
i66 Cap. 1. @ammIu»guntei'rcl>ie&e»ei-?\ed)tö=Bpnic^e unö Refponib um.
»ec bnran Bie alte uiiD neue W i W fletege» f";"/ pri vati oöec publiei juris femib. ' Vm x wienio&I t a s
CBovt: Kiöer in uiilrec ©pvad;!e etnjflß unbefannt, fo ocI>te icl^ önfj eö wen t>em iateiiüfd^en
2ßocterivus feinen UifpriJii3(>al>f, unBalfo&icDiiuercbcniüöfci)/ iveld>eg man in Ccn icitciiiifd>eii
rivos nennet, von weld^en Öet JCCLIS (iiget, quodaHumimbus folum diftciu magiiiuidine& cxillimaiioiiecircumcülenciumüb.
i . § . i . 'dt f lum.
fugtBartoliisin rrachmi fuo deiiifiila, iti
öus, Lta, lupereumaquaducaturadut i l i tarempr i
naturalircrfiair, regHlariterlitprivatiisperL.ied II
parte pn-cdia poiTident. @o fa^t aiid^ lialdus in L . i
men, quodcrcfcir, vclpuf i l lumaquKinivfktecont i
rum, quia hoc non d l aptimi na tum efle ud piibli<-iit
fingeineKiver, Die J^nmecjenainif, ;h 3ei
i-bo &'flliapQnc, quodrivus{ivelI t m-anu fa-
., fivcaccipiatur pro eoioco.per quem aqua
ais fin. reg. &p>;rti iicat ad cos^ qui cx utraquc
i c e m U p i l l i c c l . a . d c ß e r . D i v . quod omnc flu-
:inct, iicvixdelavesinrcrduni ibi, dicatur privam
bonum. bann in ber grage angejeiger,
iuenntrmfne@oinmec fcijii, gac aHötreuc^e, fo
Inileö ftd^öoüor anfc^en, alé feijn fuld^e^Sdiepr.
Î)ab'eétmnbie@e(e9en&eit^nt, nm öte gemeiCeten uub ber ^a r l ; , an bembie neue
SOîn^legebanet, nid^utlumcnpublicuiti, nod^rivuspublicus, fonCern3fü^avbten^.ober Süfra- SP.
»0^15»ggehabt, unDnod;{)rtbeti eineneiic9)îiHUeant()cen'^nd^jubauen,iuigcad;ter, Da^-,nuotnie
feiiie®ù^feïa3eTOefen,beniienijebecnmgbaé @einebaueniinbbeffevnnad^feiner©eIe^ii'n()eit,Hnö
|eineg@efaUcné,cumquilibetrciru-.e]uilusiîtnioderator&'arbiter.L.in reC.mandaci."Uiib&arfol;
d^cé aud^ ftatr, wemi gfeid,* folol)e (bebaue, fo einer in fuo t^
lta eil cext. in L . Proculus eit in L. flumen fin. de damn. i n f t ä Na
cit tcxc. qiiodli qiiis in domofnaaper iat piiteum, etianiH v
IX pute
is vicino. lta eriani inqnit texc. in L. Proculus. Proculus ai
cumqii
visprotniljiTet damni iiifecli vicino, non tarnen tencri cur
.aitipu
ciainquejuretuoaltiustollas, auc( i i i ivicinotuo agro, C
liciilo, •
enini & hic mihi aquamabducas, &i lUc luminibus officias, tamcn
competere: fcilicci, quia non debeat videri is damnum facere, qui £
hibctar. Idemdoceccext . inL. i l inmeofundo, deaqiiapkiv.ürc.
inquit JCtus, quE ex tuo fiindo renas habeat, fi eas vcnas incideris,
venire, non videris vim feciffe. 3(ué w?(d^eii9ifd;té.-©rinibcii jn ei
auf ben ©einen ju banen, wenn gleid^ fold^@e&ati feinen D?ad«6
ï a ê SGaiJetbabuud^ entgegen ober entfü^retivfirbe.
anbcrii i£d,>aben geteic|)t. nindia.§.fin. L.fliimimmidik
icinipra-cilîclînt, non teneatui:
5 jure quid in liio facerer, qnamcione,
vcluti fi juxtameajedifidfoflaaquam
avoccs.Qiiamvis
X ea/Hpnlationcnaioneni non
eo veluti lucro, quo iitcbatur pro-
Siinmcofundo aqua erumpat,
;, &obiddc f î e r i t aqna admepe r -
nfi'Oeii, baé einem j-ben erlaubt,
: jum @d^abeugereid;t, ober i^me
llnb bucd; btefeDved^^tó.-CjJnmbe fd^lenilBartol. in L. quo minus m i. quxf t .dc flumin
ib.iuenii
ibcr i^Mji
jbauen.
äteid; einer eine imufMean 'iCaffev bat, baßbenncd^ fein Oïad^bot, fo an bemfelben äöaffcv i
tto^inct, unb Dernebaö iffiaiTcrfowo{)f jnfle^et, alébeni tunerii, tuoj)!3ng f;abeeine ïJïü^le j
ungead>tet, ba&fo[d;egjïn{>IebemHnternOTrtd^barn, an feiner SOïn^Ie fo ec beé Dr ié (jat, jn
Öen gereid^et. Et hanc fcntentiam fequitur ibi Jafon n. 2 1 . & Joh. Frcncilc. de Ripa in repeti
L.n.2?.quietiamdicit , quodsdi f icansinparcefupcriore, auferensufumaqua;, quo inferi
batur, non dicetnr illi damnum dare,nec injuriam facere cum utatur jure fuo juxca d.L.Bocul'
fimilib.iiipraalleg. Et addi tRipa hanc «(Te communecnfencentiam.Eandem fcntentiam tcni
dusinUltcmLapillicol. i . v e r i ' . eahi s col l igi turdc r e r .di v i f .&inconf . fuoÖT. inqi i x fh 1
d i a.demolendin.Voi. a .Al e x . inConf . 194.C0L2 .V0I . 2.
jitBült.
prämiert
(£é6aItenaud^biegemelbtenKed^ië4ebrerbiefe?0leijnuiignic^tarieine,toennbiircI;bie Dbcrc
«Öïü&IeBerUnter;3)ïiiï>[e in Derne ed^abenjngefügnvi rb, bag benillnteni^smuUcc Die 2)?a6l;{3)ófte
ent-,ogen, unDanbem|eIben2r6brud^gefd^ie^et, bannbiereeil Dec Öbecjle ein ^er r beé ÏCaflcrS t|i,
fo mag ecaud> feineé ©cfatlenébamitgebaren, unD baijelbe jii feiner £Rotf;bnrffcgebrand^en nnbauf j
eniin, qi iodqui l ibctpotef t retinereaqua
galten, Cc t u .
portquamaqii
Ii,,,,,,, „t inqi,
verf.circaaqii
dum, iiifiqna
Refert& fcqii
gloIT. Ill L. fi mai
la ingrefla eft in fundnm alicujiis, cffici cur is Do
itBa\dus in c. cum omnes de ConfUtut. I-ünc di
lam, quodfi duo funtmolendina in quoda
)luit,polîir moleiidinumfuperiuscui
afon in d. I. Quo minus, n. 22. idcm c
fertoC.defervit.&ibi feJicct.
Uub obwohl bie obgemelbten Sed^té;ie§rec Bald.Bi
ill fcoL.fi iibiC. de fü-vimt .qui a
luis aqua:, &p o t d l de Ca liicerc vcUc
Bddus. umibr . derer, div. eol. 2.
iiflumicellu, qua;iionfuniapta ad molenn
ploi laquam conilncrc in fco molendiiio:
lucribi Ripa n. Idem IcufifTe videluir
i j a f o i . & Ripain loc.fcpraalle?, bieft do-
, fo ebtii on ®a| f ; r rcofniet, in Sem fti,-
13iad-bac jii e d j a b t n tf iit, e^- ita qmuido
i-mulatioiiem, foiflîmdi »061;» tvodileil,
Jiidjt Ofbiwr i i ! 5). äu Sc I jaSni , fonbcni
. Nam in dubio nonpra-fomitur quis faeetillinoceatdcdponusqiiiliberpra
£trinam alfo limitireit, baß |Te (latt f;at, ttjenn berjenig
iteti fud^et, unb fold^eé uid^tuornc^mlid^ Dem unten
hoc facit, ut libi profit, non ut vicino noceat, &a d fuani
ba§ (ïafpcr äB. vocsuenben merbe, baß er foldie «ffiii^Ie
vorne 6nilidi feineé O^nl^enS unb ®et7erung willen a eboue
r<;velA-diHcareada'mulatiünemvicini,&fokimobboc ut i l l i i
pnncipaliter facere propfciTc & utilitacemfuam, quam prop
d. i . l d em Lapilli col. 2. & Ripa in cl. L.qi iominusn. 20. qui tarnen
fupcriorfibipulîîcconfukrcfaciendomolendinumparumfupravcl
prefra&nüllet.Tumenimpra-iumcretiirfccundumidem, qiiod f'accrct animo noc
cogieligerelocum minus damnolum vicino.
Xiem allen alfo nad;, läftnd^biefer^anDelbawcvanfeften, alet^aben îrarparbt^'P
fcameafperae.iD0&l3ugge^abt bie neweimùble iu bauen. Denn in bev ^vage mc.rb
lumirur
riamaiceriiis.utdoeetlîaid.iii
iireilij/it boe effe verum. nlH
ifravei eum eluli miiniï de-
:ret animo iiocendi, & poifir
TIlijftillgll.-
ootrmniid}
injui
' welcbc » O l l Di c a f t e r i i s in tnü!)liStteit(gïei£ett evtbeil<t woföeii. 1 6 7
a . Schaben ober SJiadjtfeil angtiojen, gr f t l idj bté ffiaffft«, nun i(l otet barattfaii, S a j Mlljotb <D- btS
SWafTtr«, al« feintS BgentfiumS, rnódjiij. 3um anbeni Set » s a n g See ®J^b®a( te. SJiun ifl tiefe« in
Diesten öor feinen ©djaöen geachtet, fonbecn allein yoi" einen ïïbgang Seé ©eiuinfïe«/ ben eiiiec Sem anbcm
ntl>{ll obfdjneiSen Fan. Quia lucri pcrditi, quod ex alieno arbirrio pendel, nuila liabcmr ratio, L, indeNelaiius
1. cum gloiT. verbo quia reirorlum. Ad L . Aquiliam per quam raiionem eonfuluii Eald.in eonf. fco 7 r.
Cafcs talis efi,commuiie & liomiiies.&c. Vol . i . quod lucrum.quod aliqiiis coufequitur ex concurfu molemium,
ftonlÏEinconlIderatioiielna;difieationenovimo]eiidim&iequiturOirol.Rmn,inconr.4S.Vol.4.coU 1.
Uiib obl ïoj l èiemiebet bet iSt t t tog, fo im 1 5 1 0 . 3 a ^ t imifdjeii 3oS( i unb JfUfatbt 3). obet SOiiiJten 6«I.-
Sen, oufgeridjlet, angelogen roürSe, fo oemiag botij Cttfelbe SBerttog nitljlé onset«, alé SoJ JmjatS <!>. fei;
nen Jtm^eil on bet ffllüflen, onbet Jjumegelegen, mitolletSuge^órungunbSetei^tigfeit, rcie et iienn gehabt
3o6|ien5).unbfeineii (Erbenübergeben. ®enfelben3(nlfjeillä(jtt nodj «joH bleiben, fidjt i^n audj nic^t
on. S a j e t aber aud) nidji iUladj! (loben foU feinen iJIu^en ju fudjen unb eine neuefflinflle jiibouen, SeS{)o!ec
(idj im gemelbten SSetltoge nitgenb oerjie^en noc^ begeben, barum fan (idj bet S e n t a g auf folc^en gol l nic^t
wo^letfitecfeu. Pa ö a enim funt ftriai juris & ad aliam rem, quam de qua loquuntur non e.\teiiduurur L. li
umis§.anteommade pa£i & quidquid non elt palam verbis cxprefTum, hoe pro omiffo habetur L. quidquidadftringenda.'
de Verh. Obl .
Uiib obino^ntil^orbt^S. (ic(! unb feine (Stben »etpflil^le!, 3ob|len unSf(inen®t6enteineiIei),SiinSetniS
Jil tfjun, nod) »on i f tenwegen gefdjefeii iU loffen, fo i(l bodj folc^e Sloiifel 6ut(() folgenSe SSSotte: ( in Senen
SlBegen, obet ©troffen ju betfelbigen ffliii^len geben») reftriiigitel, unS t|l botouê ju erfefen. Hof foldje
Cetung oBeine oufbie St toj fen unb ffieje gemeinet, fo ju bet 'SluSiIen gejen, ober auf bie imt, fo jn foli^et
gjliiflen auf Senen ®egen ober St tof feu sieren, otet »on bem SBolfet, Se« (id^ 3(ll()orCt jU gebroucljen j a ;
ten folie, gefdjiejet (eine ®elSung. Et lic generalis promiiSo de non impediendo videair r c f l r inj i per
verba fequeiuia jircta not. per Pauorm. in c. fedes. de relcript.
3(ber mie bem allen, fo ift ju miffen, S a j em 9ii»et oSet S o d ; audj roof^l puUi ci juris feiju (on, uteol -
iigi potel tex textu hb. I. permirtitur de aq. quotid. Et dieit Bart. in tr. de inlula quod rivus ell piibljtus,
quandoef t in publieo & fequitur Carol. Ruiu. in eonf. 1 9 1 . Vol . I. Unb mieiwojjl m Ber flberfonSte»
Srage nidjt anüejeiget mitb, Saf biefe Siioet, Soton ber St r e i t ber >3!u(ilen falben »otfeaetiuiifc publieo ftij,
j i fïnSe idj bodj in biefeni Jjanbel oiioete argumenta, borau« obiunefimen, baf biefe Kioet juris publiei feijnS.
Unb foldjeS nidjt fo fefir batnm, bali fie befonbete ijiamen {laben, alê b a j eine bie ^jume. So« onSere Sie lene,
0I« Bet lltfodjen fol t cn, t»eil idj «etmerrfe, baêeolpofJB. t tm-Si f t^olTiuf f l ï .olSBemlanbefcSikl teuumgt . -
toubni|jfoMje«S!iiOlboneeanselon9et, bojaudjbetSSi fdjof f fdj teibet , Ba j feine !8otfa^ten, in Stoi f t Sec
Obrigteit Ben Bomo^I« iaSoffer unS « n b jit Mtleuben gebubtet, OTJatSi folc^e iüinjllen ju bouen, eilau.-
6tt, mie Benn feine 5 . in üUadjt gleidjec Obrigteit foidje aiermiUigung auc^ belletiget. ®enn au« foldjeu
©diteiben i(l |u etfe()en, bof |ïd) Ber -Si fdjof f ton Dbrigtfit itegen biefer üBoifer anmaffef. ®otau6 btnn fol.-
get, boe fcldje SaSolTer uidjt fd;ledjt Privat-^Jerfoiten, fonbetn publiei rivi fetjn miifftu, beun fonfien fönte beu
« i f d j o f f uidjl fdneiben, bof i jme tjon Obtigfeit megen, foldje äBojfet ju oorleuben jn(lunbe. ®emi in Benen
®ingen beter gigent^um Prlvat-35eefonen lujlanbig, f a t sie Obtigfeit uidjl« ju oorleuben, Singulos ] . de
rer. div. ®atum ^abin tuit «on Benenfelben eine anSet Oiegel in SenenOiedjten, quod rei fca; juftus fit mo
dei-acor & arbiter L . in rè mand. C. mand. ÏÏSie Benn aut^ fi'ldje Oïegel ad Flumina privata appUeiret TOirb,
per Bald, iu d. 1. Item LapUU iu I. eoueluf. de R .D. & merito Nam quod in flumine fit perinde eft, ac fi
in alio loco privato fiat L. I. $. hoe interdia. de (luminib. Unb botnm ba Safpot SB. oBer fein @d.)niä()er
ailborbt 5). Be« Ot t« o n ê S t a f f t feine« (SigentturaSfflJadjtaeJabtSätteeineiBIiJlefeineSiaefollenSiubouen,
fo rcütBe et ftetjlidj Ser^alben um fonSerlidje (Jrloubnij bei) Bern iSifdjoffiiic^t ongefudjt fwben: ®iemeit
ober foldje« oon i jm gefc^e^en, fo ifi reo^l ju erac!)len, SaS SiJ ®o«e t , Batan et gebauet, nidjt fein eigen ge.-
reefi, uuB Bof etbeifeiben ofine (ïtlaubnif ber^ojenObtigfeit, |idjnidjtmadjtig8tO(f!tet,betl»e9enBcnnfoId)ei:
SSadj biUig pro rivo pubhco JU odjteii. . , - „ j- . r 1 n
Nam non ideo minus pereune, & per confequens publicum Humen dicitur, Ii aliqua wllate exaruerit,
quod alioquin percnnii fluebai. J. Item dominum 1.1. de fium. ®orum muf mou ouf Bo« adjtung foben, moS ge<
meiniglidj gefdjidjt. Hiiic dlcit Bald, in d. 1. Item LapiBi, iu 2. eoncl. quod ea qu» fepe «refcunt, publica noit
fciit, Namf iperenue fitfiumeii, & etiamfi hyemc mntum fluat, publicum ramen cenrctur, lecuudum Joann
Fabr. in flumina. lullit. De retdinis. ubi etiam dieit quod vini perennes fint puUl c i . Siemei l uun biefe
SSódje ja^tlid} uuB |1ete (liefeu, unB bet eine liidjt Me Somme r , foiibttn oUeine iu Seiten, menu Dutte Slaft:
feiin, auêStuetnet, fo roetben and) foldje ®adje pro livis publieis biUig geadjtet.
®a mm foldje S ä d j e rivi publiei fei)nS, fo folgt audj . Baf EofperSS. nit^tSug fobe, eineneue®uf l e
r 9]ln&len Bc« ©eb^atSt Sa« SBaffer entjie^en möge. Nam hierum quod
n poteli ei alius auferre 1 .2.$. merito. Ne quid in loco publ ieo: Ubl dieit JCtis,
commodum amittit, quod ex pubhco confequebatur, quale quale fit. Et pe r
i. Quo minus, in I . qus f t , de fluminili. quod fi quis habeat, molendinumjii fluahus
luperius facere molendinum, per quod euin impediat, & fequitur ibi loaun.
um. 30, Cyn. & lilicet. in 1. li mauifèHe C . de fervit. Bald, in d. coiiffl. S . 3. &
X argeutariis. De cdeiid. ubi dicitur, quod iuperior non potefi coarftare naturalem curni
inferioris. Hiue dieit Bald, in I. fi pluris. C. de eondi, infertis, quod fi aqua alicujus
adduomolendina, prius in tempore, potius fit &liu jute. Etut i tur bona ratione,
•aliter fluat a foperiori ad inferius, & talisnaturalis commoditas nemini debeat auferri,
elTe.habebit&primiimliui.fieetiamdieitMatth.deAfllia.ine.l.QiMfimrcgal.fu-
1. ^' .quodfeeiuidusnonpol ï i taquameüaQarevclal iquidfocerei i ipra- judiciumprimi ,
Z t ®ieiveil
bauen, babnvd) er Ber ti
quis licite capit ex publie
damnliin pari videri eun
illum testnm decidit Bart, i^i d. I
jtiinc publico licite, non polfit i
Francis, cognomento de Ripa, 1
iuS.fiinitiuml.liqui
fnmaqua;. in pricjudiciu
fluminis 11011 litfiifilc'
nempeqiiodaquanai
fed quod primuiu habet
per verbo, t iumuumm