
l i ì è ?
' i .
Î
W
Ï 3 4 C a p . X X . j S o n b a - f r a f f t î ^ e g S B a f f c r g . T a b . L V I .
M a c h i n e t e ^ â C l t n J ^ o f f - 3vat& ®o l f f e n á , 6ic et a u g tiefem F u n d a m e n t in feinen Elemaiti
r Hydroßatich p.710. nnfiì&Kt. S S ifl F i g . X . T a b . L V I . ein C y l i n d r i f c ^ ©e f á g »on »Ictl)
übet SKc ê inf t fo weit, m tß mit einer 9íiní)¿í SStofe, a j i d g e n t c n einem 25ie5, u n i Sergleic^en, o6en iii
B f a n û6ci'8O0cn u n » ïe(!)t oecljunben oeevîien, tjl oben in B fonfl offen, ^at i n î i è ï 6 e i t e C ein
SSoí^t e t » « eincá I;o[6en g o t t i iseit, nni) jeÇôijei'iekfîef. ® e n n n u n ìitó ©e f á g J oottSffiíiffíi:
gefúHetroii'bíUiibobenin B e ine»l ( i f c , SKa g en, j c ,um3 e f e ( ) i 't b a c n u f f e t ì gebuiiien, unì) îrtc 9ié(>
ve C D »oll®5affergefúa«tfi,fúii)ii-bbicSSlafeniíI) t n u r gerealtia in bie getcieben, fo, b a i
fie e t l i d j c S cntne r ^eben f a n , fonberncátfteiletauít) atte ^ d u t g e n u n b ì i i e i i e ooncinanbei-, ba6 roenii
nur c i nma^l e i n eDe f f n u n g gemacfet i r t , nwnmi t b e n c n S i n g c i 'H, a Kmi t einem A n a t o m « . SJÎeffet,
fltleS feicÍJt f e p a r i v e n fnn. a s e i t l ä u f f t i g ew 0iací)i'icí)t »on <)oi'5crget;cnben E x p e r i m e n t e n uiii)
M a c h i n e n , wie au(f) ocn iítccn Stvten unb S t e l l a g e n , fott f ímf f t t g ( g e l , ©Ot t) in bec H y d r o -
í t a t i c folgen.
§ . 4 4 6 .
S B i c f e a é S B a f ï p e r p e n d i c u l a r t n i â t ; a l f e b r a i î c t rê a i t c í ) f e i í w a r t é .
g i n c M a c h i n e j u b i e f e n i E x p e r i m e n t g t c b e t F i g . V I H . T a b . L V I . b a A B C einmtJ
talíenei- C y l i n d e r , es f a n nucí) foliter con Ç o l g unb nue Bieitíf igt feçn, unten bet; B C ilî ein mk
berci- me t a ß e n e i ' C y l i n d e r felle semncf)t,e!)cf auc{) angefi.trau6et,oeeiii)ct einen iîolben D liât, fo
ancî) iviliig i^inunb^ergcfiet, u n ò f e i n 3 8 i i f f c r bui'CÍ)lá|Tet,n)iein F i g . I. II. unb I I I . bevÄolbcn m
einen 3opffen ober e t a n g c n c. S e t n e i ' i f l ein ©f c n gemacht / '» / f u n b , in g niib h
mit einem gleidjen S5Ic(i),foinbem3ap{fcn e beá S o l b enS D lieget, iiinten in / wirb eme @ti)nut
angemaclit, bie über eine S d j e i b i k gcl)ct, niib nnteu eine S J a a g j @c!)alc äum ©eii)ici)t, [;iei' a6ei' iure
ein blofeá ©eroicÈtÇat. SSei; biefem E x p e r i m e n t , roenn il;i' ba« ©e f a g »ollgefiiHet, fónnet ilji- fc-
Jen, -wie oiel i^v ©eroic^t j u m ^ E q u i l i b r i o nót^ig Jìabet, unb es" wi r b mi t obigen, a K ber J. S i gnv ,
gangiiel) überein treffen, e b e n bevgleicfjen würbe e i tl)un, wenn autb bec C y l i n d e r f n g e r ober
weiter, frtjreg ober gebrejjet, ja wenn e i ein g a n ß e i SWeer wäre, wenn nin- Sie P e r p e n d i c u l a r -
b è i ®a f T e r i einerlei; ifi. S i e P e r p e n d i c u l a r - j^ó^e ilî Ijicr »on ber oberften Stóctje b e i SSa f í
f e r i l m b i i aufbieSSÌittc ober C e n t r u m b e i Ä o l b e n i ober 9íóí)re su rechnen, bergleitÇen bie Ci
nie n 0 ifl.
§ . 4 4 7 . SBeii e i wegen ber g o t t e n in ber 1. II. I I I . unb V I I Î . F i g . eine ftÇwef;vc S a c f j c ifs
folt^en a c c u r a t e i i i jnpa f î en, bafj er linbe ge&et, unb bort) fein Sffi.iffer burciiUffet ; fo will beroisc¡
« e n t i e r F i g . IX.eineganÇiei(i)te a r t s e i g e n . SOTadjet einen C y l i n d e r oon § o l g o b c r SWeging, et»
wanact) A, baß er unten bei; d e um b a i Ccber fleiner i f l a l i b i e 9iéf;rc,f(í)ncibetí)crnac&naií)
bem e i ï à e l i ïBogen ein £cber oon weifen mi t D t U wof;[ geträncften Dr g e lmn t b c r i C e b e r , biiü
b e t f o l c ^ e i u i n b e n Ä o g bag beffen f S a n b d e (id) woW in C y l i n d e r anleget, fo wi r b er of;iie
ober wenige F r i c i i o n fei;n, unb bennod) fein S S a f f e r butd)[aHffen, and) nitbt ben seSienben Xpeil S ì it
í)c unb S o f t e n »erurfad)eii. S i e F i g . B jeiget fcld;en g a n ç f e r t i g , ba / ein eifere ober mei
pngener ©t a b i l t , b a b u r c ^ e r f a n beweget werben.
§ . 4 4 s .
S S o n b e r © c | í D r t ) r e h t ó S B a ^ r é i n f i ^ r c g i i c g e n b e n í H & í ) r f n .
h i e r b e i ; iff aud) nod) nó t t ; i g ju erinnern wegen ber 9ìó(;reu, barinnen b a i aBafferfteiget , b®
fold)e ni(Stnad)it;revi!àHgc, wie fie etwa fi'^reg einen Í S e r g pinati liegen, su retinen finì), fonbern nut
nacfe it;ver P e r p e n d i c u l a r - § ó í ) c . Sili, F i g . X V I. T a b . L V . fei; A ber ©tieffei, fo b i i Í e mil
955affec gcfüilet i(l, u n b fo weit b a i 2ßa|Ta' wirb a u i bem ö t i e f f e l in allen beneii 3ìól)ren P E F Ci
unb H, fo unten mi t ber 3îôi;re J anetnanber Dangen, mi t bem 9Baffc r in ber 9ìói;re unb bee
H o r i z o n t a l - C i n i e b c d g a n g g!eid;ile()cn, o[;neract)tct bie 9ìó!;ren li F G unb H vici liìii;
get finb, auíí) »ielmel)c S ß a f f e r a l i bie 9ìól;re fl í)aben, wiefolcf)ei allei fd;on F i g . V . X I . unb X I I l .
biefer L V " . T a b . geseiget worben.
C a p . X X . % D i t k t m f f t t c ê S B f i f f c r g . T a b . L V I I . 1 3 5
§ . 4 4 9 . SamitaberbiefeinodJbeutlic&ererfc^eine , f o s e i g e t F i g . X I V . u n b X V . w i e f i d ) b i e
ScticÉimg b e i a ß a f f e r i in SKö^ren nact) ber perpendicular-horizontal unb d e dmi r e n b e n Sl«t6e
o e r í á l t , gleidJwie in b e r S t a t i c b i e S e w i c ^ t e , fo u m e i n e a ^ f e beweget werben, wie bei; b e r S t a t i c
T a b . I I I . F i g . I. I I . I I I . I V . fc^on geseiget, Wer aber biretfe F i g . X I V . unb X V . T a b , L V . a l i : B
Fig. X V . fei; ein ©ewitßte l o Cotii fd;weDr, unb Sange mi t einem S i n n im C e n t r o A , fo wi r b e i iii
tiefem h o r i z o n t a l e n ©t a n b ^ Z ? i ) ó a i g i o C o t l ; « r a f f t l;aben unter W s w b r ú í e n , ebenbergleid;eii
gcfd)iel;et aud) F i g . X I V . ba ma n fid) L Mmt Sió^re corfíettenmug , barinnen auc610 Sota OSaffeu
tber Dued'filber |inb; wenn nun folcSe p e r p e n d i c u l a r fielet wie L M, fo wi r b unten ber SSoben bei;
L10 Cotd flarct geprcffet, liefet aber bie gíó^re a u f bem gten X^e«, ober ber Sinie B, fo wirb ber « o «
ieii bei;i\rnur 9 Soti; gcpreffet, gleichwie bie Ä u g e l O a u f ber C i n i e i T n u r nod) 9 Xl^e i lÄr a f f t i)at,
Silfo aud) wi r b ber L i q u o r ber 9?óí;reH auf b e rCi n i e i^l f o n u r b i e^e l f f t e b e i D i a m e t n » o m C e n -
tro abfiepet, ben » o b e n bei; P aud) n u r 5 Cotf) ober bie § e l f f t e , gleitl)wie bie Äu g e l ¿ . a u f ber ^inie F
5i'utten. 3 i i ber Cinie iTeinpfinbctber » o b e n R ber 9?ól;ren R J n u r i Co t J , gleichwie bie Äu g e l T
nurii.'ot& Strafft nod; übr i g l;at; aber in ber H o r i z o n t a l - e i n i c AO brncfet ber L i q u o r in beu
9 i ó p r e / ' ' O b e u ! 5 c b e n F f l a r n i ( ^ t me|)r,gleichwie b i eÄu g e l im ©t a n b e A f F l i i t c a f f t »er»
loücen. e i ifl biefe Slrtl; a u i bem M o r l a n d l o c . c i t . g enommen, n u r bag M o r l a n d ben C a l c n i u m
iiacl) 90 ©r a b e n b e i S i r d ' e l i eingerichtet, ich aber fold)ei burd) bie 10 Xpeil ber H o r i z o n t a l - ííinie
uiib ber 10 Cotl; e twa i beutlic^er g ema i&e t .Mo r l a n d s Xabclle nac^ q j f u n b . Un g e n , Qu ent l . u. ©r a i n ,
i|í biefe: JO Sraíl gebra 4 1311110 s Uiil;™ 3 C"u >. ' '
20 — 8 — 8 — 6 -
30 — 12 — 8 — o —
40 — lö — I — o —
50 J9 2 3 —
60 21 IO 3 —
70 23 7 7 —
80 24 9 7 —
39 ©rain Dbev 40009 ©rain
33 — — 7 S 8 0 I —
o I I 5200 '—•
67 148099 —
27 - - 176499 —
20 - - 1 9 9 5 3 2 —
20 — — 216506 —•
29 —• — 220901 —
• • - t í ;
90 25 o o - o — — 230400
§ . 4 5 0 . giadibemgelearet we r b e n : 3 B t e fc^iBcf^r a B a f f e r a n fitf; f e íBf í , mí e c S
» e á c n feiiici- j ^ o ^ c , e t a n i e á u n b S o g e b v u c f e t , fo roo^l u n t e r f t $ b en SBo b e u a l é fettroáité]
u n b i n fc[;rcg'4te.()fnt!en mo t i v e n , u n b sma v nie^t aOe s e i tna t i i f e ine v S ^ i e n j c , f o n b e v n
n a ^ fcínev .^ó^e « n b ©o folget n u n autft :
» o n í O í e f í c n , J t ^ c i l m u n b M u l t i p l i c i r m k x I H é D r e i v
S a n a l e u n í » ( S t i e f e l , w. f . f .
§ • 4 5 1 -
( £ i n e 9 í í > l ) v e n a í ) b e n i S n D a l t a i i á j i i n i e l T r i t .
e i gcfd)ie(;et entweber b u f c ^ einen o r d i n a i v e i i nac§ S o l l e n u n b befjeit
J l e t í e n , unb b a i ^eijl bie saseite ober ber D i a m e t e r ber 95ót;rc; O b e r n a t^ beut Q u a d r a t -
S ì a o S - i S t a 6 , unb b a i l;eifl ber 3nl;alt.
i 4 5 2 . g ì a d ; bellen S o f t e n i f t ; wenn F i g . L T a b . L V I I . b a i Q u a d r a t - » m i t b e m
Soll»¿tabgemeffen,unbbefunbenwirb,ba § iebe ©e i t e i Soll Ceipsiger iWa a g l>i ( t , i t . F i g . I I . b a §
iebe ©eite 2 30II l;ált,tn3leid)en F i g . III. b a b e r CircCel ober 9;ól;re in D i a m e t r o i 3 o l l , F i g . I V .
unb F i g . V . I i 3oU!)ált. U n b wenn biefe f i g u r e n a l i 9iól;ren gemeffen » e r b e n , fo peiffet e i
nur: 'bie ® e i t c bei' 3iüf)ven gemeffeit. Sllleine ben 3 n ^ a l t j n me f f e n , 8efd)iel;tt burd) ei«
n e n Q u a d r a t - 5 5 i t t a | 5 f t a b , unb folc&er seiget mi t feinen St;eilcn gleld) a n , wie oiel einfache Q u a -
d r a t ^ o b e r a u d ) ® t c í e l í 3 o l l b i e g a n ( j e 9 l í l ; v e p a t S i l i : F i g . I V . i f l c i n e®r c ( e l <®e i t e e i n e t
iiel;met»onbicfet mit einem e i t c f e l b c n D i a m e t e r a b , traget fold;en auf ben Q u a d r a t - SD?aag< e t a b
F i g I X . a u i a gegen h, fo wi r b bie anbete ©p i ^ e b e i S i r c f e l i weifen, bag biefe 9i6í)te 2 goll weit,
imb beren 3n[ ; a l t 4 3oll fei;, ober bag biefe 9?6i)re fo oiel R a f f e t giebet, a l i 4 eíti< äollige 9ióf)ten, wie
bie 9!ó6tc F i g . I I I . i f r Silfo a u § F i g . V . giebet ber D i a m e t e r 2 i 30II SaSaffer,
§ . 4 5 3 .