c6 OBa tTcr,
(o b e t OBa f l e t i © t a u b , ) w e n n e S o b n e Umt r e i b u n g eines St abes b u t i h e i n © c r i n n e fcbiellct,
gleich fo Vi e l tobten ® a g (ober U n t c t < ® a i T c t ) b i n a uS fdjiägc t , a l s cS gefd)üget i f t : ® i i :
wo l l e n bemnacb bei) Umt r e i b u n g 3wei)Ct S ä b c t , w e i l b a s QBalTc t nicht «U« Ä t a f f t wib e t bie
3 © t a u c h u n a